Τι ορίζουμε ως γενοκτονία και τι ακριβώς συμβαίνει στη Γάζα
Πολλές ομάδες για τα ανθρώπινα δικαιώματα μιλούν για ξεκάθαρη γενοκτονία. Γιατί κάποιοι εξακολουθούν να αποφεύγουν τη συγκεκριμένη λέξη;
- 15 ΝΟΕ 2023
O Graig Mokhiber, ο ανώτατος αξιωματούχος των Ηνωμένων Εθνών, παραιτήθηκε από τη θέση του λόγω της αποτυχίας του οργανισμού να δράσει ενάντια σε αυτό που αποκάλεσε «κλασική περίπτωση γενοκτονίας». Την ίδια στιγμή, κατηγόρησε τις κυβερνήσεις της Δύσης ότι είναι «απολύτως συνένοχες σε αυτή τη φρικιαστική επίθεση» και ότι «όχι μόνο αρνούνται να εκπληρώσουν τις συμβατικές υποχρεώσεις τους να εγγυηθούν την τήρηση της Σύμβασης της Γενεύης, αλλά στην πραγματικότητα εξοπλίζουν ενεργά το Ισραήλ».
Από τις 7 Οκτωβρίου, περισσότεροι από 11.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στον πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, με τη συντριπτική πλειοψηφία να είναι Παλαιστίνιοι. Όταν ξεκίνησε η χερσαία επίθεση κατά μήκος της πυκνοκατοικημένης λωρίδας γης (ανοιχτή φυλακή καλύτερα) που ζουν πάνω από 2 εκατομμύρια άνθρωποι, η κατάσταση γίνεται κάθε μέρα και χειρότερη.
Το Ισραήλ συμφώνησε να θεσπίσει τετράωρες καθημερινές ανθρωπιστικές παύσεις στο βόρειο τμήμα της Γάζας, αλλά πολλοί ηγέτες ξένων χωρών έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για τους αμάχους. Εκτός από τον Mokhibe, ένας συνασπισμός εμπειρογνωμόνων του ΟΗΕ εξέφρασε επίσης την ανησυχία του, προειδοποιώντας ότι οι Παλαιστίνιοι «διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο γενοκτονίας».
Πριν από μερικές ημέρες, τρεις παλαιστινιακές οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα κατέθεσαν αγωγή στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για να ζητήσουν εντάλματα σύλληψης κατά ισραηλινών ηγετών, συμπεριλαμβανομένου του πρωθυπουργού Benyamin Netanyahu για γενοκτονία. Οι ειδικοί, πάντως, σύμφωνα με το TIME, διχάζονται σχετικά με το αν η σύγκρουση μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς, μπορεί να χαρακτηριστεί -για την ώρα- ως γενοκτονία. Το «για την ώρα» είναι ίσως περιττό.
Τι είναι η γενοκτονία;
Η Σύμβαση του ΟΗΕ για την πρόληψη και την τιμωρία του εγκλήματος της γενοκτονίας, ορίζει τη γενοκτονία ως «τις πράξεις που διαπράττονται με σκοπό την ολική ή μερική καταστροφή μιας εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας».
Οι πράξεις αυτές περιλαμβάνουν «τη θανάτωση μελών της ομάδας, την πρόκληση σοβαρής σωματικής ή ψυχικής βλάβης σε μέλη της ομάδας, την εσκεμμένη επιβολή συνθηκών ζωής που υπολογίζεται ότι θα επιφέρουν τη φυσική της καταστροφή, την επιβολή μέτρων που αποσκοπούν στην αποτροπή γεννήσεων εντός της ομάδας και/ή τη βίαιη μεταφορά παιδιών της ομάδας σε άλλη ομάδα».
