Πόσο πιο θανατηφόροι θα γίνουν οι καύσωνες στην Ελλάδα
- 22 ΑΥΓ 2024
Να ξεκινήσουμε με κάποια δεδομένα: τα ορυκτά καύσιμα συνεχίζουν να καλύπτουν περισσότερο από το 80% των παγκόσμιων ενεργειακών αναγκών, ενώ έχει αποδειχθεί (ήδη από τη δεκαετία του 1970) ότι αυτά ευθύνονται κατά κύριο λόγο για την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη· τα κράτη του πλανήτη στην πιο πρόσφατη διάσκεψη του ΟΗΕ για το κλίμα (COP28) συμφώνησαν μεν για «απομάκρυνση απ’ τα ορυκτά», αλλά χωρίς να προσδιορίζουν τον τρόπο με τον οποίον θα γίνει η μετάβαση· οι πετρελαιοπαραγωγοί επιμένουν πως η απομάκρυνση από τα ορυκτά είναι απλώς «μια φαντασίωση».
Όσο συμβαίνουν όλα τα παραπάνω, νέα ευρήματα ερευνών εγείρουν παραπάνω ανησυχία.
Οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου, με πρώτη και κύρια την Ελλάδα, είναι εκείνες που θα αντιμετωπίσουν τις συνέπειες αυτής της ιστορίας, όσον αφορά τα κράτη της Γηραιάς Ηπείρου. Όσον αφορά τον πλανήτη γενικότερα, οι συνέπειες αυτές βιώνονται εδώ και χρόνια από κράτη υποβαθμισμένα και φτωχά όπως η Πολιτεία Ασάμ στην Ινδία, όπου οι κάτοικοι βρίσκονται σε διαρκή εκτοπισμό εξαιτίας των αδιάκοπων και απρόβλεπτων πλέον μουσώνων που εξαφανίζουν ολόκληρα νησιά.
Τα νέα, ανησυχητικά για την τύχη του ευρωπαϊκού Νότου ευρήματα προέκυψαν από την πρώτη πανευρωπαϊκή εκτίμηση για την πρόκληση θανάτων από την αύξηση της θερμοκρασίας, όπως εκπονήθηκε και δημοσιεύθηκε από το Κοινό Κέντρο Ερευνών της Κομισιόν. Η ομάδα ανέλυσε τα δεδομένα 1.368 περιοχών της Ευρώπης σε 30 χώρες –χώρες της Ένωσης, αλλά και στη Νορβηγία, την Ελβετία και τη Μεγάλη Βρετανία–, λαμβάνοντας υπόψη τα δημογραφικά στοιχεία, τις κοινωνικοοικονομικές διαφοροποιήσεις και τα περιβαλλοντικά δεδομένα σε κάθε μέρος ξεχωριστά.
Έως και τριπλάσιοι οι θάνατοι από τους καύσωνες
Με βάση τα όσα γνωρίζαμε από την εμπειρία μας μέχρι σήμερα (όπως γνώριζαν και όλοι οι πρόγονοί μας τα τελευταία 200.000 χρόνια που χρονολογείται η ύπαρξη του ανατομικά σύγχρονου ανθρώπινου είδους, του Homo sapiens sapiens), οι άνθρωποι κινδυνεύουν να πεθάνουν από το κρύο, όχι απ’ τη ζέστη. Το γνωρίζουμε, για παράδειγμα, από τις αφηγήσεις των παππούδων μας από την Κατοχή. Το καταγράφουν συχνά οι εκθέσεις των διεθνών οργανισμών για τα νεογέννητα στις εμπόλεμες ζώνες, όπως το Αφγανιστάν και η Συρία.
