Θα αλλάξει η κλιματική κρίση τον τουρισμό;
Μόλις ζήσαμε τον πιο θερμό Ιούλιο όλων των εποχών οπότε, αλήθεια, ποιος θα μπορεί να περάσει καλά στις ακραίες θερμοκρασίες του κοντινού μέλλοντος; Ζητήσαμε από τη Δρ. Μαριάννα Σιγάλα, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, να μας περιγράψει την επόμενη (δύσκολη) μέρα του τουρισμού στη Μεσόγειο αλλά και πιο συγκεκριμένα στη χώρα μας.
- 7 ΑΥΓ 2023
Τα καλοκαίρια που γινόμαστε στο ίδιο έργο θεατές όλο και πληθαίνουν: Οι πυρκαγιές οι οποίες αφήνουν πίσω τους εκτάσεις καμμένης γης και καταστροφικές απώλειες αποτελούν πια νόρμα. Η φωτιά στη Ρόδο έκανε στάχτη σχεδόν το 15% της έκτασης του νησιού. Και μπορεί να έσβησε, αλλά στη συλλογική μας μνήμη σιγοκαίνε ακόμα οι εικόνες με την πύρινη λαίλαπα να καταστρέφει τα πάντα στο πέρασμά της, με τους χιλιάδες τουρίστες να απομακρύνονται από ξενοδοχειακές μονάδες μη γνωρίζοντας τι να περιμένουν και με τους κατοίκους του νησιού να προσπαθούν να σώσουν ό,τι μπορούν.
Η Ελλάδα εξαρτάται οικονομικά από τον καλοκαιρινό τουρισμό και η οικονομία της βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα ελκυστικά παραθαλάσσια τοπία. Τα τελευταία χρόνια όμως δεν βρίσκεται στα πρωτοσέλιδα των διεθνών Media μόνο για τα νησιά της αλλά και για τις καταστροφικές πυρκαγιές που πλήττουν ολοένα και περισσότερο τη χώρα. Ο αντίκτυπος που μπορεί να έχουν οι φωτιές στον τουρισμό της χώρας δεν περνά απαρατήρητος.
Οι φωτιές στην Ελλάδα αυξάνουν τον φόβο για κατάρρευση του τουρισμού της χώρας, έγραφαν πριν λίγο καιρό οι New York Times. Αξίζει, λοιπόν, να θυμηθούμε ότι η εικόνα που έκανε τον γύρο του διαδικτύου με τουρίστες φορτωμένους σε καρότσες, έδειξε για πολλοστή φορά την ανεπάρκεια του κράτους να λάβει μέτρα ακόμα και για ένα νησί όπως η Ρόδος, όπου ο τουρισμός θεωρείται η «βαριά βιομηχανία» του.
Η Ελλάδα δεν είναι η μόνη χώρα που φλέγεται. Πυρκαγιές ξέσπασαν σε όλες τις περιοχές της Μεσογείου – από την Ιταλία έως την Αλγερία και την Τυνησία. Αντίστοιχα, τον Ιούνιο, στον Καναδά σημειώθηκαν τεράστιες δασικές πυρκαγιές και για μία ακόμα φορά οι εικόνες που έκαναν τον γύρο του κόσμου επιβεβαίωσαν τη δυστοπική πραγματικότητα την οποία βιώνουμε.
(*Στον πίνακα, εύκολα παρατηρεί κανείς ότι υπάρχει σαφής άνοδος της παγκόσμιας θερμοκρασίας κάθε χρόνο από το 2000 και μετά)
Η κλιματική αλλαγή έχει αποτελέσει βασικό παράγοντα αύξησης του κινδύνου και της έκτασης των πυρκαγιών, καθώς δημιουργούνται θερμότερες και ξηρότερες συνθήκες σε κάθε μήκος και πλάτος της Γης. Η αυξημένη ξηρασία και η μεγαλύτερη διάρκεια της περιόδου πυρκαγιάς ενισχύουν αυτήν την αύξηση. Με άλλα λόγια: η κλιματική αλλαγή αλλάζει τις ζωές μας, μετατρέπεται σε κρίση, και επηρεάζει από τον τρόπο που τρεφόμαστε μέχρι τις διακοπές μας.
