Τι είναι ο πληθωρισμός και γιατί έχουν αυξηθεί τόσο πολύ οι τιμές στην Ελλάδα
Γιατί έχει ακριβύνει τόσο πολύ η ενέργεια και τα βασικά αγαθά στην Ελλάδα και πώς η πανδημία του κορονοϊού έχει βάλει το χέρι της στην αύξηση των τιμών;
- 16 ΦΕΒ 2022
Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μια ραγδαία αύξηση τιμών σε όλα σχεδόν τα αγαθά πρώτης ανάγκης στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ για τον μήνα Ιανουάριο, οι μεγαλύτερες αυξήσεις σε σχέση με τις τιμές του Δεκεμβρίου 2021 παρατηρήθηκαν στην ενέργεια, με την τιμή στο φυσικό αέριο να ακριβαίνει κατά 154,8% και στο ηλεκτρικό ρεύμα κατά 56,7%, ενώ σημαντική άνοδος παρατηρήθηκε και στις τιμές του αλευριού – δημητριακών (7,8%), των νωπών λαχανικών (6,6%), των χυμών φρούτων (5%), των πατατών (4,4%) και του γιαουρτιού (3,5%).
Η διαφορά είναι ακόμη μεγαλύτερη αν εξετάσει κάποιος τις τιμές συγκριτικά με εκείνες του προηγούμενου Ιανουαρίου. Τα αγαθά που έχουν ακριβύνει περισσότερο είναι το αρνί και το κατσίκι (17,6%), το ελαιόλαδο (15,4%) και τα λαχανικά (14,4%). Όπως εξηγούν οι οικονομικοί αναλυτές, ο κύριος λόγος για τον οποίο οι τιμές έχουν «φτάσει στον θεό» τους τελευταίους μήνες, είναι ο πληθωρισμός που τον Ιανουάριο σταμάτησε στο 6,5%, ένα ποσοστό το οποίο αποτελεί ρεκόρ για τα ελληνικά δεδομένα της τελευταίας 25ετίας. Τι είναι, όμως, ο πληθωρισμός και πώς οι διακυμάνσεις του μπορούν να οδηγήσουν σε αύξηση ή μείωση τιμών στην αγορά;
Γιατί ο πληθωρισμός έχει φτάσει σε τόσο υψηλά ποσοστά
Σύμφωνα με τον ορισμό που έχει επικρατήσει, ο πληθωρισμός είναι η συνεχής αύξηση των επιπέδων των τιμών της οικονομίας σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο η οποία προκαλεί πτώση της αγοραστικής δύναμης μιας και με τα ίδια χρήματα ένας καταναλωτής μπορεί να αγοράσει λιγότερα αγαθά από εκείνα που μπορούσε όταν ο πληθωρισμός ήταν μικρότερος.
Το ποσοστό του υπολογίζεται από τη μεταβολή του δείκτη τιμών καταναλωτή, ο οποίος εξετάζεται ανά μήνα και έτος, ενώ δίνεται έμφαση στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που επηρεάζουν τις ζωές των ανθρώπων περισσότερο στην καθημερινότητά τους. Γι’ αυτό το λόγο βλέπουμε περισσότερο τις διακυμάνσεις στο ρεύμα ή την ενέργεια που χρησιμοποιούμε όλοι για να ζεστάνουμε το σπίτι μας ή να κινήσουμε το αυτοκίνητό μας και όχι, για παράδειγμα σε εκείνες της αγοράς αυτοκίνητων ή σκαφών.
