Τι προκαλεί τις αναταράξεις στις πτήσεις και ποιος ο ρόλος της κλιματικής κρίσης

Ένας 73χρονος Βρετανός υπήκοος που πιθανότατα υπέστη καρδιακή προσβολή, 7 άνθρωποι που βρίσκονται σε κρίσιμη κατάσταση και δεκάδες τραυματίες είναι ο τραγικός απολογισμός από τις ισχυρές αναταράξεις που προκλήθηκαν κατά τη διάρκεια της πτήσης αεροσκάφους της Singapore Airlines.

Το Boeing 777-300ER με 211 επιβάτες και 18 μέλη πληρώματος κατευθυνόταν στη Σιγκαπούρη από το Λονδίνο, όταν χρειάστηκε μετά από 11 ώρες ταξιδιού να κάνει χθες, Τρίτη 21 Μαΐου, αναγκαστική προσγείωση στην Μπανγκόκ. Σύμφωνα με τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα, έπεσε κατά 6.000 πόδια –από τα 36.000 πόδια στα 30.000- σε μόλις 7 δευτερόλεπτα λόγω των ατμοσφαιρικών αναταράξεων.

Το συμβάν έχει ήδη εγείρει ερωτήματα σχετικά με την ασφάλεια των αερομεταφορών, το πόσο συχνό μπορεί να είναι το συγκεκριμένο φαινόμενο, πόσο πιθανό είναι να οδηγήσει σε θάνατο και τι ρόλο παίζει τελικά η κλιματική αλλαγή στη διατάραξη της σύστασης της ατμόσφαιρας.

Αρχικά, τι είναι οι αναταράξεις;

Με απλά λόγια, οι ατμοσφαιρικές αναταράξεις συμβαίνει όταν αέριες μάζες διαφορετικής θερμοκρασίας, πίεσης ή ταχύτητας συγκρουστούν μεταξύ τους – σαν αυτό που συμβαίνει δηλαδή όταν ένα πλοίο συναντήσει ξαφνικά ενώ είναι εν πλω ταραγμένα νερά.

Πώς μπορούν τα αεροπλάνα να τις αποφύγουν;

Ενώ ορισμένες καιρικές και γεωγραφικές συνθήκες, όπως καταιγίδες, οροσειρές και η εμφάνιση νέφους, μπορούν να κρούσουν τον κώδωνα του κινδύνου για επικείμενες αναταράξεις, υπάρχουν επίσης «αναταράξεις στον καθαρό αέρα», που είναι και οι πιο επικίνδυνες καθώς δεν υπάρχουν οπτικά σημάδια, δηλαδή σύννεφα, και μπορεί να αιφνιδιάσουν τους πιλότους.

Μιλώντας στο OPEN, ο πρώην πιλότος και δήμαρχος Βούλας, Γρηγόρης Κωνσταντέλλος, ξεκαθαρίζει ότι: «Αυτό που πρέπει να ξέρουμε είναι το ότι τέτοιου είδους μετακινήσεις αερίων μαζών βλέπουμε κοντά σε υγρασία, μέσα σε σύννεφα, κοντά σε καταιγίδες που αποφεύγουν τα αεροσκάφη, υπάρχει όμως και μια μεγάλη κατηγορία αναταράξεων τέτοιου είδους ανοδικών και καθοδικών, που είναι τα λεγόμενα CAT (Clear Air Turbinence), οι αναταράξεις που συναντάμε χωρίς υγρασία, χωρίς σύννεφα και οι οποίες δεν καταγράφονται από το ραντάρ του αεροσκάφους…

… Όσο πετάμε ψηλά και κοντά στον Ισημερινό, μέσα στην τροπική ζώνη, εκεί που υπάρχει πολύ υγρασία, πολύ μεγάλες αλλαγές στη θερμοκρασία του αέρα, εκεί παρατηρούνται οι μεγαλύτερες αναταράξεις».

Ο Stuart Fox, διευθυντής πτήσεων και τεχνικών επιχειρήσεων στον παγκόσμιο αεροπορικό οργανισμό Iata, επισημαίνει στον Guardian, ότι οι προβλέψεις που δείχνουν τα εισερχόμενα καιρικά μέτωπα ή τη ροή αέρα πάνω από τα βουνά θα μπορούσαν να υποδείξουν μεγαλύτερη πιθανότητα αναταράξεων σε καθαρό αέρα. «Ωστόσο και πάλι, η ισχύς και η κατεύθυνση της ροής του αέρα μπορεί να αλλάξει ταχύτατα και οι προβλέψεις να ακυρωθούν ή να υποδείξουν μία μικρή πιθανότητα, που μπορεί να αποδειχθεί τελικά τεράστια».