Αλήθεια, ποιος θα μπορεί να περάσει καλά στις τόσο ακραίες θερμοκρασίες του κοντινού μέλλοντος; Μόλις ζήσαμε τον θερμότερο Ιούλιο των τελευταίων 120 χιλιάδων χρόνων και αυτή είναι μόνο η αρχή για όσα θα ακολουθήσουν. Μήπως όμως αυτά αφορούν μονάχα τις περιοχές οι οποίες βρίσκονται κοντά στους πάγους που λιώνουν και τις παραθαλάσσιες χώρες οι οποίες κινδυνεύουν από τσουνάμι;
Η Δρ. Μαριάννα Σιγάλα, καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, με την οποία και μιλήσαμε, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για τη Μεσόγειο, αφού σύμφωνα με τα λεγόμενά της η περιοχή της Μεσογείου θερμαίνεται 20% ταχύτερα από τον παγκόσμιο μέσο όρο. Οι παράκτιες ζώνες αντιμετωπίζουν αυξημένους κινδύνους καταστροφών, όπως πλημμύρες, διάβρωση του εδάφους, αλάτωση των δέλτα των ποταμών και των υδροφόρων οριζόντων που στηρίζουν την επισιτιστική ασφάλεια και τα μέσα διαβίωσης.
Τα πράγματα είναι σοβαρά: Οι επιπτώσεις θα ασκήσουν πρόσθετη πίεση στα ήδη επιβαρυμένα οικοσυστήματα και στις ευάλωτες οικονομίες και κοινωνίες. Με απλά λόγια, αν δεν αλλάξει το μοντέλο του τουρισμού στη Μεσόγειο, με την κλιματική κρίση στο κατώφλι, το πρόβλημα θα είναι μεγάλο.
Επαναπροσδιορίζοντας τους προορισμούς
«Σε πολλές χώρες πλέον (π.χ. Ιταλία και Κίνα) προωθούνται ορεινοί προορισμοί ως εναλλακτικές για τις υψηλές θερμοκρασίας των καλοκαιρινών προορισμών. Χειμερινοί προορισμοί της Ιταλίας επαναπροσδιορίζονται μιας και δεν έχουν χιόνι τον χειμώνα, αλλά οι επισκέπτες που θα τους επέλεγαν για σκι, βρίσκουν άλλα ενδιαφέροντα. Στην Κίνα, προωθούν τον κόσμο σε περιφέρειες ώστε να αναπτύξουν περιοχές γύρω από μεγαλουπόλεις» εξηγεί η Δρ. Σιγάλα.
Για να προσθέσει: «Δεδομένου ότι στην Ελλάδα, οι τουρίστες από την Ινδία ή την Κίνα δεν ενδιαφέρονταν για τη θάλασσα, γιατί να επισκεφτούν τη χώρα μας τους καλοκαιρινούς μήνες; Ο χειμώνας είναι πιο ιδανική περίοδος αλλά όταν οι Κινέζοι τουρίστες έρχονται στη Σαντορίνη και δεν έχουν τίποτα άλλο να κάνουν εκτός από το να δουν μουσεία και να βγάλουν μερικές φωτογραφίες, μένουν μία-δύο ημέρες το πολύ. Αυτό και μόνο τονίζει ότι το τουριστικό προϊόν της Ελλάδας σε πολλούς προορισμούς εκτός Αθήνας και Θεσσαλονίκης είναι σχεδόν ανύπαρκτο. Κι ακόμα πουλάμε ήλιο, θάλασσα και φωτογραφίες για τα social media. Πού είναι οι δραστηριότητες και οι εμπειρίες; Δεν τις έχουν ούτε οι ντόπιοι στα νησιά, πρέπει να ταξιδέψουν στην πόλη για να ζήσουν κάτι περισσότερο».