Τι είναι, όμως, αυτό που οδηγεί στην αύξηση ή τη μείωση του πληθωρισμού; Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που εξέδωσε άρθρο σχετικά με τον ζήτημα τον περασμένο Νοέμβριο, οι λόγοι είναι δύο. Ο πρώτος και κυριότερος, είναι η ταχεία επανεκκίνηση της οικονομίας παγκοσμίως. Συγκεκριμένα, με το άνοιγμα της οικονομίας όλο και περισσότεροι άνθρωποι βγήκαν έξω και άρχιζαν να ψωνίζουν, κάτι το οποίο δεν έκαναν όσο βρίσκονταν σε lockdown. Αυτό έχει ως συνέπεια, σύμφωνα με το άρθρο, οι καταστηματάρχες να αυξάνουν τις τιμές χωρίς να χάνουν πελάτες.
Την ίδια ώρα, οι επιχειρήσεις αναγκάζονται να πληρώνουν περισσότερα χρήματα στη μεταφορά των εμπορευμάτων, η οποία τα χρόνια της πανδημίας έγινε πολύ πιο δύσκολη, λόγω έλλειψης εμπορευματοκιβωτίων, και, εξαιτίας αυτού, ακριβότερη, με αποτέλεσμα η διαφορά να φαίνεται τελικά στο καλάθι του καταναλωτή. Πρόκειται ουσιαστικά για μια διαφορά στην προσφορά και τη ζήτηση που πρόκειται να αποκλιμακωθεί μέσα στους επόμενους μήνες.
Ο δεύτερος λόγος αφορά την αύξηση του πληθωρισμού στην ενέργεια. Τόσο το πετρέλαιο – φυσικό αέριο όσο και το ηλεκτρικό ρεύμα έχουν ακριβύνει σε όλο τον κόσμο. Οι λόγοι που εκτίναξαν τις τιμές ήταν αρκετοί. Αρχικά, η αυξημένη ζήτηση και οι κλιματικές – γεωπολιτικές μεταβολές, επηρέασαν την παραγωγή ενέργειας. Σύμφωνα με τους ειδικούς, σημαντικό ρόλο έπαιξαν τόσο ο περσινός βαρύς χειμώνας σ’ όλη την Ευρώπη, όσο και οι αυξημένες ανάγκες χρήσης ηλεκτρικού ρεύματος λόγω των lockdown. Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με την κρίση που γεννήθηκε έπειτα από τη στρατηγική της Ρωσίας να μην παραδίδει στην Ευρώπη τις ποσότητες αερίου που χρειάζεται η αγορά αλλά και την απόφαση της ΕΕ να επιβάλει αυξημένους φόρους λόγω της πολιτικής για μηδενικούς ρύπους ως το 2050, μάς έφεραν στο σημείο που βρισκόμαστε σήμερα.
Πότε θα αρχίσουν να πέφτουν οι τιμές
Η ραγδαία αύξηση των τιμών και του ποσοστού του πληθωρισμού δεν είναι κάτι που συμβαίνει μόνο στην Ελλάδα. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα των ΗΠΑ όπου, σύμφωνα με τη μελέτη από την επίσημη στατιστική υπηρεσία της χώρας, ο πληθωρισμός έφτασε το 2021 στο 9,7% το οποίο αποτελεί ποσοστό ρεκόρ από το 2010. Σύμφωνα, μάλιστα, με τα τελευταία στοιχεία του ΟΟΣΑ, ο πληθωρισμός παγκοσμίως έχει φτάσει το 5,8% που αποτελεί επίσης ρεκόρ 26ετίας. Όπως σημείωσε ο επικεφαλής οικονομολόγος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Philip R. Lane, μιλάμε για «πανδημικό κύκλο πληθωρισμού» χωρίς ιστορικό προηγούμενο.
Και το μεγάλο ερώτημα είναι ένα: πότε πρόκειται να αρχίζουν να πέφτουν οι τιμές; Κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος για το πόσο θα διαρκέσει αυτό το κύμα πληθωρισμού, αλλά, όπως επισημαίνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η αγορά θα βρει τις ισορροπίες της όταν θα υπάρξει καμπή της πανδημίας και η διαφορά μεταξύ προσφοράς και ζήτησης στην αγορά σταθεροποιηθεί.
