Τι μέτρα έχει πάρει ο Emmanuel Macron στη Γαλλία και πού μπορεί να οδηγήσουν

Μετά τις έκρυθμες διαδηλώσεις για τη μεταρρύθμιση στο συνταξιοδοτικό σύστημα την τρέχουσα χρονιά και το μεγαλειώδες κύμα που είχε προηγηθεί από τα Κίτρινα Γιλέκα, αυτές τις ημέρες η Γαλλία κλονίζεται ξανά από εστίες εξέγερσης: το ημερολόγιο μετά την κρατική δολοφονία του 17χρονου Γαλλοαλγερινού Nahel M έχει γράψει ήδη πέντε νύχτες στις φλόγες (το βράδυ της Κυριακής ήταν ηπιότερο των προηγούμενων), με τα γαλλικά προάστια να έχουν μετατραπεί σε πεδίο μάχης και την κυβέρνηση Macron να αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη πρόκληση της ιστορίας της.

Ανατινάξεις αυτοκινήτων, επιθέσεις σε αστυνομικά τμήματα με τραυματίες, πλιάτσικο, πυρπολημένοι κάδοι και χιλιάδες κρατικά κτίρια.

Η αυτόματη αντίδραση της κυβέρνησης ήταν να δώσει εντολή για μέτρα ασφαλείας «χωρίς ταμπού», αλλά όπως αποδείχθηκε η οργή δεν αφορούσε μόνο το συγκεκριμένο περιστατικό αστυνομικής αυθαιρεσίας, ούτε θα μπορούσε να κοπάσει με βία και καταστολή.

Αντίθετα, έφερε στην επιφάνεια τα αδιέξοδα μιας ολόκληρης γενιάς, το χάσμα μέσα στο οποίο ζει σήμερα η Γαλλία και τον συντηρητισμό, την ξενοφοβία και τον ρατσισμό που έχει καλλιεργηθεί στη χώρα-συνώνυμο του Διαφωτισμού.

Ποια ήταν η στάση του Macron για το δολοφονικό περιστατικό;

Μετά την κυκλοφορία του βίντεο που αποδείκνυε ότι δεν επρόκειτο για «νόμιμη άμυνα» (όπως υποστήριξαν οι αστυνομικές αρχές) αλλά για αυθαιρεσία άνευ λόγου, ο πρόεδρος της Γαλλίας καταδίκασε τη θανατηφόρα αυθαιρεσία του ένστολου της αστυνομίας ως «απαράδεκτη και αδικαιολόγητη», θέτοντάς τον εν συνεχεία εκτός υπηρεσίας και οδηγώντας τον σε κράτηση μέχρι την εκδίκαση της υπόθεσης.Την ίδια στιγμή, παραμένει από πολλές απόψεις στο πλευρό των αστυνομικών δυνάμεων, μιας και θα ήταν οδυνηρό για τον ίδιο να χάσει την πολιτική στήριξη των σωματείων τους.

«Πρόκειται για ένα μεμονωμένο περιστατικό», δήλωσε ο ίδιος, το οποίο δεν αντικατοπτρίζει τη συνολική συμπεριφορά της γαλλικής αστυνομίας.

Πρόκειται όντως για μεμονωμένο περιστατικό;

Το αντίθετο δείχνουν τα στοιχεία: αυτή τη χρονιά μόνο, συμπεριλαμβανομένου του Nahel, έχουν δολοφονηθεί τρία άτομα από τις αστυνομικές αρχές επειδή δε συμμορφώθηκαν με τις υποδείξεις να ακινητοποιήσουν το όχημά τους, ενώ ο αριθμός των περσινών θυμάτων από ανάλογες περιστάσεις ανέρχεται στους 13. Και, φυσικά, η βιαιότητα δεν αφορά όλους τους πολίτες το ίδιο: σύμφωνα με έρευνα του 2017 από το Défenseur des Droits (ανεξάρτητο όργανο σχετικό με τις πολιτικές ελευθερίες), «νεαροί άνδρες που εκλαμβάνονται ως μαύροι ή άραβες είναι 20 φορές περισσότερο πιθανό να υποβληθούν σε αστυνομικούς ελέγχους ταυτότητας», σε σύγκριση με τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Η οργή του κόσμου δεν αφορά μόνο τον Nahel, δηλαδή;