Οι ισχυρές αναταράξεις όταν συμβαίνουν μπορούν να εκτρέψουν τα αεροπλάνα από την πορεία τους, να τα κάνουν να χάσουν ύψος γρήγορα ή να τα παρασύρουν βίαια.

Όπως υπογραμμίζει ο Fox, είναι σημαντικό να υπάρχει ανταλλαγή δεδομένων στις αερομεταφορές, με τους πιλότους να καθοδηγούνται επίσης και από αναφορές από προπορευόμενα αεροσκάφη.

Πάντως, υπάρχουν περιοχές όπως ο Κόλπος της Βεγγάλης, που είναι γνωστές για έντονες και σοβαρές αναταράξεις. Ο Marco Chan, πρώην εμπορικός πιλότος και λέκτορας αεροπορίας στο Buckinghamshire New University τονίζει ότι το περιστατικό της Singapore Airlines έλαβε χώρα σε μία τέτοια περιοχή, που ονομάζεται Διατροπική Ζώνη Σύγκλισης. «Είναι πολύ γνωστή μεταξύ των πιλότων, αλλά και στους επιβάτες, για τις αναταράξεις που καταγράφονται εκεί, κυρίως λόγω ισχυρών καταιγίδων».

Πόσο σπάνια είναι τα θύματα;

Όπως ανακοίνωσε η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Αεροπορίας των ΗΠΑ (FAA) σήμερα, ερωτηθείσα σχετικά με το συμβάν, μεταξύ 2009 και 2021, συνολικά 146 επιβάτες και μέλη πληρώματος έχουν τραυματιστεί σοβαρά από αναταράξεις σε διεθνείς τακτικές πτήσεις.

Οι θάνατοι όμως που προκαλούνται άμεσα από αναταράξεις είναι απίστευτα σπάνιοι. Οι πιλότοι είναι συνήθως σε θέση να προειδοποιούν εκ των προτέρων για τους περισσότερους τύπους αναταράξεων και να διασφαλίζουν ότι όλοι οι επιβαίνοντες είναι στη θέση τους με τη ζώνη ασφαλείας.

Σε μικρότερα ιδιωτικά αεροπλάνα ή επαγγελματικά τζετ, οι σοβαροί τραυματισμοί ή οι θάνατοι που καταγράφηκαν το ίδιο χρονικό διάστημα ήταν πιο συχνοί, με το Εθνικό Συμβούλιο Ασφάλειας Μεταφορών των ΗΠΑ να αναφέρει περισσότερους από 100 τραυματισμούς και δεκάδες θανάτους σε εσωτερικές πτήσεις, αν και οι θάνατοι έχουν σημειωθεί ως επί το πλείστον όταν οι αναταράξεις προκάλεσαν τη συντριβή των αεροπλάνων.

Ο Γρηγόρης Κωνσταντέλλος σημειώνει ότι «η μεγαλύτερη πτώση, δηλαδή απώλεια ύψους που έχει καταγραφεί στα χρονικά της πολιτικής αεροπορίας από καθοδικά ρεύματα, είναι σε ένα αεροσκάφος ιαπωνικών αερογραμμών πριν από 18 χρόνια, όπου έχασε το αεροσκάφος περίπου 14.000 πόδια. Το οποίο είναι πάρα πολύ μεγάλη βουτιά, πάρα πολύ σπάνιο».

Επιδεινώνει η κλιματική κρίση το φαινόμενο;

Όπως διαβάζουμε στην Guardian, αν και οι θάνατοι είναι σπάνιοι, οι σοβαρές αναταράξεις έχουν αυξηθεί κατά 55% από το 1979 μέχρι σήμερα, με την κλιματική κρίση να θεωρείται καθοριστικός παράγοντας.

Σύμφωνα με επιστημονική μελέτη του Πανεπιστημίου του Ρέντινγκ, οι υψηλότερες θερμοκρασίες ως αποτέλεσμα της κλιματικής κρίσης οδηγούν σε σημαντικές αυξήσεις των αναταράξεων στις υπερατλαντικές πτήσεις, λόγω των αλλαγών στην ταχύτητα του ανέμου σε μεγάλα υψόμετρα.

Ενώ ο Βόρειος Ατλαντικός παρουσίασε τις μεγαλύτερες αυξήσεις, διαπιστώθηκε ότι και άλλες πολυσύχναστες αεροπορικές διαδρομές πάνω από τις Ηνωμένες Πολιτείες, την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και τον Νότιο Ατλαντικό παρουσίασαν επίσης σημαντική αύξηση των αναταράξεων.

Ο καθηγητής Paul Williams, από τους συγγραφείς της έρευνας, τονίζει την επιτακτική ανάγκη να επενδύσει η αεροπορική βιομηχανία σε καλύτερα συστήματα για την πρόβλεψη και τον εντοπισμό αναταράξεων.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