Τι σημαίνει μια πιθανή είσοδος της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ

Πολλοί προσπάθησαν να ερμηνεύσουν την τελευταία λέξη που χρησιμοποίησε ο εκπρόσωπος της ρωσικής κυβέρνησης για να δείξει την εναντίωσή του στην ένταξη των δύο χωρών στο ΝΑΤΟ.

Τα σενάρια είναι πολλά, όπως και τα ερωτήματα. Γιατί Φινλανδία και Σουηδία επιλέγουν τώρα – και μάλιστα με διαδικασία fast track – να μπουν στη στρατιωτική ένωση, πόσο εύκολο είναι να τα καταφέρουν και ποια θα μπορούσε να είναι μια ενδεχόμενη απάντηση από τη Ρωσία;

Για ποιο λόγο Φιλανδία και Σουηδία θέλουν να γίνουν μέλη του ΝΑΤΟ

Πριν φτάσουμε όμως στο σήμερα, καλό είναι να πάρουμε τα πράγματι από την αρχή. Η Φινλανδία ήταν μια χώρα που επέλεγε παραδοσιακά να κρατά μέσες αποστάσεις μεταξύ ΗΠΑ και Ρωσίας (παλιότερα Σοβιετικής Ένωσης).

Ο κύριος λόγος για τον οποίο η χώρα δεν εντάχθηκε ποτέ μέχρι σήμερα στο ΝΑΤΟ  – παρόλο που οι υπόλοιπες σκανδιναβικές χώρες πλην της Σουηδίας ήταν από τα ιδρυτικά του μέλη – ήταν το γεγονός ότι από το 1917 και έπειτα, όταν και ανεξαρτητοποιήθηκε από τη Ρωσία, μοιραζόταν τεράστιες εκτάσεις συνόρων με εκείνη.

Ο μόνος τρόπος για να διασφαλίσει την ειρήνη και τα εδάφη της ήταν να κρατά ουδέτερη στάση. Ο τρόπος με τον οποίο ασκούσε, μάλιστα, όλα αυτά τα χρόνια εξωτερική πολιτική ονομάστηκε από τους αναλυτές «Φινλανδοποίηση».

Όλα άλλαξαν, όμως, από το 2014 και έπειτα. Η εισβολή της Ρωσίας στη νοτιοανατολική Ουκρανία και την Κριμαία θορύβησε το σκανδιναβικό κράτος, με τις κυβερνήσεις να αρχίζουν να αποκτούν στενότερη επαφή με τη Δύση.

Χαρακτηριστικό είναι πως πολύ πριν από τις σημερινές ενταξιακές συζητήσεις, στη Φινλανδία είχαν πραγματοποιηθεί κατά καιρούς αρκετές νατοϊκές στρατιωτικές ασκήσεις που είχαν προκαλέσει την αντίδραση της ρωσικής πλευράς. Όσον αφορά τη Σουηδία, από την άλλη, πρόκειται για μια χώρα που εδώ και δεκαετίες έχει πολύ στενές πολιτικές σχέσεις με τη Φινλανδία και έτσι μέχρι πρότινος κρατούσε επίσης ουδέτερη στάση.

Το εύρος και η ισχύς της εισβολής της Ρωσίας σε όλη την επικράτεια της Ουκρανίας έχει θορυβήσει τις κυβερνήσεις και των δύο χωρών που βρίσκονται μια ανάσα από τα βορειοδυτικά σύνορα της Ρωσίας.

«Η Φινλανδία πρέπει να υποβάλει αίτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ χωρίς καθυστέρηση» ανέφεραν ο πρόεδρος της χώρας, Sauli Niinistö, και η πρωθυπουργός, Sanna Marin σε κοινή τους δήλωση, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters. «Ελπίζουμε ότι τα βήματα που απαιτούνται για τη λήψη της απόφασης θα γίνουν γρήγορα μέσα στις επόμενες ημέρες» κατέληξαν.

Τι είναι, όμως, αυτό που τους βιάζει να μπουν στη συμμαχία; Το περίφημο άρθρο 5 του ΝΑΤΟ. Σύμφωνα με τη συγκεκριμένη διάταξη, όποια χώρα κηρύξει πόλεμο με χώρα – μέλος του ΝΑΤΟ, τότε ισοδυναμεί με κήρυξη πολέμου εναντίον ολόκληρης της στρατιωτικής ένωσης.

