Steve Albini: Κάτι παραπάνω από μάστορας του ήχου

Από την παραγωγή στην κατανάλωση. Αυτό που μένει, στο τέλος, βέβαια, είναι πάντα η παραγωγή πριν την κατανάλωση. Τουλάχιστον για τους αυθεντικά μουσικόφιλους, αυτούς που ψάχνουν μία ιστορία πίσω από το τελικό αποτέλεσμα. Και η ιστορία, στην προκειμένη περίπτωση, γράφτηκε από τον Steve Albini ο οποίος πέθανε το βράδυ της Τρίτης (07/5) στο στούντιο ηχογράφησης, εκεί όπου επιμελήθηκε μερικούς από τους σημαντικότερους δίσκους της alternative rock σκηνής. Ναι, πρόκειται για τραγική ειρωνεία. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά. Η ειρωνεία, άλλωστε, αποτελεί βασικό συστατικό της τέχνης.

Ο Steve Albini υπήρξε πρωτοπόρος του noise-rock με τους Big Black και τους Shellac και έβαλε το χέρι του -σε αυτό το σημείο φέρνουμε στο μυαλό μας τη Δημιουργία του Αδάμ- για να έρθουν στη ζωή το In Utero των Nirvana και το Surfer Rosa των Pixies. Οι δύο αυτοί δίσκοι είναι ενδεικτικοί, η λίστα είναι τεράστια.

Ο Albini πέθανε στα 61 του και ανήκει στην ειδική κατηγορία των ανθρώπων που το έργο τους, παρά τη φθορά που προκαλεί ο χρόνος, διακλαδώνεται και φτάνει παντού, όπως ακριβώς και ο ηλεκτρικός του ήχος μέσα από τα καλώδια και τους ενισχυτές. Και από τα ηχεία του An Club πέρασε αυτός ο ήχος και, σύμφωνα με τον μύθο, για πολλά χρόνια η καλωδίωση του χώρου έμεινε έτσι όπως την έφτιαξε ο ίδιος ο Albini.

Ο θάνατός του έρχεται μόλις μια εβδομάδα πριν την κυκλοφορία του To All Trains από το αναγνωρισμένο noise-rock project του, Shellac, το πρώτο τους νέο άλμπουμ εδώ και πάνω από μια δεκαετία. Ατυχία, τρικλοποδιά της ζωής ή και πάλι εμφάνιση της γνωστής ειρωνείας; Μπορεί και όλα μαζί, στην τελική δεν έχει και τόση σημασία.

Γεννήθηκε στην Καλιφόρνια, μεγάλωσε στη Μοντάνα και έπαιζε σε πανκ συγκροτήματα της la ως έφηβος πριν μετακομίσει στο Σικάγο στα τέλη της δεκαετίας του ’70 για να φοιτήσει στο Πανεπιστήμιο Northwestern, όπου σπούδασε δημοσιογραφία. Έγραψε για τοπικά μουσικά fanzines και παράλληλα δημιούργησε το δικό του σόλο μουσικό πρότζεκτ που ονόμασε Big Black, κυκλοφορώντας το EP Lungs το 1981.

Μαζί με τους Santiago Durango και τον μπασίστα Jeff Pezzati -και οι δύο από τους Naked Raygun- κυκλοφόρησαν μια σειρά από EP ενώ το 1986 με τον Dave Riley πλέον στο μπάσο, κυκλοφόρησαν το ντεμπούτο άλμπουμ τους, Atomizer. Ένα χρόνο αργότερα ακολούθησε το δεύτερο και πιο ανθεκτικό στο χρόνο LP τους, το κλασικό post-hardcore Songs About Fucking, που κυκλοφόρησε από την indie εταιρεία Touch & Go του Σικάγο.

Μετά τα δύο άλμπουμ, οι Big Black διαλύθηκαν το 1987, με τον Albini να σχηματίζει για λίγο το noise-rock σχήμα Rapeman πριν βρεθεί πίσω από το μεγάλο τζάμι που χωρίζει τον παραγωγό από τους μουσικούς. Η επιτυχία δεν άργησε να έρθει.

