Τα 12 πιο σπουδαία φαγητά της Κρήτης

Σχεδόν δύο χρόνια στην Κρήτη (ολογράφως δύο χρόνια βαρύτερος), ήρθε η ώρα να παρουσιάσουμε την τοπική κουζίνα για να ξέρετε τι θα φάτε αν σας βγάλει ο δρόμος προς τα κάτω.

1. Στάκα

Δεν είναι γνωστό εκτός Κρήτης, αλλά όταν πρωτοδοκιμάσεις αυτό το ιδιαίτερο τυρί, δύσκολα δεν θα το λατρέψεις. Σε μεγάλη ποσότητα θα χρειαστείς Τουμποφλό για τις αρτηρίες. Ιδανικό για μακαρόνια, αυγά ή πιλάφι. Χρησιμοποιείται και ως συνοδευτικό, ως αλοιφή όπως θα έλεγαν στη Θεσσαλονίκη.

2. Χοχλιοί

Ναι, είναι γνωστό. Κάποιος είδε στο δρόμο ένα σαλιγκάρι και είπε: “αχ, τι ωραίο. Ας το φάμε”. Είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό φαγητό της Κρήτης και είναι αυτό που δεν πρόκειται να δοκιμάσω ποτέ. Οι λεγόμενοι χοχλιοί γίνονται στιφάδο, μπουμπουριστοί ή γιαχνί. Ιδιαίτερη πέραση έχουν οι μπουμπουριστοί, στο τηγάνι με αλάτι και μυρωδικά. Μακριά κι αγαπημένοι.

3. Καλιτσούνια

Καλιτσούνια ή ανεβατά δεν υπάρχει περίπτωση να μην έχεις φάει έστω μια φορά. Μυζήθρα (ή ανθότυρο), κανέλα και μέλι είναι τα τρία βασικά συστατικά, ενώ εκτός από τα κλασικά, αυτά που γνωρίζει η πλειοψηφία, ιδιαίτερη επιτυχία έχουν και τα λεγόμενα ανεβατά που μοιάζουν με ψωμάκι και έχουν μέσα τη σχετική γέμιση.

4. Σφακιανή πίτα

Είναι αυτή η λεπτή πίτα με μέλι που σου φέρνουν για γλυκό στις ταβέρνες, αφού έχεις καταβροχθίσει και τα τραπεζομάντηλα και θες να σου φύγει από το στόμα η κρεατίλα. Θυμίζει την κρέπα (οπτικά), έχει μέλι και ανθότυρο και συνοδεύεται με ρακή (σώωωωπα!)

5. Κρεατότουρτα

Προέρχεται από τα Χανιά και έχει αυτό που λέει το όνομά της. Κρέας, τυριά -κατά προτίμηση μαλάκα (μη βρίζεις ρε, Τάκη), για τυρί μιλάμε- ενώ κάποιοι βάζουν και στάκα (για να σε αποτελειώσουν αν γλιτώσεις το έμφραγμα από τα υπόλοιπα). Στην Κρήτη είναι το φαγητό που ακολουθεί το Πάσχα με το κρέας που έχει περισσέψει.

6. Αντικριστό

(παλαμάκια, σηκωνόμαστε όρθιοι). Ο,τι καλύτερο θα φας στην Κρήτη. Δεν ξέρω από που προέρχεται (μου έχουν πει ότι έτσι έψηναν τα κρέατα στον Ψηλορείτη), αλλά είναι ό,τι καλύτερο θα φας σε κρέας. Φυσικά το μυστικό έχει να κάνει με το ψήσιμο. Καρφώνουν το κρέας σε μεγάλες βέργες, τις οποίες τοποθετούν γύρω-γύρω από τη φωτιά. Αφήνεις τη φωτιά να κάνει τη δουλειά της για κανά 5ωρο και στη συνέχεια θα δοκιμάσεις την παραδεισένια γεύση.

7. Απάκι

Κρητικό αλλαντικό, με έντονη γεύση, το οποίο φτιάχνεται από το ψαρονέφρι. Το μαρινάρουν με έντονα μυρωδικά, το καπνίζουν με κλαδιά και μετά του δίνεις και καταλαβαίνει. Αν δεν σου αρέσει το ξύδι μη το δοκιμάσεις (το ίδιο ισχύει και για τα ξυδάτα λουκάνικα).

8. Αυγά με σταμναγκάθι

Το σταμναγκάθι από μόνο του δεν είναι ωραίο, βγάζει μία πικράδα. Αλλά αν το συνοδεύσεις με αυγά γίνεται η δουλειά. Για όσους δεν το γνωρίζουν, το σταμναγκάθι είναι είδος χόρτου, ιδιαίτερα δημοφιλές στην Κρήτη. Είτε το φας με ομελέτα είτε με αυγά τηγανητά είτε με κρέας ο ουρανίσκος σου θα κάνει τούμπες.

9. Ντολμάδες

Δεν ξέρω ποια περιοχή της Ελλάδας διεκδικεί την προέλευση του συγκεκριμένου φαγητού και δεν μ’ ενδιαφέρει. Εγώ αυτό που ξέρω είναι ότι ντολμάδες με αμπελόφυλλα και κιμά έφαγα για πρώτη φορά στην Κρήτη. Ιδανικό συνοδευτικό το γιαούρτι, ενώ πολλοί του δίνουν και καταλαβαίνει με το λεμόνι. Γούστα είναι αυτά.

10. Σκιουφιχτά μακαρόνια

Σκιουφιχτά ή σιουφιχτά (δεν με νοιάζει πως το λένε να το φάω θέλω) μακαρόνια είναι τα φρέσκα ζυμαρικά που φτιάχνουν στην Κρήτη. Θέλουν παραπάνω βράσιμο από τα κανονικά γιατί υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο αντί να τα φας να τα κάνεις κορίνες για μπόουλινγκ. Κοκκινιστά με μοσχάρι σε στέλνουν στον παράδεισο. Με στάκα σε στέλνουν στον καρδιολόγο.

11. Γαμοπίλαφο

Έχουμε γράψει για αυτό σε προηγούμενο κείμενο. Κατ’ εξοχήν φαγητό του γάμου. Γίνεται από το ζωμό του κρέατος συν το βούτυρο. Βάζεις λεμόνι και πιπέρι και είσαι έτοιμος. Στην Κρήτη αποτελεί το κυριακάτικο φαγητό τους, στην υπόλοιπη Ελλάδα έγινε γνωστό επειδή σερβίρεται σε γάμους ή επίσημες εκδηλώσεις.

12. Ξεροτήγανα

Προέρχεται, αν δεν κάνω λάθος, από τα Χανιά. Κι αν κάνω λάθος, κράξτε από κάτω στα σχόλια. Κλασικό χριστουγεννιάτικο γλυκό, είναι σαν δίπλες μόνο που δεν είναι. Δεν έχουν αυγά, άρα είναι νηστίσιμες.

Και για τη χώνεψη μια μαντινάδα:

”Ήθελα να ‘μουνα χοχλιός, να ‘ρθω στη γειτονιά σου.

Να γράφω με το σάλιο μου στις πέτρες τ’ όνομά σου (να περάσει δεν βρίζω)”.