Τι ακριβώς συμβαίνει με τους λαγοκέφαλους στη Μεσόγειο

Αλλά οι λαγοκέφαλοι δεν είναι φαινόμενο τωρινό, ούτε το βασικό πρόβλημα που επιφέρουν είναι ο κίνδυνος επιθέσεων σε ανθρώπους.

«Δεν είναι ανθρωποφάγα τέρατα», αναφέρει σε τηλεφωνική επικοινωνία η ερευνήτρια από το ΕΛΚΕΘΕ, Παρασκευή Καραχλέ, προσπαθώντας να επαναφέρει τη λογική στη συζήτηση για τους λαγοκέφαλους που έχει ξεσπάσει τις τελευταίες ώρες, μετά το περιστατικό δαγκώματος λουόμενης σε παραλία των Χανίων. «Οι επιθέσεις είναι σποραδικές και σε κάθε περίπτωση δεν πρέπει να ξεχνάμε πως πρόκειται για ένα άγριο είδος, στο οποίο οφείλουμε να δείχνουμε σεβασμό και προσοχή, μπαίνοντας στη θάλασσας».

Η ίδια ασχολείται ερευνητικά με το θέμα των ξενικών ειδών τα τελευταία 15 χρόνια και μπορεί να αφηγηθεί το χρονικό της παρουσίας τους στη Μεσόγειο με μεγάλη ακρίβεια. «Οι λαγοκέφαλοι εντάσσονται στους λεσεψιανούς μετανάστες, στα ξενικά δηλαδή είδη τα οποία πέρασαν από τον Ινδικό ωκεανό στη Μεσόγειο μέσω της διώρυγας του Σουέζ, λόγω της αύξησης της θερμοκρασίας. Κινούμενα ανάποδα από τη φορά του ρολογιού, μετανάστευσαν πρώτα προς Ισραήλ, Κύπρο και Τουρκία, ενώ στα ελληνικά ύδατα εντοπίστηκαν πρώτη φορά το 2005, σε Κρήτη και Ρόδο».

Και έκτοτε, επεκτείνονται. «Πλέον, εντοπίζονται σε όλα τα πελάγη – μέχρι και στο Ιόνιο, τις Κυκλάδες ή και βορειότερα», επισημαίνει η Δρ. Παρασκευή Καραχλέ, «αλλά, σε μεγαλύτερη αφθονία οι λαγοκέφαλοι υπάρχουν στα Δωδεκάνησα και την Κρήτη».

Μάλιστα, το φαινόμενο της αύξησης του πληθυσμού τους αφορά την τελευταία δεκαετία, οδηγώντας σε απόγνωση τους ψαράδες που από κάθε άποψη αδυνατούν να το αντιμετωπίσουν.

Γιατί αυξάνονται οι λαγοκέφαλοι στη Μεσόγειο

«Τα βασικό πρόβλημα είναι στη βιοποικιλότητα, στο περιβάλλον», επισημαίνει η Δρ. Παρασκευή Καραχλέ. «Στη Μεσόγειο, οι λαγοκέφαλοι (όπως και άλλα ξενικά είδη) δεν απειλούνται από θηρευτές και παράσιτα ή ασθένειες, που περιόριζαν τους πληθυσμούς τους στα πάτρια πελάγη τους, στην Ερυθρά θάλασσα και τον Ινδοειρηνικό ωκεανό».

Μέχρι στιγμής, δεν έχει βρεθεί κάποιο είδος που να τρώει το είδος του λαγοκέφαλου (υπάρχουν αναφορές για ψάρια που τρώνε το γόνο των λαγοκέφαλων, μόνο) και φυσικά, λόγω της επικίνδυνης τοξίνης που διαθέτει στη σάρκα, είναι ακατάλληλο για κατανάλωση από τον άνθρωπο και απαγορεύεται αυστηρά η εμπορία του με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Εκεί, είχε εστιάσει το ΕΛΚΕΘΕ μόλις εντοπίστηκαν τα πρώτα ψάρια του είδους στα εγχώρια ύδατα: να μάθουν οι ψαράδες πως δεν τρώγεται. «Συγκεκριμένα, περιέχει τετροδοτοξίνη στις ωοθήκες του και σε μικρότερο βαθμό στο δέρμα, στους μυς και στο συκώτι του – μια τοξίνη για την οποία δεν έχει ανακαλυφθεί ακόμη αντίδοτο, οπότε κάποιος που θα το φάει ενδέχεται και να καταλήξει».

Δε συμβαίνει το ίδιο σε ενδεχόμενο επίθεσης ή δαγκώματος, βέβαια, μιας και οι τοξίνες του δε μεταφέρονται κατά αυτόν τον τρόπο.

Ποιος είναι ο κίνδυνος, τελικά;

Με δύο λόγια, ότι ο πληθυσμός τους είναι εκτός ελέγχου και το αποτύπωμά τους καταστροφικό από διάφορες πλευρές.

«Δεν είναι υπερβολή που οι ψαράδες επιμένουν σε αυτό το πρόβλημα. Οι λαγοκέφαλοι τους καταστρέφουν τα εργαλεία – τρώνε δολώματα, παραγάδια, δίχτυα· το ίδιο ακριβώς έχει παρατηρηθεί σε όλη τη Μεσόγειο», επισημαίνει η Δρ. Παρασκευή Καραχλέ, γι’ αυτό και κράτη λαμβάνουν πλέον μέτρα για την αντιμετώπισή του προβλήματος, όπως στην περίπτωση της Κύπρου που πρόσφατα τέθηκε σε εφαρμογή ένα πρόγραμμα χρηματοδοτούμενο από την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Και το τέλος της ημέρας, το πρόβλημα φαίνεται στη βιομάζα των θαλασσών. Παράλληλα με τις τραγικές επιπτώσεις της υπεραλίευσης, τα ταχύτατα εξαπλούμενα ξενικά είδη όπως είναι οι λαγοκέφαλοι και τα λεοντόψαρα οδηγούν σε πιο φτωχά, αποδεκατισμένα θαλάσσια οικοσυστήματα, χωρίς ισορροπίες. Αλλά τέρατα και λεβιάθαν δεν υπάρχουν, ούτε ποτέ υπήρξαν – ακόμη και σε εκείνο το βίντεο με το λαγοκέφαλο και το μεταλλικό κουτάκι, «δεν παρακολουθούμε κάποια επίθεση, παρά την ανακλαστική αντίδραση του ψαριού να αναπνεύσει εκτός νερού», όπως εξηγεί η Δρ. Παρασκευή Καραχλέ.