Το κεντρικό σύνθημα είναι «δικαιοσύνη για τον Nahel», αλλά από την έκταση που έχουν πάρει τα περιστατικά σε όλα τα προάστια της Γαλλίας, μέχρι και την πρωτεύουσα και τα μεγάλα τουριστικά τοπόσημα, όπως τη Λεωφόρο Ηλυσίων Πεδίων, είναι ξεκάθαρο πως μεταφέρει την οργή μιας ολόκληρης γενιάς. Κατά βάση, όπως μεταφέρουν τα γαλλικά Μέσα, οι περισσότεροι που συμμετέχουν σε πράξεις βίας και βανδαλισμού τα τελευταία 24ωρα κυμαίνονται μεταξύ των 14 και 18 ετών – είναι η κραυγή μιας γενιάς που αντικρίζει τα αδιέξοδα, τη φτώχεια, την ανέχεια, αλλά και τον ρατσισμό, την αδικία, τον φόβο.

Τόσο άσχημα είναι τα πράγματα για τη νέα γενιά στη Γαλλία;

Όχι για όλους, όχι παντού. Ο περιφερειακός του Παρισιού εξακολουθεί να χωρίζει δύο κόσμους, με το χάσμα ανάμεσα στους εντός και εκτός των «τειχών» να μεγαλώνει τα τελευταία χρόνια, όσο αυξάνονται οι κρίσεις και ο συντηρητισμός στην Ευρώπη και τη Γαλλία. Το επίπεδο ζωής απέχει παρασάγγας: πάνω απ’ το 49% των ατόμων εκεί ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, ενώ το 25% αδυνατεί να βρει δουλειά. Μάλιστα, το ποσοστό αυτό σκαρφαλώνει στο 50% όταν μιλάμε για νέους κάτω των 25 ετών. Τα ναρκωτικά και η παρανομία είναι σχεδόν μονόδρομος.

© AP Photo/Mathieu Pattier

Πώς επιχείρησε να καταστείλει ο Macron την έκρηξη;

Παρότι απέφυγε να κηρύξει κατάσταση έκτακτης ανάγκης συνολικά στη Γαλλία (μια τακτική η οποία είχε χρησιμοποιηθεί από τους προπάτορες του το 2005, όταν είχε συμβεί ανάλογο περιστατικό δολοφονίας με κρατική ευθύνη), δεν απείχε πολύ αυτό που εφάρμοσε: μια αλληλουχία από δρακόντεια μέτρα, τα οποία αυξάνονταν προοδευτικά μαζί με την οργή των διαδηλωτών και τις εστίες εξέγερσης. Σύμφωνα με τις ανακοινώσεις του Υπουργείου Εσωτερικών, πάνω από 45.000 ένστολοι επιστρατεύτηκαν μαζί με εξειδικευμένες ελίτ μονάδες, τεθωρακισμένα οχήματα και ελικόπτερα.

Κλίμα εμπόλεμης κατάστασης μεταφέρουν οι απεσταλμένοι δημοσιογράφοι. Ο «βαρύς οπλισμός» εμφανίστηκε το Σαββατοκύριακο στη Μασσαλία και τη Ναντέρ, μετά την επίθεση διαδηλωτών με φλεγόμενο όχημα στο σπίτι δημάρχου επαρχιακής πόλης. Το τελικό αποτέλεσμα είναι πολλές, πολλές χιλιάδες έλεγχοι και συλλήψεις.

Από εδώ και πέρα, τι μέτρα προβλέπεται να λάβει ο Macron;

Απ’ όσα έχουν ανακοινωθεί, ο πρόεδρος της Γαλλίας πρόκειται να συναντηθεί με περίπου 220 δημάρχους πόλεων-κοινοτήτων (όπου δηλαδή σημειώθηκαν καταστροφές το τελευταίο πενθήμερο), απ’ όπου θα προκύψουν πρόσθετα μέτρα ανά περίσταση. Μέχρι στιγμής, για παράδειγμα, σε προάστια όπως είναι η πόλη του Κλάμαρτ, έχει επιβληθεί απαγόρευση κυκλοφορίας, ενώ σε όλη τη Γαλλία απαγορεύεται η κυκλοφορίας τραμ και λεωφορείων μετά τις 9 το βράδυ, προκειμένου να δυσχεραίνεται η μεταφορά και η συσπείρωση των διαδηλωτών. Για τον ίδιο λόγο, δίνεται έμφαση στα social media και το ίντερνετ, μάλλον περισσότερο από κάθε άλλη φορά.

