Στάβλοι και βίγλες στη Χίο σηκώνουν κύματα με διεθνείς εικαστικούς
Στην πλούσια ναυτική ιστορία του νησιού επικεντρώνεται το καλοκαιρινό πρόγραμμα από τον οργανισμό DEO project. Να που οι καλλιτέχνες ανακάλυψαν ευρήματα, άγνωστα ακόμη και σε εμάς. Μιλήσαμε με τον διοργανωτή Άκη Κόκκινο.
- 5 ΙΟΥΛ 2022
Με τον σπάνιο καρπό των μαστιχόδεντρων στα χέρια τους, οι Χιώτες μυήθηκαν από νωρίς στο εμπόριο αλλά και στη ναυτιλία. Μπήκαν στα πλοία και όργωσαν τις θάλασσας, αποκτώντας τέτοια τεχνογνωσία που φοβέριζαν μέχρι και τους παντοκράτορες Αθηναίους, ενώ πολύ μελλοντικά η παράδοση στη θάλασσα και τη ναυτοσύνη οδήγησε τους κατοίκους του νησιού σε γραφεία του Λονδίνου, όπως και την αρένα της εφοπλιστικής.
Αλλά είναι αρκετά όλα αυτά για να καταλήξεις στο συμπέρασμα ότι ο Κολόμβος κατάγεται από τη Χίο και ότι είχε σπίτι στο Καστρί;
Μπροστά σε αυτό το σουρεαλιστικό εύρημα βρέθηκε η εικαστικός Dominique White, κατά τη διάρκεια της φιλοξενίας της στο νησί και ενώ συγκέντρωνε ιστορίες από τους κατοίκους για τα καινούργια έργα της. Γενικά, η νεαρή και βραβευμένη γλύπτρια (που έχει έδρα στη Μασσαλία και καταγωγή από την Καραϊβική) ψάχνει συστηματικά τους ναυτικούς μύθους που καλλιέργησε η αποικιοκρατία, οπότε στην περίπτωση της Χίου πέτυχε διάνα.
Είναι το όνομα που επιλέχθηκε από τον οργανισμό DEO Projects για το residency της τρέχουσας σεζόν. Πρόκειται για έναν οργανισμό σύγχρονης τέχνης που ξεκίνησε τη δράση του στο νησί πέρσι, προσελκύοντας κοντά στους 1000 θεατές στα Παλιά Σφαγεία της Χίου. «Φέτος το πρόγραμμα είναι πολύ πιο φιλόδοξο», μου αναφέρει στο τηλέφωνο λίγο πριν τα εγκαίνια ο Άκης Κόκκινος, διευθυντής και ιδιοκτήτης του μη κερδοσκοπικού οργανισμού.
Για αυτό το καλοκαίρι, τα σημεία του νησιού που θα φτάσουν στα πληκτρολόγια των διεθνών δημοσιογράφων τέχνης είναι: το ναυτοχώρι Λαγκάδα στο βορειοανατολικό κομμάτι του νησιού, οι Παλιοί Στάβλοι Χωρέμικου στη Χώρα της Χίου και η παράκτια Βίγλα Παχή στη δυτική ακτογραμμή.
Σε όλα τα σημεία, πρωταγωνιστής των έργων και των δράσεων «είναι η ναυτική ιστορία και η θάλασσα, η οποία αφενός είναι σύμφυτη με την παράδοση του τόπου κι αφετέρου αποτελεί ένα πρώτης τάξεως εννοιολογικό εργαλείο για να πλοηγηθούμε στη ρευστότητα των καιρών μας», όπως εξηγεί ο Κόκκινος.
Τι θα δούμε στη Χίο από το DEO Projects
Το πρόγραμμα ξεκινάει με το τριήμερο των εγκαινίων, μεταξύ 8 και 10 Ιουλίου, και τα έργα τέχνης θα μείνουν προς θέαση μέχρι τέλη Αυγούστου. Είναι ελεύθερη η είσοδος σε όλους τους χώρους, ενώ η διασπορά στη γεωγραφία του νησιού, βολεύει για να γνωρίσετε παράλληλα τις ομορφιές του τόπου.
Βίγλα Παχή
Πρόκειται για μία από τις λίγες αποκατεστημένες βίγλες της Χίου, στη δυτική ακτή: αυτά τα οικήματα αποτελούσαν τα παρατηρητήρια για να φυλάγεται το νησί από τις επιδρομές των πειρατών. Στο πλαίσιο του προγράμματος από τον οργανισμό DEO projects για φέτος, είναι το μέρος που δίνει το έναυσμα για τις υπόλοιπες εκθέσεις, γύρω από τη ναυτική ιστορία και τις ιστορίες που, διόλου τυχαία, κατέληξαν στα βάθη των ωκεανών.
