Τα συντρίμμια της κλιματικής κρίσης σε μια πόλη του Μεξικού

Παραδείγματα όπως το συγκεκριμένο δείχνουν γιατί η τελική συμφωνία στην οποία κατέληξαν οι παγκόσμιοι ηγέτες στην COP28 για «μετάβαση προς την απομάκρυνση από τα ορυκτά καύσιμα στα ενεργειακά συστήματα», έτσι γενικά και αόριστα, δεν είναι λόγος να πανηγυρίζουμε.

Παραδείγματα παράκτιων περιοχών όπως το Ελ Μπόσκε στον Κόλπο του Μεξικού δείχνουν τον πραγματικό ρυθμό επιτάχυνσης των επιπτώσεων της κλιματικής κρίσης και πόσο πολύ απέχουν τελικά οι δεσμεύσεις στα χαρτιά από τις ανάγκες στην πράξη, όταν μέσα σε διάστημα δύο-τριών χρόνων εκατοντάδες άνθρωποι έχουν αναγκαστεί σε εκτοπισμό με κίνδυνο τη ζωή τους, καθώς τα σπίτια τους βυθίζονται στο νερό μήνα με τον μήνα.

Πίσω στη δεκαετία του ’80, στον Κόλπο του Μεξικού δεν είχε ξεκινήσει η εξορυκτική δραστηριότητα. Τότε, εγκαταστάθηκαν στα νοτιοανατολικά, στη λεπτή χερσόνησο που βρέχεται και από τον ποταμό Ταμπάσκο, ψαράδες, ιδρύοντας οικισμό. Όπως θυμίζει μια ταμπέλα στην είσοδο της περιοχής Ελ Μπόσκε, εκεί κατοικούσαν κάποτε τουλάχιστον 700 άνθρωποι.

Στα σπίτια είχαν διαμορφώσει μικρούς κήπους με λαχανικά και κάθε πρωί έβγαιναν με τις ξύλινες βάρκες στα νερά, ανά τριάδες και τετράδες, επιστρέφοντας με γεμάτα καλάθια. Με τον καιρό, έκαναν οικογένειες, ίδρυσαν σχολεία, μια εκκλησία και ένα υπαίθριο μπασκετάκι στην άμμο, από τα οποία έχουν μείνει σήμερα μόνο συντρίμμια.

Χαρακτηριστικά, από το 2019 έχουν καταστραφεί περισσότερα από 60 σπίτια. Το νερό έχει εισχωρήσει περίπου μισό χιλιόμετρο στη χερσόνησο (σε σχέση με τα δεδομένα του 2005) και το αποτέλεσμα ταιριάζει σήμερα σε αυτό που θα αποκαλούσαμε “no man’s land”.

Το Ελ Μπόσκε ήταν το πρώτο σημείο του Μεξικού που βίωσε τις συνέπειες της κλιματικής κρίσης, όπως και ένα από τα πρώτα σε παγκόσμιο επίπεδο. Διότι, ο Κόλπος του Μεξικού εμφανίζει τριπλάσια ταχύτητα αύξησης στη στάθμη του νερού σε σύγκριση με τον παγκόσμιο μέσο όρο, όπως κατέδειξε έρευνα από το Εθνικό Κέντρο Ωκεανογραφίας του Ηνωμένου Βασιλείου, την οποία συνυπογράφουν πανεπιστήμια της Αμερικής. Η σοκαριστική διαφορά σχετίζεται με τη γεωμορφολογική σύνδεση του κόλπου με τον Ατλαντικό Ωκεανό και την αναδιαμόρφωση των μετεωρολογικών μοτίβων που δημιουργεί το λιώσιμο των πάγων:

Από τη μία, πολλαπλασιάζεται ο όγκος του νερού που εισρέει στον κόλπο από τα στενά της Φλόριντας, από την άλλη, το λιώσιμο εκτοξεύει την υγρασία, το οποίο με τη σειρά του φέρνει χαμηλά βαρομετρικά και αυτά κάνουν τις σφοδρές χειμερινές νεροποντές της περιοχής (που οι ντόπιοι αποκαλούν “nortes”) να διαρκούν για εβδομάδες, ενώ κάποτε κρατούσαν το πολύ δυο μέρες. Οι πλημμυρίδες που προκαλούν τρώνε σαν σαράκι τη χερσόνησο, μετατρέποντας κάθε χρόνο δεκάδες ακόμη κτίρια σε μπάζα από τσιμέντα και σίδερα.

Όπως περιγράφουν σήμερα οι κάτοικοι που έχουν απομείνει στο Ελ Μπόσκε, μη ξέροντας πού να μεταφερθούν, η σχέση τους με τη θάλασσα μοιάζει πια με έναν «τοξικό γάμο». «Σε αγαπώ όσο είμαι χαρούμενος, σωστά; Και όταν είμαι θυμωμένος, σου παίρνω πίσω όσα σου έδωσα», περιγράφει χαρακτηριστικά η Guadalupe Cobos, ένα από τα 10-20 άτομα που παραμένουν σε αυτόν τον μολυσμένο πια τόπο. Ως γνωστόν, την ίδια δεκαετία που ιδρύθηκε το ψαροχώρι, ο Κόλπος μετατράπηκε σε εργαλείο της οικονομίας του Μεξικό, με εντατικές εξορύξεις στα κοιτάσματα πετρελαίου και τα καταστροφικά ατυχήματα τα οποία ακολούθησαν, βεβαια.

Στα μέσα του 2023, περιβαλλοντικές οργανώσεις κατήγγειλαν νέα τεραστίων διαστάσεων διαρροή, με υπολογίσιμη έκταση 400 τετραγωνικά χιλιόμετρα και τα μολυσμένα νερά να φτάνουν μέχρι τις παράκτιες περιοχές. Ο πρωθυπουργός Andrés Manuel Lopéz Obrador επιμένει στην τακτική της εξόρυξης, μάλιστα έχοντας στο πλάνο να λειτουργήσει καινούργιο διυλιστήριο αυτό το έτος, περίπου 80 χιλιόμετρα στα αριστερά του Ελ Μπάσκε.

Την ίδια στιγμή, υπολογίζεται ότι έως και 8 εκατομμύρια Μεξικανοί θα αναγκαστούν σε εκτοπισμό μέχρι το 2050, που η COP28 όρισε ως ορίζοντα.