Τι συνέβη και γιατί κινδυνεύει το Χαμόγελο του Παιδιού
Το νομικό κενό που άφηνε μετέωρες τις δομές παιδικής προστασίας συμπληρώθηκε. Μετά τις καταγγελίες της γνωστής ΜΚΟ για το ενδεχόμενο λουκέτου όμως, οι αντιδράσεις για τις αυστηρές προϋποθέσεις και τις παραλείψεις ήταν σφοδρές,
- 19 ΜΑΙ 2022
«Παύση πυρός» έχει ανακοινωθεί για την υπόθεση του Χαμόγελου του Παιδιού το τελευταίο εικοσιτετράωρο: ο επικεφαλής και πρόεδρος του μη κερδοσκοπικού οργανισμού, Κώστας Γιαννόπουλος, βρίσκεται εν αναμονή του πρωθυπουργού και της επιστροφής του απ’ τις ΗΠΑ, εισακούοντας την παρέμβαση του υπουργού Γιώργου Γεραπετρίτη να μη ρίξει άλλο λάδι στη φωτιά. Η κυβέρνηση δηλώνει διαλλακτική, πρόθυμη να βρεθεί λύση, ύστερα από τον σάλο δημοσιευμάτων που ξέσπασε για το ενδεχόμενο λουκέτου στον ιστορικό φορέα.
Όλα ξεκίνησαν αρχές της τρέχουσας εβδομάδας. Με μια μαραθώνια συνέντευξη Τύπου τη Δευτέρα 16 Μαΐου, που διήρκεσε πάνω από τρεις ώρες, ο πρόεδρος του Χαμόγελου κατήγγειλε ότι η νέα Υπουργική Απόφαση, η οποία τέθηκε σε ισχύ για τις ιδιωτικές δομές παιδικής προστασίας, οδηγεί απευθείας στο κλείσιμο τριών εκ των 11 δομών του οργανισμού, ενώ αβέβαιο είναι το μέλλον και τον υπόλοιπων. Την ίδια στιγμή, όπως τόνισε και ο ίδιος, τα δημόσια ιδρύματα παραμένουν στο απυρόβλητο.
«Φτιάχνουμε παράλληλα νομικό πλαίσιο και για τις δημόσιες δομές», απάντησε επ’ αυτού σε τηλεοπτικό πάνελ η Υφυπουργός Δόμνα Μιχαηλίδου, που εξέδωσε τη φλέγουσα απόφαση.
Στη θεωρία, η πρόθεση της κυβέρνησης είναι να συμμορφωθεί νομικά με την ευρωπαϊκή οδηγία για αποϊδρυματοποίηση: να σταματήσουν δηλαδή τα παιδιά να εγκλωβίζονται σε ιδρυματικές δομές· αντ’ αυτού, να προωθούνται σε προγράμματα υιοθεσίας και αναδοχής. Κανείς δεν διαφωνεί σε αυτό – πολίτες, αντιπολίτευση, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις. Ωστόσο, το ερώτημα είναι πόσο επιτυγχάνεται αυτό από το νέο νομικό πλαίσιο.
Ποιο είναι το νέο νομικό πλαίσιο
© Konstantinos Tsakalidis / SOOC
Είναι γεγονός ότι δομές προστασίας ανηλίκων ήταν οι μόνες κοινωνικές δομές στην Ελλάδα, για τις οποίες δεν είχε υπάρξει ποτέ νομοθετικό πλαίσιο, γι’ αυτό και τα τελευταία χρόνια έχουν υπάρξει δύο καταγγελτικές εκθέσεις από πλευράς του Συνήγορου του Πολίτη – το 2015 και το 2020.
Το νομικό κενό στο μείζον αυτό θέμα ήρθε να κλείσει η υπουργική απόφαση 40494/3.5.2022 (ΦΕΚ Β’ 2302/11-05-2022) και ο νόμος 4921/2022. Για πρώτη φορά, δηλαδή, τίθενται βάσει νόμου συγκεκριμένοι κανόνες για την ίδρυση και τη λειτουργία στις δομές παιδικής προστασίας.
