Στο Ιράν, το καθεστώς δολοφονεί τις γυναίκες που δεν φορούν «σωστά» τη μαντίλα
Κύματα οργής και μαζικών διαδηλώσεων κλυδωνίζουν ξανά το Ιράν. Η δολοφονία της Mahsa Amini δεν είναι ένα μεμονωμένο περιστατικό, αλλά η παγιωμένη πρακτική ενός αυταρχικού κράτους, που μοιάζει με βόμβα έτοιμη να εκραγεί.
- 22 ΣΕΠ 2022
Τα τελευταία χρόνια, το ιρανικό κράτος φαίνεται σαν να έχει υιοθετήσει την τακτική της μαντίλας σε συμβολικό επίπεδο, θέλοντας να προβάλλει προς τους διεθνείς εταίρους ένα μετριοπαθές προφίλ που χαίρει άκρας υγείας, ενώ σε κάθε του βήμα τραβάει το κάλυμμα για να κρύψει την έκρυθμη κατάσταση, στην οποία έχει επέλθει – στην πραγματικότητα, ειδικά απ’ το 2017 το Ιράν μαστίζεται από μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις με άγνωστο αριθμό νεκρών, οι οποίες αποσιωπούνται μεθοδικά.
Κάτι που δεν ευόδωσε στην περίπτωση της 22χρονης Mahsa Amini και την έκρηξη που πυροδότησε ο αδιευκρίνιστος θάνατός της στις 16 Σεπτεμβρίου, όσο βρισκόταν υπό κράτηση από τις αστυνομικές αρχές της Γαστ-ε-Ερσάντ, οι οποίες στο Ιράν ελέγχουν κατά πόσο ευπρεπή είναι η αμφίεση των γυναικών στον δημόσιο χώρο. Όπως προβλέπεται από τον κώδικα ενδυμασίας που θεσπίστηκε το 1979, απαγορεύονται τα έντονα χρώματα, τα κοντά φορέματα και φυσικά πρέπει να φορούν «σωστά» τη μαντίλα.
Το γεγονός του θανάτου αποδόθηκε σε καρδιακή προσβολή από τις ιρανικές αρχές, ενώ το πιθανότερο όλων είναι ότι δολοφονήθηκε αγρίως: είχαν περάσει τρεις μέρες από τη σύλληψή της στην Τεχεράνη, όταν διακομίστηκε στο νοσοκομείο χωρίς αισθήσεις.
Βίντεο από κάμερες ασφαλείας δείχνει την Amini στο κρατητήριο να καταρρέει, καταλήγοντας στο πάτωμα με σπασμούς. Σε αυτή τη σωματική αντίδραση, όλοι διάβασαν μια βίαιη επίθεση που προκάλεσε εσωτερική αιμορραγία.
Και έτσι έγινε η σπίθα που άναψε ξανά την άσβεστη οργή του κόσμου στο Ιράν.
Κύματα οργής σε όλο το Ιράν
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν τη σχισμή για την πραγματικότητα στο Ιράν, όσον αφορά το δυτικό βλέμμα: έχουν μετρηθεί πάνω από τρία εκατ. αναφορές στο Twitter με το χάσταγκ #MahsaAmini και βίντεο από γυναίκες που κόβουν περήφανα τα μαλλιά τους και καίνε τα χιτζάμπ τους – μια κίνηση κανονικής επανάστασης για την κουλτούρα τους, αφού πέραν όλων των άλλων «το χιτζάμπ είναι το κύριο σύμβολο για το Ιράν μετά το 1979, στοιχείο ταυτοτικό που τους διαχωρίζει από την υπόλοιπη Μέση Ανατολή», όπως εξήγησε στο New York Times ο Roya Boroumand από το Ιράν.
Γυναίκες ήταν επίσης εκείνες που ξεκίνησαν τις διαδηλώσεις, τόσο στην Τεχεράνη όσο και στο Κουρδιστάν, απ’ όπου καταγόταν η Mahsa Amini.