Για την ακρίβεια, όπως επισημαίνει η έρευνα του Κοινού Κέντρου Ερευνών, η αναλογία ανάμεσα στους θανάτους που σχετίζονται με τις χαμηλές θερμοκρασίας, σε σχέση με εκείνους που σχετίζονται με τις υψηλές θερμοκρασίες, είναι 8,3 προς 1. Όμως, όσο η κλιματική κρίση ξεδιπλώνεται και τα επίπεδα θερμοκρασίας σκαρφαλώνουν υψηλότερα, τα πράγματα θα αλλάξουν. Η αναλογία αναμένεται να φτάσει έως και 2,6 προς 1, κάτι που θα σήμαινε ότι ψύχος και καύσωνας θα είναι σχεδόν το ίδιο επικίνδυνα για την επιβίωσή μας.
Προτού φτάσουμε στους αριθμούς, να δούμε πού βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή, το καλοκαίρι που διανύουμε: Ο Ιούνιος του 2024 πέρασε στην ιστορία ως ο θερμότερος στα χρονικά για την Ελλάδα, ξεπερνώντας κατά +3.8°C την μέση τιμή της περιόδου 1991-2020. Ο Ιούλιος, επίσης, καταγράφηκε ως ο θερμότερος στα ελληνικά χρονικά, ξεπερνώντας κατά +2.9°C τη μέση τιμή της περιόδου 1991-2020. Επίσης, ο κανόνας λέει πως η Ευρώπη, συνολικά, αποτελεί «κλιματικό hotspot», παρουσιάζοντας επιπλέον αύξηση της θερμοκρασίας σχεδόν κατά 1 °C, σε σχέση με την παγκόσμια.
Πού θα οδηγούσε η εγκαθίδρυση ή ακόμη και η επιδείνωση αυτής της θερμοκρασιακής επιτάχυνσης προς τα πάνω; Τι θα συμβεί αν φτάσει η μέση θερμοκρασία το εφιαλτικό + 3°C (όπως έχει προειδοποιήσει ο ΟΗΕ);
Σε αυτό το σενάριο κλιματικής εκτροπής, που φαίνεται να έρχεται πολύ νωρίτερα από το τέλος του 21ου αιώνα, «οι συνδυασμένες επιπτώσεις των κλιματικών και δημογραφικών αλλαγών μπορεί να επιφέρουν επιπλέον 14,9 θανάτους ανά 100.000 άτομα ετησίως», όπως εκτιμούν οι ερευνητές για τα κράτη της Ευρώπης.
Βέβαια, ο κίνδυνος δεν μοιράζεται ισόποσα στον χάρτη, αλλά εντοπίζεται πρωτίστως σε χώρες που είναι ευάλωτες κλιματολογικά. Έτσι, στο σενάριο αύξησης της θερμοκρασίας κατά 3°C, οι θάνατοι που σχετίζονται με τη ζέστη στην Ελλάδα θα αυξηθούν ετησίως από 1.730 σήμερα σε 4.767, στη Γαλλία από 3.061 σε 13.564, στην Ιταλία από 10.433 σε 28.285 και στην Ισπανία από 4.414 σε 20.194, σύμφωνα με τη μελέτη.
Επί τη ευκαιρία, να επισημάνουμε ότι στη θνησιμότητα εξαιτίας της ζέστης η Ελλάδα είναι ήδη στις πρώτες θέσεις της Ευρώπης. Το 2022, επιστήμονες του Ινστιτούτου Παγκόσμιας Υγείας (ISGlobal) της Βαρκελώνης, με τη συνεργασία ερευνητών από ινστιτούτα της Γενεύης και του Μονπελιέ υπολόγισαν αριθμό άνω των 60.000 θανάτων εκείνου του έτους από ζέστη, με τη χώρα μας να τοποθετείται στη δεύτερη χειρότερη θέση της Γηραιάς Ηπείρου (με 3.000 εκτιμώμενους θανάτους).
Με άλλα λόγια, τα πράγματα είναι γνωστά και προβλέπεται να γίνουν ακόμη χειρότερα, εκτός εάν η Πολιτεία δρομολογήσει στοχευμένες δράσεις.
