Πότε θα πρέπει να βγάλουμε νέες ταυτότητες και ποια στοιχεία θα αναγράφονται
Ξεδιαλύνοντας τους φόβους και τις συνωμοσίες που ξύπνησαν αυτομάτως, ανατρέχουμε στην ιστορία της υπόθεσης «ηλεκτρονικές ταυτότητες», παραθέτουμε όσα γνωρίζουμε για τον νέο τύπο δελτίων, όπως και όσα θα αλλάξουν στην καθημερινότητά μας από τον Σεπτέμβριο και μετά.
- 12 ΙΟΥΛ 2023
Το τσιπάκι του Αντίχριστου, ενιαίος αριθμός πολίτη με κρυφό μήνυμα 666, το «φακέλωμα» και η Νέα Τάξη Πραγμάτων – σαν να μην πέρασε μια μέρα από την εποχή που μεσουρανούσε ο Δημοσθένης Λιακόπουλος στην ελληνική τηλεόραση, διαδίδοντας θεωρίες συνωμοσίες και πουλώντας βιβλία για την «αλήθεια που μας κρύβουν».
Από αρχές της εβδομάδας, η είδηση διά στόματος του νέου υπουργού Προστασίας του Πολίτη, Νότη Μηταράκη, για την υλοποίηση (έπειτα από καθυστερήσεις) του πλάνου μετάβασης σε νέο σύστημα ταυτοτήτων στη χώρα, ήταν σαν σπίθα σε αχυρώνα.
Καμία ιδιαίτερη έκπληξη δεν προκάλεσε, μάλιστα, το γεγονός ότι οι αντιδράσεις εκφράστηκαν και στα έδρανα της Βουλής, μέσω τοποθέτησης του Δημήτρη Νατσιου, προέδρου του κόμματος Νίκη. «Πρόκειται για μια ταυτότητα με δυνατότητα γεωεντοπισμού, συλλογής πληροφοριών και φακελώματος του πολίτη», ανέφερε χαρακτηριστικά, επαναφέροντας τα επιχειρήματα και τη ρητορική που χρησιμοποιούνται σταθερά στο πεδίο της συνωμοσιολογίας, χωρίς τεκμηρίωση και στοιχεία βέβαια.
Ως γνωστόν, οι θεωρίες αυτές πάντα παρουσιάζουν τη μισή αλήθεια, διαστρεβλώνοντας την πραγματικότητα κατά το δοκούν. Ας δούμε λοιπόν (με ψυχραιμία) τι ισχύει με τις νέες ηλεκτρονικές ταυτότητες, από πότε βρίσκονται υπό συζήτηση και γιατί άργησαν τόσο να εφαρμοστούν, πώς πρόκειται να επηρεάσουν την καθημερινότητα του πολίτη και σε ποια σημεία θα διευκολύνουν τη δουλειά των κρατικών οργάνων.
Καταρχάς, μια χαρά δεν είναι οι ταυτότητες που έχουμε; Γιατί να τις αλλάξουμε;
Διότι οι «γαλάζιες» ταυτότητες που ισχύουν στην Ελλάδα είναι ξεπερασμένες με βάση τα διεθνή δεδομένα. Μάλιστα, από τον Ιούνιο του 2019, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει υπερψηφίσει αυστηροποίηση του κανονιστικού πλαισίου για το σύστημα ταυτοτήτων στα κράτη-μέλη της Ένωσης, οδηγώντας στην ψηφιακή μετάβαση προκειμένου να είναι συμβατές οι ταυτότητες σε ενιαίο σύστημα αναγνώρισης (2019/1157).
Τον Ιούνιο του 2023, οι 29 από τις 32 χώρες ολόκληρης της ηπείρου έχουν ταυτότητες σύμφωνες με τα πρότυπα του ΟΗΕ και τις προδιαγραφές ICAO και MRZ, που θα εξηγήσουμε στη συνέχεια. Η χώρα μας ανήκει στη μειοψηφία που δεν έχει ακόμη προσαρμοστεί.
Τόσες πολλές χώρες έχουν ηλεκτρονική ταυτότητα, δηλαδή;
Δεν είναι όλες οι ηλεκτρονικές ταυτότητες ίδιες – κάποιες διαθέτουν και σύστημα NFC. Αλλά στην πλειοψηφία τους τα κράτη-μέλη διαθέτουν σήμερα και τα δύο είδη ταυτοτήτων σε ισχύ, έχοντας σταματήσει να εκδίδουν μη συμβατά δελτία ταυτότητας και περιμένοντας τα παλιά να λήξουν – αυτό ισχύει σε Κύπρο, Βέλγιο, Γαλλία, Λουξεμβούργο, Ιταλία κ.ά. Κάτι ανάλογο προβλέπεται να γίνει και στη χώρα μας από τον Σεπτέμβρη και μετά.
Άρα, δε θα είναι υποχρεωτικό να βγάλουμε νέα ταυτότητα;
Θα είναι, αλλά όχι με άμεση εφαρμογή. Δελτία ταυτότητας παλαιού τύπου, τα οποία έχουν εκδοθεί σύμφωνα με τις προηγούμενες διατάξεις αντικαθίστανται υποχρεωτικά, αλλά εντός πέντε ετών απ’ τη στιγμή που θα εκδοθεί η διαπιστωτική πράξη για τις νέες ταυτότητες. Η αλλαγή δε θα γίνει από τη μία μέρα στην άλλη.