Οι όροι της συμφωνίας της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας είχαν υπογραφεί το 1949 ως αντίβαρο κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Σήμερα Σοβιετική Ένωση μπορεί να μην υπάρχει, ο κίνδυνος, όμως, ενός γενικευμένου πολέμου στα ανατολικά της Ευρώπης είναι πια αισθητός. Και το μεγάλο ερώτημα είναι ένα: πώς θα απαντήσει η Ρωσία σε μια τέτοια κίνηση των σκανδιναβικών χωρών;

Πόσο εύκολο είναι να προχωρήσουν γρήγορα οι ενταξιακές διαδικασίες

Πριν, όμως, φτάσουμε στην αντίδραση της Ρωσίας, καλό είναι να αναφερθούμε στις διαδικασίες που χρειάζονται προκειμένου Φινλανδία και Σουηδία να γίνουν επίσημα μέλη – κράτη του ΝΑΤΟ. Το πρώτο και κύριο είναι όλα τα κράτη της ένωσης να είναι σύμφωνα με την απόφαση. Μέχρι στιγμής, η μοναδική χώρα που βάζει βέτο στη διαδικασία είναι η Τουρκία.

«Μέχρις ώρας παρακολουθούμε τις εξελίξεις σχετικά με τη Φινλανδία και τη Σουηδία, αλλά δεν διακείμεθα ευνοϊκά» σημείωσε την περασμένη Παρασκευή ο Τούρκος εκπρόσωπος, επισημαίνοντας πως η χώρα είχε κάνει λάθος που δέχτηκε την επιστροφή της Ελλάδας στο στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ, το 1980, από το οποίο είχε αποχωρήσει ως αντίδραση στην εισβολή στην Κύπρο.

Ακόμη και στην περίπτωση που η Τουρκία, η οποία διατηρεί στενές επαφές με τη ρωσική πλευρά, κάμψει τις αντιστάσεις της, η ένταξη δεν θα έχει ολοκληρωθεί ακόμη καθώς πρέπει πρώτα να περάσει από τα εθνικά κοινοβούλια των κρατών, μια διαδικασία η οποία απαιτεί αρκετό χρόνο και προσπάθεια. Οι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ θεωρούν πως η διαδικασία μπορεί να προχωρήσει με fast-track διαδικασίες, παρά τις έντονες διαμαρτυρίες των Ρώσων.

Ποια θα είναι η αντίδραση της Ρωσίας

Ο Vladimir Putin θεωρεί πως το ΝΑΤΟ είναι ο μεγάλος εχθρός που υπονομεύει τα συμφέροντα και εδάφη του. Αν διαβάσει κανείς άρθρα προ μερικών μηνών και ετών, θα παρατηρήσει πως η ρωσική πλευρά εξέφραζε κατά καιρούς πολύ έντονα παράπονα κατά της επιθυμίας της Ουκρανίας να ενταχθεί στην ένωση. Τα παράπονα τελικά εκφράστηκαν με εισβολή.

Αυτό είναι κάτι που φοβούνται αρκετοί διεθνείς αναλυτές ακόμη και σήμερα. Σύμφωνα με ρεπορτάζ των παγκοσμίων ειδησεογραφικών πρακτορείων, η ρωσική πλευρά έχει ήδη μεταφέρει ισχυρά όπλα τόσο στο Καλίνινγκραντ, μια μικρή στη Βαλτική όσο και στη Χερσόνησο Κόλα στην Αρκτική. Κανείς δεν γνωρίζει εάν αυτά τα όπλα θα χρησιμοποιηθούν σε μια ενδεχόμενη επίθεση κατά των σκανδιναβικών χώρων, αλλά ταυτόχρονα, κανείς δεν τολμά να δηλώσει και εντελώς σίγουρος πως δεν θα το κάνει. Άλλωστε μερικές μέρες πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, η ίδια η Ρωσία είχε δώσει την εντύπωση πως θα αποφεύγονταν κλιμάκωση της έντασης.

Όπως επισημαίνουν οι αναλυτές, όμως, πέρα από μια στρατιωτική συμβολή, η Ρωσία έχει κι άλλους τρόπους να πιέσει Φινλανδία και Σουηδία σε περίπτωση που τελικά ενταχθούν στο ΝΑΤΟ. Η πιο ισχυρή κύρωση έχει να κάνει με το κλείσιμο της κάνουλας του πετρελαίου και των ορυκτών καυσίμων. Όλα, όμως, μέχρι σήμερα αποτελούν σενάρια. Και όπως αποδείχτηκε και στο παρελθόν, τα σενάρια υφίστανται για να ανατρέπονται.