Τι είναι η Χαμάς και τι ζητά, με απλά λόγια
- 11 ΟΚΤ 2023
Η επίθεση στο νότιο Ισραήλ από τη Χαμάς το πρωί του Σαββάτου (07/10) μπορεί να χαρακτηριστεί -το λιγότερο- ως αιφνιδιαστική. Οι ρουκέτες, η εισβολή σε ισραηλινές πόλεις και σε στρατιωτικές βάσεις, οι νεκροί (ανάμεσά του και πολλοί άμαχοι) και οι ισραηλινοί που κρατήθηκαν όμηροι, είναι μόνο η αρχή αφού το Ισραήλ, όπως αναμενόταν, απάντησε και απάντησε με ηχηρό τρόπο.
Οι αεροπορικές επιδρομές στη Γάζα σκότωσαν εκατοντάδες ανθρώπους, μεταξύ των οποίων και απλούς πολίτες τη στιγμή που περισσότεροι από 1.500 άνθρωποι έχουν χάσει ήδη τη ζωή τους και στις δύο πλευρές από τις 9 Οκτωβρίου. Ο αριθμός, δυστυχώς, μεγαλώνει μέρα με τη μέρα.
Ποια είναι όμως η ιστορία της Χαμάς, της οργάνωσης που βρέθηκε ξανά στην παγκόσμια επικαιρότητα και τι είναι αυτό ζητά από το Ισραήλ αλλά και από τις χώρες που αποδεδειγμένα το στηρίζουν;
Η δημιουργία της Χαμάς και ο χαρακτηρισμός της ως «τρομοκρατική οργάνωση»
H Χαμάς (Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης) ιδρύθηκε το 1987 και είναι μια παλαιστινιακή, ισλαμιστική παραστρατιωτική οργάνωση με κύρια έδρα της τη λωρίδα της Γάζας, εκεί όπου, τις τελευταίες ώρες και μετά από απόφαση του υπουργού Άμυνας του Ισραήλ, Yoav Gallant, διακόπηκε η προμήθεια ηλεκτρικού ρεύματος, νερού, τροφίμων και καυσίμων οδηγώντας σταδιακά την περιοχή σε ανθρωπιστική κρίση.
Στην ουσία, αποτελεί την επέκταση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, της ισλαμιστικής πολιτικής ομάδας που δημιουργήθηκε στην Αίγυπτο στα τέλη της δεκαετίας του 1920 με την Χαμάς, να εμφανίζεται ως η εναλλακτική λύση για τους εθνικιστές και όσους θεωρούν ότι ανήκουν στην αριστερή πτέρυγα, στην αντίσταση κατά του Ισραήλ. Μάλιστα, αποτελεί και πολιτικό κόμμα το οποίο κατέχει την πλειοψηφία των εδρών του εκλεγμένου νομοθετικού συμβουλίου στην Παλαιστινιακή Εθνική Αρχή.
Η Χαμάς αναδείχθηκε κατά τη διάρκεια της παλαιστινιακής εξέγερσης απέναντι στην ισραηλινή κατοχή της Δυτικής Όχθης, της Γάζας και της Ανατολικής Ιερουσαλήμ. Η εξέγερση έληξε επίσημα το 1993 με την υπογραφή των Συμφωνιών του Όσλο, μιας συμφωνίας μεταξύ του Ισραήλ και της Παλαιστίνης που έθεσε τις βάσεις για τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους δίπλα στο Ισραήλ. Φυσικά, αυτό δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ.
Το 1997, οι ΗΠΑ χαρακτήρισαν τη Χαμάς τρομοκρατική οργάνωση μετά τις επιθέσεις της, συμπεριλαμβανομένων βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας κατά ισραηλινών στόχων. Οι ΗΠΑ, λοιπόν, πήραν ξεκάθαρη θέση και έτσι, η ΕΕ, δυτικές χώρες και διεθνείς οργανισμοί, ακολούθησαν τη γραμμή της. Από την άλλη, χώρες όπως η Νέα Ζηλανδία δημιούργησαν διάκριση μεταξύ της πολιτικής πτέρυγας της Χαμάς και των Ταξιαρχιών Izz ad-Din al-Qassam, του στρατιωτικού της τμήματος, θεωρώντας την πρώτη νόμιμη και τη δεύτερη τρομοκρατική ομάδα. Επειδή οι ΗΠΑ θεωρούν ολόκληρη την οργάνωση ως τρομοκρατική, δεν μπορούν να έχουν άμεσες διπλωματικές σχέσεις με τη Χαμάς, πράγμα που σημαίνει ότι οποιεσδήποτε διαπραγματεύσεις, συμπεριλαμβανομένων των ειρηνευτικών, θα πρέπει να διεξάγονται μέσω τρίτων.
