Τα 7 κλιματικά ρεκόρ που έσπασαν το 2024
- 10 ΙΑΝ 2025
Μια δεκαετία πίσω, υπεγράφη η ιστορική Συμφωνία του Παρισιού, όταν οι ηγέτες σχεδόν όλων των κρατών του πλανήτη δεσμεύτηκαν νομικά να αναλάβουν δράση για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, με κυριότερο στόχο τη συγκράτηση της υπερθέρμανσης του πλανήτη στο όριο του +1.5 °C σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα – ένα φράγμα για το οποίο είχε ήδη αποδειχθεί ότι εάν ποτέ «έπεφτε», θα οδηγούσε σε μη αναστρέψιμες αλλαγές για το περιβάλλον, με εξαιρετικά επικίνδυνες επιπτώσεις για συγκεκριμένες περιοχές και ευάλωτα οικοσυστήματα.
Ωστόσο, οι δεσμεύσεις έμειναν στα χαρτιά και οι προειδοποιήσεις επιβεβαιώνονται τελικά με τον πιο εφιαλτικό τρόπο, όπως φαίνεται απ’ τη σειρά πρωτοφανών σε ένταση καταστροφών που συνέβησαν τη χρονιά που πέρασε, όσο παράλληλα το 2024 σημείωνε τις υψηλότερες θερμοκρασίες στην ιστορία των καταγραφών μέχρι σήμερα.
Να θυμίσουμε μερικά γεγονότα επί τροχάδην:
Τον Φεβρουάριο, σε συνέχεια των πυρκαγιών που μαίνονταν στη Βολιβία έπειτα από μακρά περίοδο ανομβρίας, οι δορυφορικές λήψεις διαπίστωσαν ιστορικό υψηλό στο διοξείδιο του άνθρακα που απελευθερώθηκε. Τον Απρίλιο, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα δέχτηκαν βροχή δύο χρόνων σε μία μόλις ημέρα και λίμνες εμφανίστηκαν μέσα στην έρημο. Τον Σεπτέμβριο, ένας δεύτερος και ακόμη πιο καταστροφικός mega-τυφώνας χτυπάει απρόσμενα γρήγορα τη Φλόριντα, με τους επιστήμονες να αναφέρουν ότι απαιτείται νέα κλίμακα έντασης για να περιγράφονται τα φαινόμενα. Αμέσως μετά, η Ισπανία ζει τον πιο βροχερό και θανατηφόρο Οκτώβριο στην ιστορία της, με την τραγική πλημμύρα στη Βαλένθια που όλοι θυμόμαστε. Ενώ στις Φιλιππίνες βίωσαν ρεκόρ τυφώνων, με έξι ακραίες πλημμύρες σε λιγότερο από έξι μήνες. Και η λίστα δεν έχει τελειωμό.
Την ίδια στιγμή, παρά το επείγον της κατάστασης, ούτε το 2024 είχαμε κάποια καθοριστική διακρατική συμφωνία για την αντιστροφή των πραγμάτων: η COP29 ολοκληρώθηκε με αδύναμο αποτέλεσμα και ακόμη μεγαλύτερη σχετικοποίηση στη δέσμευση απομάκρυνσης από τα ορυκτά καύσιμα, ενώ για ακόμη μια χρονιά η συνάντηση για την Παγκόσμια Συνθήκη Πλαστικών έκλεισε χωρίς να υπάρξει συμφωνία.
Από την άλλη, τα κλιματικά ρεκόρ καταρρίπτονται αδιάκοπα, όπως δείχνουν οι ετήσιες εκθέσεις που δημοσιεύθηκαν για το 2024 από διαφορετικές πηγές.
- Το πρώτο έτος που ξεπέρασε το +1.5°C: Επιβεβαιώθηκε και επίσημα το τρομακτικό πόρισμα για το 2024. Το παρατηρητήριο Κοπέρνικος εξήγγειλε ότι την περασμένη χρονιά υπήρξε έως και +1,6°C θερμότερο σε σχέση με τα προβιομηχανικά επίπεδα, αποτελώντας παράλληλα το επιστέγασμα για μια δεκαετία συνεχόμενης υπερθέρμανσης για τον πλανήτη. Από συμπληρωματική έκθεση του World Weather Attribution, μάλιστα, διαπιστώθηκε ότι προστέθηκαν κατά μέσο όρο 41 επιπλέον ημέρες επικίνδυνης ζέστης για την υγεία του ανθρώπινου οργανισμού. «Δεν πρόκειται απλά για ένα στατιστικό στοιχείο, είναι μια προειδοποίηση», τόνισε ο Δρ. Stephen Cornelius από τη WWF, «η άνοδος των θερμοκρασιών και τα ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται η νέα μας κανονικότητα».
