Πόσο επώδυνο είναι το ηχητικό όπλο που χρησιμοποιήθηκε στις διαδηλώσεις στο Βελιγράδι
Όταν το όριο ανοχής του ανθρώπου φτάνει μέχρι τα 120 dB, τέτοια συστήματα ξεπερνούν τα 160 dB, προκαλώντας ξαφνική σύγχυση και αίσθημα αποπροσανατολισμού, όπως περιέγραψαν διαδηλωτές της Σερβίας.
- 17 ΜΑΡ 2025
Τόσο το Υπουργείο Εσωτερικών όσο και το Υπουργείο Άμυνας της Σερβίας αρνήθηκαν ότι έγινε η οποιαδήποτε χρήση ηχητικού όπλου ενάντιων των διαδηλωτών, χωρίς όμως να δίνουν κάποια εξήγηση για το πού οφείλονται τότε οι στιγμές πανικού τις οποίες είδαμε να διαδίδονται στα social media και τα διεθνή Μέσα από την ιστορικού μεγέθους συγκέντρωση στο Βελιγράδι, το περασμένο Σάββατο (15/3).
Η συγκέντρωση ήταν ανάλογα μεγαλειώδης για τη Σερβία όπως εκείνη της επετείου των Τεμπών για την Ελλάδα, αποτελώντας μια στιγμή κλιμάκωσης των διεκδικήσεων που καταγράφονται τους τελευταίους μήνες για το κρατικών ευθυνών δυστύχημα στον σταθμό Νόβι Σαντ.
Ενώ λοιπόν όλοι οι δρόμοι στο κέντρο της πρωτεύουσας, όπως φαίνονται στα εναέρια βίντεο, ήταν πλημμυρισμένοι από πολίτες κάθε ηλικίας, τη στιγμή ακριβώς που σύσσωμο το πλήθος είχε βυθιστεί στη σιωπή, τηρώντας δεκαπέντε λεπτά σιγής στη μνήμη των (δεκαπέντε) θυμάτων που έχασαν τη ζωή τους από την κατάρρευση της στέγης του σιδηροδρομικού σταθμού, ακούστηκε ένας εκκωφαντικός, διαπεραστικός ήχος, με τόσο υψηλή ισχύ που έκανε το πλήθος να τρέχει έντρομο για να καλυφθεί.
Μέσα στον πανικό που ακολούθησε, δεκάδες πολίτες τραυματίστηκαν, ανέφερε σε ανακοίνωση η ΜΚΟ European Movement in Serbia (EMinS) κάνοντας έκκληση στις αρμόδιες Αρχές για διερεύνηση του περιστατικού, ενώ οργανώσεις όπως το Κέντρο Πολιτικής Ασφάλειας Βελιγραδίου (BCSP) καταδίκασαν αμέσως «την παράνομη και απάνθρωπη χρήση απαγορευμένων όπλων, όπως ακουστικές συσκευές, εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών», υποσχόμενες να κυνηγήσουν την υπόθεση μέχρι τέλους: μαζί με κόμματα της αντιπολίτευσης, δεσμεύονται να καταθέσουν μηνύσεις ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των εθνικών δικαστηρίων.
Μάλιστα, ήδη έχουν κινητοποιηθεί διαδικασίες εντός του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ενώ παρενέβησαν με σύσταση προς τον πρωθυπουργό Aleksandar Vučić τα Ηνωμένα Έθνη, προκαλώντας ακόμη πιο έντονους τριγμούς στο πολιτικό καθεστώς της Σερβίας.
Πώς λειτουργεί ένα ηχητικό όπλο
Διαδηλωτές που βρίσκονταν στη μεγαλειώδη πορεία και συγκεκριμένα στην κεντρική λεωφόρο που φαίνεται να έλαβε χώρα η επίθεση με το ηχητικό όπλο, περιέγραψαν ότι βίωσαν μια έντονα αποπροσανατολιστική εμπειρία, με κάποιους να παρομοιάζουν τον ήχο με μία «σαρωτική απειλή που πλησίαζε με ραγδαία ταχύτητα». Όπως φαίνεται στο βίντεο από την επίμαχη στιγμή, η ταχύτητα με την οποία ξαφνικά τρέχει και διαχωρίζεται το πλήθος δεξιά και αριστερά στην κεντρική λεωφόρο του Βελιγραδίου, μαρτυρά ότι κάτι πολύ έντονο, παρότι αόρατο, τους απωθεί από το κέντρο του δρόμου.
