Στη Βενεζουέλα, οι γυναίκες παίρνουν το ψάρεμα στα χέρια τους

Στις αρχές του 21ου αιώνα, μια σειρά από νόμους και ποινές κατοχυρώνουν δικαιώματα για το γυναικείο φύλο στη μακρινή χώρα της Βενεζουέλας, αλλά οι ανισότητες και τα πατριαρχικά θεμέλια συνεχίζουν να φανερώνουν το πιο σκληρό τους πρόσωπο στις υποθέσεις έμφυλης βίας, οι οποίες ποτέ δεν οδηγούνται σε εκδίκαση (λιγότερο από 4%, αναφέρει το αρμόδιο Παρατηρητήριο στη Βενεζουέλα).

Ουσιαστικά, σε πολύ πιο μεγάλο βαθμό απ’ ό,τι συμβαίνει στη χώρα μας και στην Ευρώπη, το γυναικείο φύλο εκεί παραμένει άμεσα συνδεδεμένο στην κοινή συνείδηση με το νοικοκυριό, τη μητρότητα και τη φροντίδα.

Πράγμα το οποίο αλλάζει στην εποχή μετά την πανδημία, λόγω ανάγκης. Μέρα με τη μέρα, όλο και περισσότερες γυναίκες βγαίνουν στην πρώτη γραμμή του εργατικού βίου και αναλαμβάνουν θέσεις που είναι παραδοσιακά συνδεδεμένες με το ανδρικό φύλο. Δουλειές που απαιτούν δυνατά χέρια, ευκινησία, επιμονή και γερό στομάχι. Μία περίπτωση, το ψάρεμα στα νερά της ακτής της Καραϊβικής.

Όπως κατά τη διάρκεια του πρώτου φεμινισμού στη Δύση, οι οικονομικές ανάγκες οδηγούν στη χειραφέτηση και την ενδυνάμωση του φύλου που μάθαμε να αποκαλούμε ασθενές (ενώ η βιολογία δείχνει το ακριβώς ανάποδο). «Οι γυναίκες ψαράδες έχουμε δυνατό χαρακτήρα», λέει με περηφάνια η Greyla Aguilera στην ηλικία των 48 ετών, κατά τη διάρκεια ρεπορτάζ του γαλλικού πρακτορείου AP.

«Δεν χρειαζόμαστε κάποια προνομιακή μεταχείριση, αντίθετα απαιτούμε περισσότερα από εκείνες παρά από τους άνδρες εργαζόμενους».

Δεν γίνονται μόνο ψαράδες σήμερα οι γυναίκες στη Βενεζουέλα, αλλά και ιδιοκτήτριες αλιευτικών σκαφών. Κάποιες από αυτές «έχουν το ψάρεμα στο αίμα τους» λόγω οικογενειακής παράδοσης και άλλες ξεκινούν από το μηδέν μια νέα καριέρα.

Η στροφή αυτή έρχεται στον απόηχο της πολύχρονης οικονομικής κρίσης που πλήττει τη Βενεζουέλα, όπως και της επιδείνωσης που έχει προκληθεί μετά την πανδημία και την παγκόσμια ύφεση. Κάποτε ήταν συνδεδεμένες με το μαγείρεμα και το καθάρισμα στα ξενοδοχεία, αλλά πλέον ο τουρισμός έχει πέσει και οι ανάγκες έχουν ανέβει.

Ενδεικτικό είναι το στοιχείο ότι τα πολλαπλά οικονομικά αδιέξοδα έχουν αφήσει το 70% των γυναικών εκτός πρόσβασης σε μέτρα πρόληψης εγκυμοσύνης, τη στιγμή που η άμβλωση είναι παράνομη και τιμωρείται με φυλάκιση έως και δύο ετών. Η συσπείρωση δεν μέλλει να περιοριστεί στους χώρους εργασίας, αλλά σύντομα θα βγει στους δρόμους, στις πλατείες, στα αιτήματα και τις απαιτήσεις προς το κράτος.

«Η κοινότητά μας εδώ είναι πατριαρχική και μητριαρχική ταυτόχρονα», λέει η Aguilera. «Στηρίζουμε η μία την άλλη, οπότε άμα δω ότι βιάζεσαι για να πας σπίτι και να φροντίσεις τα παιδιά σου, θα σε βοηθήσω να τελειώσεις πιο γρήγορα».

Όχι ότι το ψάρεμα είναι μια εύκολη και προσοδοφόρα δουλειά, αλλά είναι η βασική λύση για τις παράκτιες περιοχές της Βενεζουέλας. Σε ένα δωδεκάωρο εργασίας με βάρδιες στη θάλασσα αναλογούν περίπου 8 δολ. στο άτομο – δηλαδή λίγο πάνω από 200 δολ. το μήνα, τη στιγμή που χρειάζονται περίπου 390 δολ. για να καλυφθούν οι βασικές ανάγκες στη χώρα της Νότιας Αμερικής.

Και το μεροκάματο ξεκινάει από νωρίς: γυναίκες και άνδρες ψαράδες (πλέον βρίσκονται περίπου στο μισό-μισό) σχηματίζουν ομάδες με τέσσερις-πέντε βάρκες και συνεργάζονται για να εγκλωβίσουν τις ψαριές στη μέση. Δουλεύουν με ήπιες μορφές αλιείας ρίχνοντας ένα μεγάλο δίχτυ με λίγο δόλωμα στη μέση.

Μόλις εντοπίσουν το κοπάδι, ρίχνουν ένα δεύτερο δίχτυ και προσπαθούν να το οδηγήσουν στο εσωτερικό. Όπως μετακινούν τις βάρκες τους, αλλάζει θέση και το κοπάδι, μέχρι να έρθουν αρκετά κοντά και να σηκώσουν τα δίχτυα.

Τα ψάρια πωλούνται την ίδια μέρα στις κοντινές αγορές.