Πώς οι περιορισμοί για τις διαδηλώσεις αφορούν τα social media;

Έχει διαπιστωθεί πως σημαντικό κομμάτι της οργάνωσης των διαδηλωτών γίνεται μέσα από το TikTok και γκρουπ του Facebook και του Snapchat, γεγονός το οποίο σχετίζεται φυσικά και με το νεαρό της ηλικίας των συμμετεχόντων.

Δεδομένου αυτού, ο Macron αρχικά προέβη σε συστάσεις προς τους γονείς να κρατήσουν τους εφήβους στο σπίτι και μακριά από τα social media αυτές τις μέρες, ενώ φρόντισε να έρθει σε επαφή με τις εταιρείες των social media για να αφαιρούν το «ευαίσθητο περιεχόμενο» με πιο αυστηρά κριτήρια. Πιο δραστική είναι η παρέμβαση που θα υλοποιηθεί από σήμερα (3/7) απενεργοποιώντας συγκεκριμένες ώρες και για συγκεκριμένες περιοχές την παροχή ίντερνετ, όπως ανακοίνωσε ο Υπουργός Εσωτερικών.

Πού μπορεί να οδηγήσει αυτή η κατάσταση;

Είναι ξεκάθαρο ότι η κρίση αποδυναμώνει επίσης πολιτικά τον Macron: από τη μία, η αριστερά τον κατηγορεί για το ότι παραμελεί τους φτωχούς και τους περιθωριοποιημένους, υποθάλποντας παράλληλα τον ρατσισμό και την ξενοφοβία που έχουν ανθίσει· από την άλλη, η δεξιά απαιτεί ακόμη πιο σκληρή βία από την πλευρά της αστυνομίας, σε σημείο που να κηρυχθεί κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Και στην οικονομία υπάρχουν συνέπειες;

Οι εικόνες της φλεγόμενης Γαλλίας κάνουν τον γύρο του διαδικτύου, έχοντας προκαλέσει αμηχανία και φόβο στους διεθνείς επισκέπτες. Πέρα από τον τομέα του τουρισμού, που βεβαίως ζημιώνεται, να θυμίσουμε ότι σε λιγότερο από έναν χρόνο είναι προγραμματισμένοι οι Ολυμπιακοί Αγώνες στη Γαλλία, πράγμα το οποίο ίσως και να επανεξεταστεί εάν συνεχιστεί και κλιμακωθεί η ταραχή.

Και τι καλείται να κάνει ο Macron τώρα;

«Υπάρχει ένα αίσθημα αδικίας στο μυαλό πολλών κατοίκων, είτε πρόκειται για τις ευκαιρίες που έχουν στην εκπαίδευση, στη δουλειά, στην πρόσβαση στον πολιτισμό, τη στέγαση και άλλα ζητήματα ζωής», είπε ο Patrick Jarry, δήμαρχος στο Ναντέρ. «Πιστεύω ότι βρισκόμαστε σε εκείνη τη στιγμή που πρέπει να αντιμετωπίσουμε το επείγον (της κατάστασης)». Είναι μια στιγμή για άμεσες και ριζικές αλλαγές, τόσο προς την εξάλειψη της ρατσιστικής ιδεολογίας μέσα στα κλιμάκια της αστυνομίας όσο και προς τη μείωση του χάσματος μεταξύ κέντρων και προαστίων, ειδάλλως θα χαθεί αναπόφευκτα κάθε σύνδεση ανάμεσα στη Γαλλία και την αρχή της Ισότητας, που κάποτε εδραίωσε ο Διαφωτισμός.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ

PODCASTS

Θα διαλύσει ο Macron τη Γαλλία;