Πώς μετέδωσαν τα ελληνικά media την κρίση των Ιμίων το 1996

Η πολιτική και διπλωματική κρίση των τελευταίων ημερών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, αναπόφευκτα μας έχει γυρίσει περίπου 24 χρόνια πίσω, στην Κρίση των Ιμίων, όταν ο θαλάσσιος χώρος μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας έγινε πεδίο συγκρούσεων. Αναλύουμε τι συνέβη εκείνη την εποχή και πως διαχειρίστηκαν τα media της εποχής εκείνη την κρίση, σε ένα κυνήγι ανάμεσα στην ψυχραιμία και την τρομολαγνειά. Ποιος επικράτησε τελικά;

Tι συνέβη στα Ίμια, το δίμηνο Δεκέμβριος 1995 – Ιανουάριος 1996:

Οι πρωταγωνιστές της πολιτικής σκηνής σε Ελλάδα και Τουρκία

• Πρωθυπουργός Ελλάδας: Κωνσταντίνος Σημίτης
• Πρωθυπουργός Τουρκίας:Τανσού Τσιλέρ
• Υπουργός Εξωτερικών Ελλάδας: Θεόδωρος Πάγκαλος
• Υπουργός Εξωτερικών Τουρκίας: Ονούρ Οϊμέν.
• Ναύαρχος ΓΕΕΘΑ: Χ. Λυμπέρης

Η κλιμάκωση των συγκρούσεων

• Στις 25 Δεκεμβρίου 1995, το τουρκικό φορτηγό πλοίο Φιγκέν Ακάτ προσάραξε σε αβαθή ύδατα κοντά στην Μικρή Ίμια (Ανατολική) και εξέπεμψε σήμα κινδύνου. Από την ελληνική πλευρά, στο λιμεναρχείο Καλύμνου δόθηκε σήμα για την ρυμούλκηση του πλοίου, αλλά ο πλοίαρχος αρνήθηκε, με το επιχείρημα ότι βρισκόταν σε τουρκική περιοχή και άρα οι τουρκικές αρχές είχαν την αρμοδιότητα να του προσφέρουν βοήθεια.
• Στις 26 Δεκεμβρίου, ο γραμματέας της ελληνικής πρεσβείας στην Άγκυρα Γιάννης Παπαμελετίου, ειδοποίησε τον γραμματέα της Διεύθυνσης Ελληνικών Υποθέσεων του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών Τσινάρ Εγκίν ότι αν δεν παρέμβαινε ρυμουλκό, το τουρκικό πλοίο θα κινδύνευε. Στις 27 Δεκεμβρίου το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών ενημέρωσε την ελληνική πρεσβεία ότι υπάρχει μια γενικευμένη κρίση διπλωματικών προεκτάσεων στα Ίμια.
• Τελικά, στις 28 Δεκεμβρίου, δύο ελληνικά ρυμουλκά αποκόλλησαν το τουρκικό φορτηγό και το οδήγησαν στο λιμάνι Κιουλούκ της Τουρκίας. Το ίδιο πρωινό, ένα πλήρως εξοπλισμένο τουρκικό μαχητικό αεροσκάφος κατέπεσε στα ελληνικά χωρικά ύδατα, στην περιοχή της Λέσβου, ύστερα από εμπλοκή με ελληνικά μαχητικά. Ο Τούρκος πιλότος διασώθηκε με ελληνική βοήθεια.
• Στις 29 Δεκεμβρίου το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών επέδωσε υπόμνημα στο αντίστοιχο ελληνικό, όπου αναφερόταν ρητά ότι οι βραχονησίδες Ίμια είναι καταχωρημένες στο κτηματολόγιο Μουγκλά του νομού Μπόντρουμ (Αλικαρνασσού), άρα ανήκουν στην Τουρκία.
• 25 Ιανουαρίου 1996: Ο τότε δήμαρχος της Καλύμνου Δημήτρης Διακομιχάλης, θορυβημένος από το πολεμικό κλίμα που δημιουργούσε η Τουρκία στην περιοχή, ύψωσε την ελληνική σημαία στη Μικρή Ιμια στις 25 Ιανουαρίου 1996 συνοδευόμενος από τον αστυνομικό διευθυντή Καλύμνου Γ. Ριόλα και δύο κατοίκους του νησιού, ενώ την επόμενη μέρα υψώθηκε η σημαία και στην άλλη βραχονησίδα. Ακολούθησε το κατέβασμα της ελληνικής σημαίας από δημοσιογράφους της τούρκικης Hurriyet και το ανέβασμα της τούρκικης.