Με τις θερμοκρασίες το καλοκαίρι να αυξάνονται όλο και περισσότερο, καθώς επίσης και οι εκτάσεις καμμένης γης, πόσο ελκυστικό είναι για έναν επισκέπτη να βρεθεί κάτω από τον καυτό ήλιο της Αθήνας; Ειδικά όταν δεν υπάρχει καμία μέριμνα για τις ακραίες αυτές θερμοκρασίες; Στα νησιά τώρα, η συνεχής ανάπτυξη του τουρισμού χωρίς υποδομές, καταστρέφει όλο και περισσότερο ένα ήδη βεβαρημένο περιβάλλον.
Στον αντίποδα αυτής της εικόνα, στη Βόρεια Ευρώπη παρατηρείται μία ευχάριστη έκπληξη: Οι πολίτες φαίνεται να έχουν ευαισθητοποιηθεί σχετικά με το πόσο βλαβερές για το περιβάλλον είναι οι αεροπορικές πτήσεις. Έτσι, όπως επισημαίνει η Δρ. Σιγάλα, βλέπουμε μία σαφή τάση για ταξίδι με το τρένο αντί για το αεροπλάνο. Φυσικά, κάτι τέτοιο δε λύνει το σύνολο του προβλήματος, είναι όμως μία καλή αρχή.
Η πρόταση της Νορβηγίας
Μήπως λοιπόν η Σκανδιναβία δείχνει τον δρόμο; Η Νορβηγία εξετάζει το ενδεχόμενο θέσπισης τουριστικού φόρου, αφού, σύμφωνα με το Forbes, η κυβέρνηση της χώρας επεξεργάζεται την ιδέα ενός τέτοιου φόρου από το 2024 με σκοπό να βοηθήσει στην κάλυψη του κόστους συντήρησης των υποδομών το οποίο προκαλείται από τον τουρισμό. Ένας τέτοιος φόρος δεν έχει ακόμη καθοριστεί πλήρως, αλλά πιθανότατα θα έχει τη μορφή πρόσθετου τέλους για τις διανυκτερεύσεις και ενδεχομένως για τα αναμνηστικά και άλλες παρόμοιες τουριστικές δραστηριότητες.
Τελικά, μπορούμε να αλλάξουμε ή όχι; «Το θέμα είναι πολύπλοκο και απαιτεί συνέργεια από όλους. Από κάτω προς τα πάνω. Από άτομα, ομάδες, κοινωνίες, πρακτικές, νομοθεσία, κουλτούρα, παιδεία κτλ. Για να αλλάξει κάτι, φαίνεται πώς κάποιος μπορεί να επηρεαστεί αν πιστεύει ότι δημιουργεί το πρόβλημα, αν σκέφτεται τα παιδιά του και τις επόμενες γενιές, αν είναι ο ίδιος θύμα των συνεπειών των κλιματικών αλλαγών» αναφέρει Δρ. Σιγάρα, πριν κλείσει τα λόγια της με μία σαφέστατη παραδοχή: «Τότε ίσως να θέλει να κάνει κάτι».
Έτσι, αν σύντομα δεν αντιληφθούμε ότι η κλιματική κρίση δεν είναι μία μακρινή απειλή αλλά κάτι που συμβαίνει τώρα, θα βρεθούμε προ εκπλήξεως. Δυστυχώς, δεν έχει υπάρχει άλλος χρόνος, αφού όσο οι ελληνικές αρχές αλλά και εμείς οι ίδιοι κωλυσιεργούμε, άλλες χώρες ετοιμάζουν το δικό τους plan B.
Για να λυθεί, λοιπόν, το μέγιστο αυτό πρόβλημα χρειάζεται ένα σημαντικό πρώτο βήμα: να αποδεχτούμε/παραδεχθούμε ότι υπάρχει. Και στη συνέχεια να κάνουμε κάτι για αυτό.