Steve Albini, ο μηχανικός

Αφού απογείωσε τους Urge Overkill (ελάτε τώρα, σίγουρα έχετε δει το Pulp Fiction), ο Albini επιστρατεύτηκε για να κάνει την παραγωγή (ο ίδιος προτιμούσε τη λέξη «μηχανικός») ενός άλμπουμ από ένα σχετικά άγνωστο συγκρότημα από τη Βοστώνη, τους Pixies. Το Surfer Rosa που κυκλοφόρησε το 1988 έγινε επιτυχία και κάπως έτσι βοήθησε στην επανάσταση του alternative rock που θα κατακτούσε το mainstream στις αρχές της δεκαετίας του ’90.

Το Surfer Rosa έγινε ο ήχος της δεκαετίας του ’90 και πολλοί, από τους Nirvana μέχρι την PJ Harvey, πήγαν στον Albini ελπίζοντας να εντάξουν αυτό τον θόρυβο στη δική τους μουσική. Ο Albini συνέχισε να επιμελείται άλμπουμ με σταθερά γρήγορο ρυθμό, ηχογραφώντας με συγκροτήματα όπως οι Jesus Lizard, οι Tad, οι Failure, οι Superchunk και οι Jon Spencer Blues Explosion. Τελικά, το 1993 προσλήφθηκε για να αναλάβει αυτό που μάλλον φοβήθηκαν αρκετοί: Το δεύτερο άλμπουμ της PJ Harvey, Rid of Me, και το πολυαναμενόμενο επόμενο άλμπουμ των Nirvana μετά το Nevermind, In Utero.

Παρά τη διαβόητα πικρόχολη προσωπικότητά του, ο Kurt Cobain δήλωσε για τις ηχογραφήσεις με τον Albini: «Ως επί το πλείστον, ήταν εκπληκτικά ευχάριστο να δουλεύεις μαζί του». Ωστόσο, μετά την ηχογράφηση του In Utero και σε διάστημα δύο εβδομάδων, η δισκογραφική εταιρεία αιφνιδιάστηκε από το πόσο μη εμπορική ήταν η συνέχεια του Nevermind και αφού αρχικά αρνήθηκε να το κυκλοφορήσει, τελικά συναίνεσε. Παρά το ταραχώδες ταξίδι του, το In Utero σύντομα θα θεωρηθεί ένα αριστούργημα του alt-rock.

Το γράμμα στους Nirvana και η μετέπειτα πορεία του

Πριν ο δίσκος θεωρηθεί αριστούργημα και πριν ο Albini συνεργαστεί με τους Nirvana, έγραψε ένα γράμμα τεσσάρων σελίδων ώστε να ξεκαθαρίσει τη θέση του. Σε αυτό αναφέρει μεταξύ άλλων: «Νομίζω ότι το καλύτερο πράγμα που θα μπορούσατε να κάνετε αυτή τη στιγμή είναι ακριβώς αυτό που λέτε να κάνετε: Να βγάλετε έναν δίσκο μέσα σε λίγες μέρες, με υψηλή ποιότητα αλλά ελάχιστη “παραγωγή” και χωρίς καμία παρέμβαση από τους επικεφαλής των γραφείων. Αν αυτό είναι όντως αυτό που θέλετε να κάνετε, θα ήθελα πολύ να συμμετάσχω.

Με ενδιαφέρει να δουλεύω μόνο σε δίσκους που αντικατοπτρίζουν την αντίληψη της ίδιας της μπάντας για τη μουσική και την ύπαρξή της. Αν δεσμευτείτε σε αυτό ως δόγμα της μεθοδολογίας της ηχογράφησης, τότε θα κάνω τα πάντα για εσάς».