Έκτακτα δελτία ειδήσεων

Tα ξημερώματα της 31ης Ιανουαρίου, τα ιδιωτικά κανάλια διέκοπταν τα προγράμματα τους για την ανακοίνωση έκτακτων ειδήσεων. Η σειρά των έκτακτων ειδήσεων, όπως φαίνεται από διασωθέν αρχείο video του Mega Channel, ξεκίνησε από τις 2 τα ξημερώματα και ολοκληρώθηκε στις 5 το πρωί.

Στο πρώτο έκτακτο δελτίο ειδήσεων του Mega Channel (ώρα 02:00), μέσω τηλεφωνικής επικοινωνίας με την ανταποκρίτρια Αριάνα Φερεντίνου αναφέρεται η αποβίβαση δυνάμεων τούρκικων στρατού στα Ίμια, ενώ εντός ελληνικών συνόρων, ο ρεπόρτερ Χρήστος Πολίτης επιβεβαιώνει πως η ελληνική κυβέρνηση βρίσκεται σε καθεστώς διαρκών συνεδριάσεων, κεκκλεισμένων των θυρών, με τον πρωθυπουργό να έχει επικοινωνήσει με τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ, Bill Clinton, ζητώντας επιτακτικά την αποχώρηση των τούρκικων στρατευμάτων από τις βραχονησίδες.

Στο δεύτερο μεταμεσονύκτιο δελτίο ειδήσεων (ώρα: 04:30 το πρωί) ,επιβεβαιώνεται η πληροφορία πως ο Τούρκος υπουργός εξωτερικών Ντενίζ Μπαϊκάλ, έχει ζητήσει ως όρο για την αποχώρηση των τούρκικων στρατευμάτων από την περιοχή, την αντίστοιχη αποχώρηση των ελληνικών δυνάμεων. Επίσης γίνεται πως οι τούρκικες δυνάμεις (22, ενδεχομένως 40 κομάντος) έχουν φτάσει στα παραλία των Ιμίων με λέμβους τύπου Zodiac, έχοντας προηγουμένως αναχωρήσει από τις ακτές της Αλικαρνασσού. Η ελληνική σημαία έχει κατεβεί και έχει αντικατασταθεί από αυτήν της Τουρκίας. Μια ανάπτυξη πολεμικών στρατευμάτων βρίσκεται σε εξέλιξη και από τις δυο πλευρές.

Σύμφωνα με πληροφορίες της ανταποκρίτριας Αριάνας Φερεντίνου, ο Ντενίζ Μπαϊκάλ αναφέρει επίσης πως σύμφωνα με εσωτερική πληροφόρηση τα ελληνικά στρατεύματα βρίσκονται υπό καθεστώς αποχώρησης, κάτι που δεν επιβεβαιώνεται επίσημα εκείνη την χρονική στιγμή. Aπό την ελληνική πλευρά, το Πεντάγωνο διαψεύδει την πληροφορία περί αποβίβασης Τούρκων ενόπλων σε ελληνική βραχονησίδα. Στην Κω έχουν κληθεί σε επιστράτευση άνδρες της εθνοφυλακής.