Μαγαζιά κατέβασαν ρολά προς ένδειξη διαμαρτυρίας, χιλιάδες διαδηλωτές βγήκαν στους δρόμους και το μήνυμα οργής μεταδόθηκε σε όλη τη χώρα, στις Μασχάντ, Χαμαντάν, Ταμπρίζ και άλλες πόλεις, όπως και τους Κούρδους Αυτονομιστές στο γειτονικό Ιράκ.
Ενώ το κράτος έσπευσε να αναγγείλει διακοπές στην πρόσβαση του ίντερνετ «για λόγους ασφαλείας», οι αστυνομικές αρχές απάντησαν στα οδοφράγματα με τις γνωστές πρακτικές καταστολής: αιματηρές συγκρούσεις, κυνηγητά, πυροβολισμοί, δακρυγόνα και ριπές από κανόνια νερού εμφανίζονται στα κανάλια των social media σε αναζητήσεις της λέξεις «Ιράν».
Οι οργανισμοί προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Ιράν κατήγγειλαν τον θάνατο τεσσάρων διαδηλωτών, δημοσιεύοντας τις φωτογραφίες και τα ονόματά τους, ενώ όλα δείχνουν πως έπεται και συνέχεια.
Το κράτος δε γλίτωσε το απευκταίο σενάριο του διασυρμού αυτή τη φορά. Η Nada Al-Nashif του ΟΗΕ εξέφρασε ανοιχτά την ανησυχία της για τον θάνατο της Mahsa Amini και τη «βίαιη αντίδραση των δυνάμεων ασφαλείας απέναντι στις διαδηλώσεις», ενώ ο πρόεδρος της χώρας Ebrahim Raisi δεσμεύτηκε για διερεύνηση του θανάτου και υιοθέτησε απολογητική στάση, όπως φάνηκε από τη συνάντηση με τους εκπροσώπους των Ηνωμένων Εθνών.
Ποιο είναι το βασικό πρόβλημα
Δεν πρόκειται για ένα μεμονωμένο περιστατικό αστυνομικής αυθαιρεσίας, αλλά για μια παγιωμένη πρακτική που ξεσπάει στις γυναίκες του Ιράν. Γι’ αυτό, ήταν και η πρώτη φορά που ακούστηκε ανοικτά κριτική για τη μονάδα «ηθών» που εμπλέκεται στην υπόθεση.
«Προκειμένου να αποφευχθούν τέτοια περιστατικά, πρέπει οι μέθοδοι της Γαστ-ε-Ερσάντ να αναθεωρηθούν», τόνισε ο πρόεδρος του κοινοβουλίου Mohammad Bagher Ghalibaf, ενώ ένα μέλος από το βουλευτικό σώμα πρότεινε την κατάργηση αυτής της αστυνομικής μονάδας.
Σίγουρα είναι μία ηχηρή νίκη, όταν επίσημα χείλη αναγκάζονται να αμφισβητήσουν θεσμούς και μεθόδους, που είναι απόλυτα ριζωμένα στη συντηρητική ταυτότητα του Ιράν, αλλά καμία κατ’ επίφαση κριτική δε γίνεται να ανατρέψει την οργή ενός καταπιεσμένου λαού, που βιώνει απανωτές κρίσεις, κρατικές αυθαιρεσίες και τρομερές ανισότητες.
Η βασική πηγή του προβλήματος, όπως είχε καταδείξει ο εξόριστος κοινωνιολόγος Majid Mohammadi στο IITV, είναι ότι «υπάρχει πόλεμος στο Ιράν ανάμεσα στην κυβέρνηση και τους ανθρώπους σχετικά με το πώς κατανέμονται οι εθνικοί πόροι».
Περίπου το 10% ζει κάτω από το όριο της φτώχειας, οι φυσικές καταστροφές μαστίζουν την περιφέρεια και ο συντηρητισμός είναι τόσο αδιαπραγμάτευτος και αβίωτος που προκαλεί μεταναστευτικά κύματα. Το Ιράν μοιάζει με τεράστια βόμβα, που απασφαλίζεται με τμηματικές εκρήξεις. Θέμα χρόνου είναι το απόλυτο μπαμ.