- Η ταχύτητα αύξησης της θερμοκρασίας ξεπέρασε τον μέσο όρο: Σε συνέχεια του παραπάνω, η ευρωπαϊκή βάση δεδομένων έδειξε ότι η αύξηση στη μέση θερμοκρασία του έτους ανήλθε σε διαφορά κατά 1/8 σε βαθμούς Κελσίου σε σχέση με το 2023, ένα «ασυνήθιστα μεγάλο άλμα», όπως τόνισε στο report, δεδομένου ότι ακόμη και στα χρόνια της υπερθέρμανσης, η απόκλιση ανά έτος έφτανε ως τώρα μερικά εκατοστά του βαθμού Κελσίου, με το μέλλον να προδιαγράφεται ακόμη πιο δυσοίωνο απ’ ό,τι αναμενόταν.
- Ρεκόρ στην ποσότητα των υδρατμών: Η συνολική ποσότητα νερού στην ατμόσφαιρα έφτασε σε νέο υψηλό και συγκεκριμένα 4,9% πάνω από τον μέσο όρο της περιόδου 1991-2020 -ένα περιβαλλοντικό στοιχείο το οποίο σχετίζεται άμεσα με την άνοδο της θερμοκρασίας, καθώς υπολογίζεται ότι συγκρατείται 7% περισσότερη υγρασία στην ατμόσφαιρα για κάθε επιπλέον βαθμό Κελσίου. Να επισημάνουμε ότι οι υδρατμοί διαδραματίζουν καίριο ρόλο στο κλιματικό σύστημα, αφού αποτελούν το κυριότερο αέριο του θερμοκηπίου.
- Ρεκόρ ισχυρών βροχών: Υψηλότερη θερμοκρασία και υψηλότερα ποσοστά υγρασίας στην ατμόσφαιρα συνεπάγονται ομολογουμένως πιο σφοδρές και συχνές καταιγίδες, με το 2024 να μεταφράζεται τελικά σε χρονιά-ρεκόρ και για τις νεροποντές, όπως σημειώνεται στην ετήσια έκθεση από το World Weather Attribution σε συνεργασία με το Climate Central. Πιο συγκεκριμένα, στις 15 από τις 16 πλημμύρες που μελέτησαν οι επιστήμονες, διαπιστώθηκε ότι συνέβαλε σημαντικά η κλιματική αλλαγή στη διόγκωσή τους και σε συνδυασμό με ελλείψεις σε αντιπλημμυρικά έργα και σχέδια εκκένωσης οδήγησαν σε περισσότερα θύματα.
- Η πιο κρίσιμη ώρα για τους πάγους της Ανταρκτικής: Με το τέλος της περιόδου τήξης του περασμένου έτους, οι ερευνητές που παρακολουθούν τις ποσότητες πάγου στη Γροιλανδία ανακοίνωσαν ότι το στρώμα πάγου συνεχίζει να συρρικνώνεται επικίνδυνα, έχοντας χάσει περίπου 80 γιγατόνους από το καλοκαίρι του 2023, σε συνέπεια και της αφρικανικής σκόνης που εμφανίστηκε. Ωστόσο, τα δεδομένα του Δεκεμβρίου έδειξαν τελικά ότι το παγόβουνο της Ανταρκτικής ανακτά τη δύναμή του, επαναφέροντας την ελπίδα.
- Ρεκόρ στις συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου: Σύμφωνα με τα στοιχεία απ’ το παρατηρητήριο Κοπέρνικος, τόσο οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα όσο και οι συγκεντρώσεις μεθανίου στην ατμόσφαιρα αυξήθηκαν το 2024 σε σχέση με το 2023, μάλιστα με το πρώτο αέριο να δείχνει τιμές-ρεκόρ, όπως επισημάνθηκε από το Παγκόσμιο Παρατηρητήριο Αερίων Θερμοκηπίου τον περασμένο Νοέμβριο. Συνολικά παρήχθησαν 41,6 δισ. τόνοι διοξειδίου του άνθρακα, το περισσότερο από το οποίο οφείλεται στη χρήση ορυκτών και το υπόλοιπο κατά βάση στην αποψίλωση δασών.
- Ρεκόρ θερμοκρασίας υδάτων: Η μέση θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας έφτασε επίσης σε νέο ρεκόρ τον Μάρτιο, στους 21,07 °C, πράγμα το οποίο σχετίζεται βέβαια και με το ωκεάνιο φαινόμενο El Niño (το οποίο διήρκησε μέχρι την άνοιξη του 2024 και χαρακτηρίστηκε ως ένα από τα ισχυρότερα των προηγούμενων δεκαετιών), όμως δεν αρκεί για να δικαιολογήσει το εύρος της διαφοράς. «Το γεγονός ότι όλη αυτή η θερμότητα διοχετεύεται στον ωκεανό, και μάλιστα, με πιο γρήγορο τρόπο απ’ ό,τι περιμέναμε, αποτελεί αιτία μεγάλης ανησυχίας», έχει δηλώσει ο καθηγητής Mike Meredith από τη Βρετανική Έρευνα Ανταρκτικής, επισημαίνοντας ότι επιφέρει σημαντικές επιπτώσεις στην παγκόσμια θαλάσσια ζωή, ενώ μπορεί μέχρι και να μετατοπίσει τον εποχιακό κύκλο των θερμοκρασιών της θάλασσας.