Στο τρίτο μεταμεσονύκτιο δελτίο ειδήσεων (ώρα: 05:00 το πρωί), ο υπουργός εξωτερικών της Τουρκίας διαψεύδει πως στην ίδια βραχονησίδα βρίσκονται παραταγμένες ελληνικές και τούρκικες δυνάμεις, τονίζοντας παρ’ όλα αυτά, πως η Τουρκία θα παραμείνει στην βραχονησίδα μέχρι την οριστικοποίηση του status quo ante (πρότερα υπάρχουσα κατάσταση). Παράλληλα επιβεβαιώνει πως Ελλάδα και Τουρκία βρίσκονται σε καθεστώς επικοινωνίας μέσω χωρών που έχουν το ρόλο του μεσολαβητή. Όταν καλείται να απαντήσει ποιες είναι αυτές οι χώρες, αναφέρει σιβυλλικά “μπορεί να φανταστεί κανείς”.

Η εκτόνωση (;) της κρίσης

Σύμφωνα με πληροφορίες του ANT1, η αποκλιμάκωση της κρίσης ξεκίνησε στις 6 το πρωί της 31ης Ιανουαρίου, με την αποχώρηση ελληνικών και τούρκικων στρατευμάτων από το σύμπλεγμα των βραχονησίδων Ίμια. Μέσα στις επόμενες ώρες γινόταν γνωστό πως οι ‘μεσολαβητές’ είχαν αμερικάνικο όνομα και επώνυμο και η φράση του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Σημίτη “Θέλω να ευχαριστήσω την κυβέρνηση των ΗΠΑ για τη βοήθειά τους” προκαλεί οργή και κατηγορίες για ενδοτική συμπεριφορά ενάντια στις τούρκικες προκλήσεις, ενώ ο τότε δημοσιογράφος Αργύρης Ντινόπουλος βρισκόταν σε αποστολή στην Κάλυμνο ώστε να επιβεβαιώσει ή να διαψεύσει ένοπλες συρράξεις μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων, με την βοήθεια μαρτυριών από ντόπιους. Ο Αργύρης Ντινόπουλος κατηγορήθηκε έντονα για την παρουσία του στις βραχονησίδες των Ιμίων κατά την ανάρτηση της ελληνικής σημαίας από τον δήμαρχο Διακομιχάλη.

Μέσα σε ένα κύμα οργής, με τα πρωτοσέλιδα να γράφουν ‘ΣΦΑΓΗ Συνθηκολόγων’ (Ελεύθερος Τύπος) και ‘Κατάπτυστος ο Πρωθυπουργός’  (Το Όνομα) και ‘Γίγας ο Λαος, ΨΟΦΙΟΙ Οι πολιτικοί’ (Αυριανή), ξεχωρίζουμε την prime time αθυρόστομη και σούπερ επιθετική σάτιρα της Μαλβίνας Κάραλη προς τον πρωθυπουργό, που τον χτυπάει ανελέητα, μαζί και την συμμαχία του ΝΑΤΟ και όλους τους ‘συμμάχους’ της Ελλάδας και μη, σε μια σειρά εκπομπών – μνημεία θαρραλέας και οξυδερκούς έκφρασης λόγου των οποίων η απουσία από τη σημερινή τηλεόραση είναι εκκωφαντική.

Επιστροφή στο Τώρα

Τα ‘θερμά επεισόδια’ μεταξύ Ελλάδας και Τουρκιάς δεν σταμάτησαν ποτέ, η ένταση στις σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας κρύφτηκε προσωρινά ‘κάτω από το χαλί’ χωρίς μια πραγματική επίλυση των εκατέρωθεν διαφορών. Η κάλυψη της έντασης στα Ίμια από τα media της εποχής ξεχωρίζει για τη νηφαλιότητα και την ηρεμία των – χωρίς social media – φωνών των mainstream media της εποχής, καθώς ακόμα και οι ακραίες φωνές που είχαν ροπή προς τον εθνικισμό, δεν παρασύρθηκαν σε εμφυλιοπολεμικού χαρακτήρα συγκρούσεις. Ως προς την φύση των ίδιων των συγκρούσεων με την Τουρκία, ένα είναι σίγουρο: Πολεμόχαρη φυλή μου, να ‘μαστε πάλι εδώ, τα ίδια Παντελάκη μου, τα ίδια Παντελή μου.Όπως θα έλεγε και η Μαλβίνα.