Τηλέφωνο από νετρίνα

Όταν το 1876 ο Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ πραγματοποιούσε την πρώτη τηλεφωνική κλήση δεν φανταζόταν ότι τέσσερα χρόνια μετά η Αμερική θα είχε 60 χιλιάδες τηλεφωνικές συσκευές. Ήταν μια απλή διάταξη από δύο συσκευές ενωμένες με ηλεκτρικό καλώδιο. Ένα μεταλλικό τύμπανο και ένας μαγνήτης στην κάθε συσκευή μετέτρεπαν τη φωνή σε ηλεκτρικούς παλμούς και ανάποδα. Ήταν ένα ορόσημο του τεχνολογικού πολιτισμού.

Από τον περασμένο Μάρτιο, ωστόσο, μια ομάδα ερευνητών από το Fermilab του Illinois πειραματίζεται πάνω σε μια νέα τεχνολογία επικοινωνιών που βασίζεται σε παλμούς νετρίνων και πρόσφατα πέτυχε την πρώτη μετάδοση ψηφιακού σήματος αυτού του είδους!

Τα νετρίνα είναι υποατομικά σωματίδια που ταξιδεύουν με ταχύτητα μεγαλύτερη του φωτός (αν και κάτι τέτοιο μένει να πιστοποιηθεί από τα πειράματα του CERN). Επειδή αλληλεπιδρούν ελάχιστα με την ύλη μπορούν να διαπεράσουν οποιαδήποτε ποσότητα μάζας και αυτό τα κάνει ιδανικούς υποψήφιους για επικοινωνίες που μέχρι σήμερα ήταν αδύνατες όπως μεταξύ υποβρυχίων και επίγειων σταθμών.

Πέρα, όμως, από τις τηλεφωνικές επικοινωνίες στη Γη, θα μπορούσαν να υποστηρίξουν τη μετάδοση σημάτων στο διάστημα. Θεωρητικά, με παλμούς νετρίνων μπορούν να γίνουν διαπλανητικές επικοινωνίες και μετάδοση σημάτων σε διαστημικά σκάφη όταν αυτά βρίσκονται στην αθέατη πλευρά των πλανητών.

Οι ακτίνες νετρίνων, επίσης, θα ήταν ιδανικές για την επικοινωνία με εξωγήινους πολιτισμούς. Αντί δηλαδή να χρησιμοποιούνται ραδιοκύματα για την εκπομπή σημάτων στο διάστημα θα ήταν καλύτερο να χρησιμοποιούνται παλμοί νετρίνων. Και αντίθετα, αντί να ψάχνεις στα ραδιοκύματα για μηνύματα εξωγήινων καλύτερα είναι να αναζητάς παλμούς νετρίνων.

Μόνο που υπάρχουν μερικά προβλήματα. Η αδυναμία να αλληλεπιδράσουν με την ύλη κάνει ιδιαίτερα δύσκολη την ανίχνευση τους. Οποιαδήποτε επικοινωνία αυτού του τύπου θα απαιτούσε πολύ ισχυρούς παλμούς και τεράστιους σε μέγεθος και βάρος ανιχνευτές. Ειδικές πειραματικές διατάξεις, γνωστές ως “τηλεσκόπια νετρίνων”, είναι υποχρεωτικά τοποθετημένες βαθιά μέσα σε εγκαταλειμμένα ορυχεία ή στον πυθμένα της θάλασσας. Η πιο γνωστή από αυτές είναι ο παγετώνας της ανταρκτικής.

Μετά είναι και το θέμα της ταχύτητας. Στα πειράματα του Fermilab, χρησιμοποιήθηκαν ακτίνες 25 παλμών και ένας ανιχνευτής 170 τόνων τοποθετημένος σε μια υπόγεια κοιλότητα. Για να γίνει η επικοινωνία του μηνύματος η ακτίνα χρειάστηκε να διαπεράσει 240 μέτρα συμπαγή δολομίτη και ήταν επιτυχής. Από τα 100 τρισεκατομμύρια σωματιδίων σε κάθε παλμών, η διάταξη κατάφερε να ανιχνεύσει κάτι λιγότερο από 1.

Πως συγκρίνεται αυτό με τα σημερινά δεδομένα; Αν και το μήνυμα ήταν μια αγγλική λέξη 8 γραμμάτων κωδικοποιημένη με ένα απλό πρωτόκολλο on-off και χρειάστηκαν 140 λεπτά για την αποστολή της. Η ταχύτητα μετρήθηκε στα 0.1 bps δηλαδή  κάπου 100 εκατομμύρια φορές πιο αργά από μια ευρυζωνική σύνδεση.

Σίγουρα δεν πρόκειται για τον Κίτσο τον τσεκμασίν, ούτε για 480 λεπτά δωρεάν προς όλους ακόμα. Μπορεί να χρειαστούν δεκαετίες μέχρι να το τηλέφωνο νετρίνων να δώσει κάτι που να θεωρείται πρακτική εφαρμογή αλλά είναι σχεδόν βέβαιο ότι βρισκόμαστε μπροστά σε ένα ορόσημο, αντίστοιχο με αυτό του πρώτου τηλεφώνου.