Στον επιβλητικό αρχαιολογικό χώρο της Βίγλας Παχή, ο Βρετανός Rowdy SS θα ζωντανέψει τα λόγια των κατοίκων με το σώμα του: ένα κουτί μεγάλων διαστάσεων, σαν μεγεθυσμένο ταχυδρομικό κουτί, περιμένει τα γράμματα ναυτικής ιστορίας του νησιού. Κάτοικοι αφήνουν τα γραπτά τους και εκείνος θα κληθεί να τα σωματοποιήσει ζωντανά, στις 8 Ιουλίου το απόγευμα.
Αμέσως μετά που θα έχει πέσει ο ήλιος, σειρά παίρνει ένα φιλμ από την κολεκτίβα Σέραπις στην ταράτσα της ιστορικής βίγλας: Η προβολή θα γίνει πάνω στο πέτρινο σώμα της βίγλας, δοκιμάζοντας τις αντιδράσεις και τους συνειρμούς του κοινού. Το βίντεο θα δείχνει καπνούς σε αργή κίνηση.
Αποκλειστικά στις 8 Ιουλίου.
Στους Παλιοί Στάβλοι Χωρέμικου
Η εικαστικός Dominique White, κατόπιν της επιτόπια έρευνας που πραγματοποίησε στο νησί, παρέδωσε ένα νέο σύνολο γλυπτικών έργων, με τη χαρακτηριστική γλώσσα που χρησιμοποιεί – βασικό υλικό είναι το μέταλλο, ενώ οι μορφές παραπέμπουν σε καλάμια και αγκίστρια, σαν να «ψάρεψαν» διαλυμένες ιστορίες από τα βάθη των ωκεανών. Πέρα από τα γλυπτά, παρουσιάζονται και σχέδια της καλλιτέχνιδας, υπό τον τίτλο «(Under) studies in Non-Description».
Η έκθεση πραγματοποιείται, συγκεκριμένα, στις αποθήκες μέσα στο μυθικό κτήμα 33 στρεμμάτων της οικογένειας Χωρέμη, το οποίο παρά τη μεγάλη ιστορική σημασία του (η οικογένεια συνδέθηκε άμεσα με τον Ελευθέριο Βενιζέλο και τις εξελίξεις του 19ου-20ου αιώνα στη χώρα, ενώ θεωρείται ότι εκεί καλλιεργήθηκε πρώτη φορά το χιώτικο μανταρίνι), παραμένει κλειστό για το κοινό – τώρα, με την έκθεση ενεργοποιείται.
Επισκέψιμη από 9 Ιουλίου
Χώρος Μνήμης Λαγκαδούσικης Ναυτοσύνης
«Η ναυτική ιστορία της Λαγκάδας έχει αποκοπεί από το ναυτικό αφήγημα της Χίου», υπογραμμίζει ο Άκης Κόκκινος, «και αυτό γιατί ιστορικά δεν έβγαλε εφοπλιστές, οπότε τα ναυτικά μουσεία στη Χίο και τις Οινούσσες, που ιδρύθηκαν από πλοιοκτήτες, αδιαφόρησαν παγερά για την πλούσια παράδοση από τούτο το ναυτοχώρι».
Ένα μικρό μουσείο παραμένει ημιτελές εκεί, περιμένοντας να αποκαταστήσει την αλήθεια. Οι πόροι δεν έχουν βρεθεί. Πρώτη φορά αποκαλύπτεται τώρα στους κατοίκους, μέσω της δεύτερης έκθεσης από το πρόγραμμα του DEO project: η δυναμική εικαστική κολεκτίβα Σέραπις παρουσιάζει ζωγραφικές ξυλογραφίες με σκισμένα δίχτυα, ανάμεσα στη μόνιμη συλλογή του χώρου.
«Για μένα, είναι το πιο συγκινητικό κομμάτι του προγράμματος», αναφέρει ο Άκης, που επιμελήθηκε την έκθεση μαζί με την Ελένη Μπουμπάρη, η οποία έχει αναλάβει τον μουσειακό σχεδιασμό του χώρου μνήμης στη Λαγκάδα: υπάρχουν ολόκληρες μαρτυρίες σε ηχητικά αρχεία, φωτογραφικό αρχείο και αντικείμενα που επιβίωσαν στον χρόνο ως οικογενειακά κειμήλια.
Επισκέψιμη από 10 Ιουλίου.