«Πρέπει να αποδείξει κανείς ότι ο δράστης όχι μόνο διέπραξε τις πράξεις, αλλά διέπραξε τις πράξεις με πολύ συγκεκριμένη πρόθεση να καταστρέψει την ομάδα», λέει ο Ernesto Verdeja, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Notre Dame που ειδικεύεται στη γενοκτονία. «Αυτός μπορεί να είναι ένας υψηλός πήχης, διότι πολύ συχνά οι άνθρωποι συμβάλλουν σε πολιτικές γενοκτονίας, ακόμη και αν δεν είναι αυτή η άμεση πρόθεσή τους». Η αρχική πρόθεση του Ισραήλ, υπενθυμίζουμε, ήταν να «πατήσει» στο νόμιμο δικαίωμα της αυτοάμυνας. Τελικά, η πρόθεση αυτή εξελίχθηκε σε κάτι άλλο, κάτι που δεν θυμίζει σε τίποτα το «δικαίωμα στην αυτοάμυνα».
Ο Alexander Hinton, πρόεδρος της UNESCO για την πρόληψη της γενοκτονίας στο Πανεπιστήμιο Rutgers στο Νιου Τζέρσεϊ, υποστηρίζει ότι ο πιο κοινός ορισμός για τη γενοκτονία επικεντρώνεται στην ιδέα της «καταστροφής μεγάλης κλίμακας και των πράξεων που διαπράττονται εναντίον ενός πληθυσμού». Πολλοί αναφέρουν δικαίως το Ολοκαύτωμα ως το καλύτερο παράδειγμα, αν και με βάση αυτόν τον ευρύτερο ορισμό, έχει συμβεί πολλές φορές έκτοτε, σε μέρη όπως η Ρουάντα και η Γουατεμάλα.
Είναι γενοκτονία αυτό που συμβαίνει στη Γάζα;
Ο Raz Segal, διευθυντής του προγράμματος σπουδών γενοκτονίας στο Πανεπιστήμιο Stockton, υποστηρίζει ότι πρόκειται για μια «κλασική περίπτωση γενοκτονίας». Ο Segal πιστεύει ότι οι ισραηλινές δυνάμεις ολοκληρώνουν τρεις πράξεις, μεταξύ των οποίων είναι η δολοφονία, η πρόκληση σοβαρών σωματικών βλαβών και τα μέτρα που έχουν υπολογιστεί για να επιφέρουν την καταστροφή της ομάδας». Τι εννοούμε με αυτό; Την ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα, δηλαδή το νερό, τα καύσιμα, τα τρόφιμα και τα ιατρικά εφόδια που οι κάτοικοι δεν έχουν πρόσβαση.
Η καθηγήτρια του Πανεπιστημίου City της Νέας Υόρκης, Victoria Sanford, συγκρίνει τα όσα συμβαίνουν στη Γάζα με τη δολοφονία ή την εξαφάνιση περισσότερων από 200.000 Μάγια στη Γουατεμάλα από το 1960-1996, γνωστή ως γενοκτονία της Γουατεμάλας. Τόσο οι Μάγια όσο και οι Παλαιστίνιοι έχουν υποστεί πράξεις γενοκτονίας, αφήνει να εννοηθεί η Sanford.
Αν και είναι αρκετοί οι πανεπιστημιακοί που αποφεύγουν τη χρήση της λέξης, ζητώντας περισσότερο χρόνο, υπάρχουν και αυτοί που δεν τη χρησιμοποιούν σκοπίμως, όπως είναι και η κυβέρνηση των ΗΠΑ. Για παράδειγμα, αρνήθηκε να αποκαλέσει τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά των Χούτου στη Ρουάντα γενοκτονία, επειδή κάτι τέτοιο σήμαινε ότι θα έπρεπε να στείλει στρατό για να επέμβει. Η απουσία δράσης από τις ΗΠΑ, υπενθυμίζουμε, επέτρεψε να ολοκληρωθεί μια σφαγή. Σας θυμίζει κάτι;
Με πληροφορίες από το TIME