Πότε ακριβώς θα τεθεί σε ισχύ η έκδοση των ηλεκτρονικών ταυτοτήτων;
Από 18 Σεπτεμβρίου. Όπως ανακοίνωσε σε τηλεοπτικά πάνελ ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Ν. Μηταράκης, «στόχος είναι οι ηλεκτρονικές ταυτότητες να παρουσιαστούν στο ελληνικό περίπτερο της ΔΕΘ και αμέσως μετά να είναι διαθέσιμες». Διευκρίνισε ότι οι αναγκαίες διαδικασίες έχουν επιτέλους ολοκληρωθεί (π.χ. προμήθεια μηχανημάτων εκτύπωσης και σχετικής κάρτας) και το νομικό πλαίσιο είναι έτοιμο και θεμελιωμένο από το 2018.
Από το 2018; Και γιατί δεν έγινε καμία κίνηση την τελευταία πενταετία;
Συγκεκριμένα, το ζήτημα της έκδοσης νέου τύπου Δελτίου Ταυτότητας Ελλήνων πολιτών είχε περάσει στο νομικό πλαίσιο με ΚΥΑ τον Απρίλιο του 2018, αλλά ο λόγος που η υπόθεση είχε μείνει στον πάγο ήταν οι περιπέτειες με τον mega-διαγωνισμό που προκηρύχθηκε: για το θηριώδες πρότζεκτ των 515 εκατ. ευρώ (το δημοπρατούμενο έργο περιελάμβανε αφενός την ανάπτυξη των υποδομών πληροφορικής και εκτύπωσης, αφετέρου τις υπηρεσίες έκδοσης όλων των εγγράφων ταυτοποίησης, δηλ. πέρα από τις ταυτότητες, τα διαβατήρια και τα διπλώματα οδήγησης), χρειάστηκαν πέντε παρατάσεις λόγω ενστάσεων, ώσπου τελικά με την παρέμβαση της ΝΔ ματαιώθηκε τελείως ο διαγωνισμός και επανακηρύχτηκε νέος.
Από τις δηλώσεις του υπουργού φαίνεται πως ο δεύτερος τελεσφόρησε, αλλά χωρίς να έχουν δοθεί παραπάνω στοιχεία στη δημοσιότητα.
Στις διαδικαστικές λεπτομέρειες, τώρα: τι ξέρουμε για τη μορφή της ηλεκτρονικής ταυτότητας;
Πρόκειται για μια κάρτα σε μέγεθος και υφή πιστωτικής/χρεωστικής κάρτας, όπου θα αναγράφονται λίγο περισσότερα από τα στοιχεία της τωρινής ταυτότητας (μαζί με τη φωτογραφία του πολίτη), όπως ΑΜΚΑ, ύψος με τη συμπλήρωση του 24ου έτους ηλικίας και (προαιρετικά) ομάδα αίματος, ενώ η υπογραφή θα είναι ηλεκτρονική.
Για την έκδοση, όπως έχει οριστεί από την ΚΥΑ του 2019 που αναφέραμε, το γενικό κόστος ανέρχεται στα 10 ευρώ και η διαδικασία έκδοσης θα γίνεται μεν στα αστυνομικά τμήματα αλλά θα ακολουθεί ανάλογη πορεία με εκείνη των διαβατηρίων (δηλαδή, θα εκδίδεται κεντρικά και θα αποστέλλεται).
Στο κάτω μέρος της πίσω πλευράς θα βρίσκεται και το επίμαχο σημείο: η Ζώνη Μηχανικής Ανάγνωσης.
Εκεί θα βρίσκεται το τσιπ; Έτσι θα μας εντοπίζουν στον χάρτη;
Η τεχνολογία rfID είναι ανάλογη εκείνης των πιστωτικών καρτών, πράγμα που σημαίνει ότι η κάρτα θα είναι αναγνώσιμη από συγκεκριμένα μηχανήματα, αλλά δε σχετίζεται με υπηρεσίες γεωεντοπισμού και δορυφορικά δεδομένα, σε αντίθεση με όσα διαδίδονται. «Θα είναι μια σύγχρονη ταυτότητα με συστήματα ασφαλείας τα οποία εμποδίζουν την παραχάραξη», ανέφερε επί του θέματος ο υπουργός, τονίζοντας ότι είναι ένα βήμα στο πλαίσιο της ψηφιακής μετάβασης.
Και που θα βοηθήσει τελικά αυτή η ψηφιακή μετάβαση;
Στόχος είναι, όπως φαίνεται και από τον διαγωνισμό που προκηρύχθηκε, ταυτότητα και διαβατήριο να τροφοδοτούνται από ίδια βάση δεδομένων, η οποία στη συνέχεια θα συνδεθεί με τα υπόλοιπα σειριακά νούμερα κάθε πολίτη (π.χ. ΑΜΚΑ, ΑΜΑ κοκ), προκειμένου να διευκολύνονται οι γραφειοκρατικές διαδικασίες.
Τι σημαίνει αυτό, πέρα από λιγότερη ώρα στις ουρές των δημόσιων υπηρεσιών; Άμεση και γρήγορη απόδοση διοικητικών προστίμων: οι οφειλές κάθε πολίτη θα μεταβιβάζονται απευθείας στην εταιρεία, κάνοντας πολύ πιο ταχεία την είσπραξή τους από τα κρατικά ταμεία.