Η μορφή του ήχου που ακούγεται στο βίντεο, το εύρος της εμβέλειας, οι μαρτυρίες – όλα τα σημάδια υποδεικνύουν τη χρήση ενός ηχητικού συστήματος κατηγορίας LRAD (Long-Range Acoustic Device), που μεταφράζεται συχνά ως «ηχητικό κανόνι» ή «μπαζούκα ήχου».
© AP / Darko Vojinovic
Τέτοια συστήματα εμφανίστηκαν αρχικά για πολεμικούς σκοπούς τη δεκαετία του 1990, αλλά μέχρι σήμερα έχουν αγοραστεί από πολλά (περισσότερα από 100) κράτη της Δύσης, σε ένα ευρύτερο πλαίσιο δυνατότητας χρήσης από τις κρατικές δυνάμεις και σε περιπτώσεις μαζικών διαδηλώσεων, όπως έχει δείξει και παλαιότερα η ιστορία με τις κινητοποιήσεις στην Αμερική για τη δολοφονία του George Floyd.
Οι δυνάμεις ασφαλείας της Σερβίας, συγκεκριμένα, έχουν πρόσβαση σε αυτό το όπλο από το 2022 (παρά το γεγονός ότι η χρήση του δεν ορίζεται νομικά στη χώρα), όπως δήλωσε στο N1 ο στρατιωτικός αναλυτής Aleksandar Radić.
Σκοπός των συστημάτων LRAD, σύμφωνα με την ιστοσελίδα της Genasys που ανήκει στις πιο μεγάλες κατασκευαστικές εταιρίες των συγκεκριμένων συστημάτων, είναι να παρέχουν «επικοινωνία μεγάλης εμβέλειας και ασφαλή, κλιμακούμενη, μη κινητική κλιμάκωση της ισχύος». Βέβαια, αυτός είναι ένας αρκετά ωραιοποιημένος και όχι τόσο πραγματικός ορισμός: τεχνικοί ήχου και υπεραπιστές ανθρωπίνων δικαιωμάτων ανά τον κόσμο τονίζουν ότι πρόκειται καθαρά για ένα όπλο καταστολής πλήθους, το οποίο συγκρίνεται με άλλες αμφιλεγόμενες και θεωρητικά μη θανατηφόρες τακτικές «διασποράς», όπως οι σφαίρες από καουτσούκ.
Για να προσεγγίσουμε την επίδρασή και τους κινδύνους ενός τέτοιου όπλου, αρκεί να σκεφτούμε το εξής: οποιοσδήποτε ήχος άνω των 85 dB δύναται να προκαλέσει μόνιμη ζημιά στο ανθρώπινο σύστημα ακοής, ενώ τα όρια ανοχής του ανθρώπου φτάνουν μέχρι τα 120 dB. Την ίδια στιγμή, τα συστήματα LRAD μπορούν ως και να ξεπεράσουν τα 160 dB, ένταση η οποία αντιστοιχεί στην απογείωση αεροπλάνου.
Μάλιστα, τα κύματα που εξαπολύονται από το όπλο περιορίζονται σε περιορισμένο χωρικό εύρος, λίγων μοιρών, εξού και η προσπάθεια του κόσμου στο βίντεο να φύγει από το κέντρο του δρόμου.
Η διαδεδομένη παρανόηση σε σχέση με τα όπλα καταστολής πλήθους όπως επισημαίνουν σε σχετικό πρότζεκτ οι οργανώσεις Physicians for Human Rights (PHR) και The International Network of Civil Liberties Organizations, είναι ότι θεωρούνται «μη θανατηφόρα» ή «λιγότερο θανατηφόρα», και έτσι προτιμάται η χρήση τους για τη διασπορά του πλήθους.
Ωστόσο, έρευνες δείχνουν πόσο επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία είναι η χρήση τους: όσον αφορά τα ηχητικά κανόνια που φαίνεται να χρησιμοποιήθηκαν και στο Βελιγράδι, προκαλούν «επίπονους, εκκωφαντικούς ήχους που είναι πιθανό να προκαλέσουν σημαντική ζημιά στα τύμπανα και να επηρεάσουν τα ευαίσθητα όργανα των αυτιών, μέχρι και να προκαλέσουν πλήρη απώλεια ακοής».
Σημειωτέον, η προσπάθεια προστασίας από ένα τέτοιο ηχητικό κύμα π.χ. με ωτοασπίδες ή κάλυψη των αυτιών με τα χέρια, μπορεί να μειώσει τον ήχο που καταφτάνει στο τύμπανο μέχρι 20-30 dB, κάτι το οποίο δυστυχώς δεν είναι αρκετό για να βεβαιώσει ότι θα αποφευχθεί τραυματισμός.