Για τον κομβικό του ρόλο, ο Albini επέμεινε σε μια αμοιβή 100.000 δολαρίων χωρίς καμία συμμετοχή στα μελλοντικά δικαιώματα. «Νομίζω ότι η καταβολή δικαιωμάτων σε έναν παραγωγό ή μηχανικό είναι ηθικά αδικαιολόγητη. Θα ήθελα να πληρώνομαι όπως ένας υδραυλικός: κάνω τη δουλειά και με πληρώνετε ό,τι αξίζει», έγραψε. «Δεν υπάρχει περίπτωση να πάρω ποτέ τόσα πολλά χρήματα. Δεν θα μπορούσα να κοιμηθώ».

Όσο δούλευε το In Utero, ο Albini συνέχισε τη δική του μουσική καριέρα ιδρύοντας το noise-rock τρίο Shellac μαζί με τον ντράμερ Todd Trainer και τον μπασίστα Bob Weston. Μέσα στα επόμενα 30 χρόνια, το τρίο θα κυκλοφορήσει μαζί έξι άλμπουμ, από το κλασικό At Action Park του 1994 μέχρι το To All Trains του 2024, το οποίο αναμένεται να κυκλοφορήσει στις 17 Μαΐου.

Μετά τη δύσκολη γέννηση του In Utero, ο Albini συνέχισε να παράγει και να επιμελείται άλμπουμ με καταιγιστικούς ρυθμούς, κυρίως με καλλιτέχνες που δεν ήταν τόσο mainstream. Όταν τα έβαλε κάτω, υπολόγισε ότι εργάστηκε σε περισσότερα από 2.000 άλμπουμ.

Ανάμεσα στα πολλά highlights της καριέρας του στην παραγωγή είναι το Things We Lost in the Fire των Low, το Title TK των Breeders, το Ys της Joanna Newsom, το Attack on Memory των Cloud Nothings, το Life Metal των Sunn O))) και πολλά ακόμα. Το LP των Code Orange του 2023, The Above, που ηχογραφήθηκε στο στούντιο Electrical Audio του Albini, ήταν από τα τελευταία άλμπουμ που δούλεψε.

Κάτι για το κλείσιμο ή αλλιώς, το πρόβλημα με τη μουσική

Σε ένα κείμενό του με τίτλο The Problem With Music, το οποίο δημοσιεύτηκε λίγο μετά την κυκλοφορία του In Utero, ο Albini έγραψε για τη μουσική βιομηχανία και τον ρόλο του παραγωγού. Παράλληλα, προειδοποιούσε τους καλλιτέχνες να μην υπογράφουν με μεγάλες εταιρείες.

«Κάθε φορά που μιλάω σε μια μπάντα που πρόκειται να υπογράψει με μια μεγάλη δισκογραφική εταιρεία, καταλήγω πάντα να τους σκέφτομαι σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Φαντάζομαι ένα χαντάκι, περίπου ένα μέτρο πλάτος και ένα μέτρο βάθος, ίσως εξήντα μέτρα μήκος, γεμάτο με τρέχον, σάπιο σκατό.

»Φαντάζομαι αυτούς τους ανθρώπους, μερικοί από αυτούς καλοί φίλοι, μερικοί από αυτούς μόλις και μετά βίας γνωστοί, στη μία άκρη αυτής της τάφρου. Φαντάζομαι επίσης έναν απρόσωπο λακέ της βιομηχανίας στην άλλη άκρη, που κρατάει μια πένα και ένα συμβόλαιο, Κανείς δεν μπορεί να δει τι είναι τυπωμένο στο συμβόλαιο. Είναι πολύ μακριά, και εκτός αυτού, η δυσωδία από τα σκατά κάνει τα μάτια όλων να δακρύζουν».

Από την παραγωγή στην κατανάλωση και μετά στην κένωση, λοιπόν. O μηχανικός Steve Albini, όπως αποδείχθηκε, δούλευε για τα δύο πρώτα και τα μόνα δάκρυα που κύλησαν στα ζυγωματικά των θαυμαστών του, είναι από τη λύπη τους -ο ενταφιασμός της νιότης είναι σκληρός. Σίγουρα, πάντως, δεν είναι από τη δυσωδία καθώς Albini επέμενε να κρατάει τα ρουθούνια μας κλειστά.

Με πληροφορίες από το Rolling Stone και Guardian

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