Ο έλεγχος στη Λωρίδας της Γάζας
Η Χαμάς κέρδισε την πλειοψηφία στο Παλαιστινιακό Νομοθετικό Συμβούλιο το 2006 έναντι του κινήματος Φατάχ, το οποίο είχε καλύτερες σχέσεις με τους δυτικούς. Το Νομοθετικό Συμβούλιο, που ιδρύθηκε με τις συμφωνίες του Όσλο, επρόκειτο να έχει εξουσία σε όλα τα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, τη Γάζα, τη Δυτική Όχθη όπως και την Ανατολική Ιερουσαλήμ. Όλα αυτά, μέχρι το 2006 και τις εκλογές. Η διεθνής κοινότητα, φυσικά, αρνήθηκε να αναγνωρίσει την κυβέρνηση υπό την ηγεσία της Χαμάς και η Φατάχ, αρνήθηκε να παραχωρήσει εξ ολοκλήρου την εξουσία στη Χαμάς.
Αφού τα δύο κόμματα απέτυχαν να καταλήξουν σε μια συμφωνία για τον διαμοιρασμό της εξουσίας, ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος. Η Χαμάς νίκησε τις δυνάμεις της Φατάχ και πήρε τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας με τη δεύτερη να διατηρεί τον έλεγχο της Δυτικής Όχθης. Στη Γάζα, η Χαμάς συνεχίζει να κυβερνά 2,3 εκατομμύρια ανθρώπους που, σύμφωνα με το Vox, υπόκεινται σε εξαιρετικά περιοριστικούς αποκλεισμούς από το Ισραήλ και την Αίγυπτο, οι οποίοι καθιστούσαν τη διαθεσιμότητα βασικών αγαθών και υπηρεσιών πολύ περιορισμένη ακόμη και πριν από την πρόσφατη απόφαση του Ισραήλ για τη διακοπή τους.
Αν και τα διαθέσιμα στοιχεία είναι περιορισμένα, ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι αν διεξαγόταν μια ψηφοφορία όπως αυτή του 2006, οι Παλαιστίνιοι θα προτιμούσαν τον ηγέτη της Χαμάς (Yehia Sinwar) από τον αντιδημοφιλή ηγέτη της Φατάχ (Mahmoud Abbas). Ταυτόχρονα, λιγότερο από το ένα τρίτο των Παλαιστινίων πιστεύει ότι η οργάνωση αξίζει να τους εκπροσωπεί.
Ποιος είναι ο στόχος της Χαμάς
Η βασική επιθυμία της Χαμάς, είναι ένα ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος το οποίο, σύμφωνα με το μανιφέστο της του 2017, θα περιλαμβάνει τουλάχιστον τα εδάφη που κατείχαν οι Παλαιστίνιοι το 1967. Οι ισραηλινές κυβερνήσεις, από τη δική τους πλευρά, υποστηρίζουν ότι κάτι τέτοιο αποκλείεται να γίνει. Επίσης, ζητάει μεγαλύτερη πολιτική εξουσία, τόσο στην Παλαιστίνη όσο και διεθνώς. Με λίγα λόγια, απαιτεί να έχει λόγο στις εξελίξεις.
Ο καθηγητής ιστορίας της Μέσης Ανατολής στο Πανεπιστήμιο Syracuse, Osamah Khalil, δήλωσε στο Vox ότι «απώτερος στόχος της είναι η απελευθέρωση ολόκληρης της ιστορικής Παλαιστίνης, αλλά η Χαμάς έχει δηλώσει την προθυμία της να επιτύχει μια μακροπρόθεσμη εκεχειρία με το Ισραήλ με αντάλλαγμα την πλήρη αποχώρηση από τη Δυτική Όχθη και τη Γάζα και τη δημιουργία ενός παλαιστινιακού κράτους».
Η Χαμάς επιθυμεί να διατηρήσει τη δύναμη της στη Λωρίδα της Γάζας αλλά και τον αγώνα για ένα παλαιστινιακό κράτος. Αυτοί, είναι οι δύο βασικοί της στόχοι. Την ίδια στιγμή, θέλει να έχει από κοντά και τους συμμάχους της στο εξωτερικό, συμπεριλαμβανομένων των αραβικών χωρών όπως το Κατάρ και η Τουρκία. Αν το Ισραήλ εξαπολύει στρατιωτικές επιθέσεις στη Γάζα, όπως αυτές που σκότωσαν δεκάδες σε αγορές, σχολεία και νοσοκομεία τη Δευτέρα, αυτό καθιστά πολύ πιο δύσκολο το έργο για άλλες αραβικές χώρες να εξομαλύνουν τη σχέση τους με τη χώρα.