Αυτοί ουσιαστικά περιλαμβάνουν μια σειρά από όρους και προϋποθέσεις, οι οποίες εστιάζουν σε δύο κατευθύνσεις: την άρτια στελέχωση των δομών και τα όρια στις κτιριακές εγκαταστάσεις για να θεωρηθούν κατάλληλες. Έτσι, το νέο νομικό πλαίσιο ορίζει, από τη μία, ότι κάθε Μονάδα Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας (ΜοΠΠ) υποχρεούται –για παράδειγμα– να διαθέτει έναν κοινωνικό επιμελητή-φροντιστή ανά 15 νήπια και έναν παιδίατρο διαθέσιμο καθ’ όλο το 24ωρο (έστω και αν είναι συμβεβλημένος).
Από την άλλη πλευρά, στα άρθρα που τέθηκαν σε ισχύ καθορίζονται (αρκετά εκτενώς) και οι κτιριακές προδιαγραφές αυτών των μονάδων: πρέπει να υπάρχει επαρκής φωτισμός και αερισμός στους εσωτερικούς χώρους, τουλάχιστον μία αίθουσα τραπεζαρίας, κιγκλιδώματα στις σκάλες, χώρος μελέτης που να είναι απομονωμένος από θορύβους, χώρος αναρρωτηρίου με μίνιμουμ δύο κλίνες, ενώ μεγάλη συζήτηση άνοιξε από πλευράς του Χαμόγελου για τη νομική δέσμευση να διαθέτουν οι μονάδες κουζίνα τουλάχιστον 20 τ.μ., αλλά και υψηλή αναλογία μεταξύ μπάνιων και φιλοξενούμενων παιδιών.
Γιατί κινδυνεύει το Χαμόγελο του Παιδιού
© Menelaos Myrillas / SOOC
Τα τελευταία τρία χρόνια το Χαμόγελο του Παιδιού «κυνηγά» έντονα τη θέσπιση ενός νομικού πλαισίου, η συγκεκριμένη υπόθεση όμως δεν είχε την έκβαση που επιθυμούσε: η κύρια κριτική που κάνει στη νέα υπουργική απόφαση είναι ότι εστιάζει πολύ περισσότερο στο κτίριο, παρά στη στελέχωση και γενικά στην ουσία αυτών των μονάδων (την κοινωνική ένταξη των παιδιών δηλαδή).
«Οι κτιριακές προδιαγραφές που προβλέπονται είναι αδύνατον να εφαρμοστούν στα σπίτια μας» ανέφερε ο πρόεδρος Κώστας Γιαννόπουλος κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τύπου, παραπέμποντας στις περιπτώσεις των δομών σε Καρέα και Φοίνικα, οι οποίες δεν έχουν καν τίτλους ιδιοκτησίας ως οικήματα.
Πρόκειται για δύο από τις 11 δομές του οργανισμού που βρίσκονται σε κίνδυνο, εάν δεν καταφέρουν να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα. Το χρονικό πλαίσιο που δίνει ως περιθώριο η υπουργική απόφαση ανέρχεται στους 12 μήνες.
Στον αντίποδα, υπάρχει μια ολόκληρη κατηγορία δομών που δεν περιλήφθηκε στο νέο νομικό πλαίσιο και ως εκ τούτου απειλείται σε άμεσο χρόνο: είναι τα Σπίτια Ημερήσιας Φροντίδας.
Το Χαμόγελο του Παιδιού διαθέτει τρεις δομές τέτοιου είδους σε Χαλκίδα, Αγρίνιο και Πύργο, όπου το πρόγραμμα λέει ότι τα παιδιά δεν είναι έγκλειστα – καταφθάνουν το πρωί, περνούν εκπαίδευση, κάνουν δραστηριότητες, αλλά στο τέλος της ημέρας, είτε το σαββατοκύριακο, γυρνούν στους γονείς τους. Πρόκειται εν ολίγοις για τη δομή που είναι πιο κοντά στη στροφή αποϊδρυματοποίησης που επιδιώκεται διεθνώς.
Από την άλλη πλευρά, ορθά θεσπίστηκαν Στέγες Ημιαυτόνομης Διαβίωσης για εφήβους και ενήλικες: με αυτό το νέο πρόγραμμα, οι νέοι από 15 ετών και άνω πρόκειται να μεταφερθούν σε διαμερίσματα ημιαυτόνομης διαβίωσης, λαμβάνοντας παράλληλα υπηρεσίες επαγγελματικού προσανατολισμού και αποκατάστασης.
Έτσι, οι δομές δεν θα είναι πλέον μικτές και θα αποσυμφορηθούν. Αλλά οι αντίστοιχες μονάδες για μικρότερες ηλικίες παραμένουν νομική εκκρεμότητα.
