Τι συνέβη με την τουριστική καμπάνια της Τουρκίας και το εμπορικό σήμα Turkaegean
Εδώ και λίγες ώρες έχει ξεσπάσει σάλος με την υπόθεση ονόματος του Αιγαίου. Πρόκειται για ένα λιθαράκι στην πολιτική της Γαλάζιας Πατρίδας ή απλά για ένα φθηνό τουριστικό κόλπο;
- 29 ΙΟΥΝ 2022
Γιατί να παιδευτείς, όταν έχεις έτοιμη τη συνταγή της επιτυχίας; Χρυσές ακτές με καταγάλανα νερά, αρχαία μνημεία, αγνή μεσογειακή διατροφή και ούζο πάνω στο κύμα – αυτό είναι το πακέτο που επέλεξε να σερβίρει η Τουρκία στην καμπάνια της για την καλοκαιρινή σεζόν του 2022, συνοδεύοντας τα πλάνα από τις μικρασιατικές ακτές με μπουζούκι, όπως και τον εύγλωττο τίτλο «Turkaegean, η ακτή της ευτυχίας».
Το βίντεο δεν είναι καινούργιο, κυκλοφορεί εδώ και μήνες στο διαδίκτυο, αλλά η υπόθεση για το δικαίωμα χρήσης του πρωτάκουστου γεωγραφικού όρου τώρα φούντωσε: η αντιπολίτευση ζητάει άμεσα να αποδοθούν ευθύνες, τα αρμόδια υπουργεία δεσμεύονται να προσφύγουν στη δικαιοσύνη, ο Μπαμπινιώτης κάνει λόγο για «διεθνή ντροπή», ενώ τα διεθνή Μέσα δείχνουν να αδιαφορούν παγερά για τη νέα αψιμαχία που έχει προκύψει πάνω στους συμβολισμούς του Αιγαίου Πελάγους. Η Ευρώπη δέχτηκε τον όρο, αλλά η Αμερική όχι.
Τελικά, πόσο σημαντική είναι η υπόθεση του ονόματος, στη συγκεκριμένη περίπτωση; Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει το νέο διακριτικό σήμα, πέρα από την ελπίδα για μεγαλύτερα νούμερα τουριστών στα τουρκικά παράλια;
Turkaegean, ένας κατοχυρωμένος όρος
Πρώτα, πρέπει να εξηγήσουμε πώς προέκυψε ο όρος, τον οποίον δεσμεύεται τώρα το κυβερνών κόμμα να κυνηγήσει νομικά. Υπάρχει μια συγκεκριμένη υπηρεσία στο σώμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης που είναι αρμόδια για τα εμπορικά σήματα και τα διακριτικά σχέδια που κατοχυρώνονται επίσημα στα κράτη της ένωσης, προστατεύοντας έτσι τα πνευματικά δικαιώματα. Στο πλαίσιο διεθνών συνεργασιών, αιτήματα γίνονται δεκτά από όλες τις χώρες.
Σε αυτό το γραφείο, λοιπόν, το οποίο εν συντομία αποκαλείται EUIPO και απαρτίζεται από 750 εργαζομένους με έδρα στην Ισπανία, στις 16 Ιουλίου του 2021 κατατέθηκε πρόταση από την Άγκυρα για την κατοχύρωση του ονόματος «Turkaegean».
Όπως φαίνεται στον φάκελο της υπόθεσης, η αίτηση αυτή δημοσιεύτηκε στις 7 Αυγούστου και –κατά πώς ορίζει η νομική διαδικασία– η περίοδος υποβολής ενστάσεων διήρκησε έως 7 Δεκεμβρίου. Κανένα χέρι δεν υψώθηκε τότε από την ελληνική πλευρά και συγκεκριμένα το Υπουργείο Ανάπτυξης, το οποίο έχει κανονικά υπ’ ευθύνη του την παρακολούθηση αυτής της διαδικασίας.
Έτσι, στις τέλος του περασμένου έτους και συγκεκριμένα στις 16 Δεκεμβρίου του 2021, δημοσιεύθηκε εγκεκριμένη η καταχώρηση του γεωγραφικού όρου Turkaegean. Για τα επόμενα 10 χρόνια, το «τουρκικό αιγαίο» είναι μια ονομασία καθόλα νόμιμη και αποδεκτή, για λόγους τουριστικής προώθησης πάντα.
Ωστόσο, το θέμα εξελίχθηκε από τουριστικό σε γεωπολιτικό, μέσα στο ευρύτερα τεταμένο τοπίο: ο πόλεμος στην Ουκρανία παραμένει σε εξέλιξη, ενώ ο Tayyip Erdogan πράγματι καιροφυλακτεί, αμφισβητώντας την ελληνική κυριαρχία στο Αιγαίο με κάθε ευκαιρία.
Εγκυμονεί κινδύνους η αποδοχή του νέου όρου ή είναι απλά ένα ανέμπνευστο τουριστικό κόλπο;
Τι σημαίνει «τουρκικό αιγαίο»;
© AP Photo/Emrah Gurel
Κάθε τέτοιο συμβάν δείχνει ότι οι πληγές της Ιστορίας είναι ανεπούλωτες. Για το τυπικό του πράγματος, το Αιγαίο πέλαγος –βάσει των διεθνών συμβάσεων, όσο και της απλής λογικής– αποτελείται από ελληνικά ύδατα, από τουρκικά ύδατα, αλλά κυρίως διεθνή ύδατα: έξι μίλια μακριά από τα εθνικά ύδατα κάθε χώρας ισχύουν κανόνες διεθνούς δικαίου. Οπότε, γλωσσικά ο όρος δεν είναι άτοπος: είναι μία φωτογραφική περιγραφή για τα τουρκικά παράλια.
Με άλλα λόγια, είναι ένα τουριστικό εργαλείο και τίποτα παραπάνω. Διότι, έτσι κι αλλιώς, δεν κατοχυρώθηκαν γεωγραφικά όρια για το Turkaegean. Όπως και τα υπόλοιπα σήματα, λεκτικά και λοιπά διακριτικά, που εξετάζονται και εγκρίνονται από την Επιτροπή Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας της ΕΕ, αφορούν στην προώθηση και την τουριστική προβολή.
Επομένως, μόνο συμβολικά μπορούμε να συσχετίσουμε το καινούργιο συμβάν με τις αφηγήσεις περί «Γαλάζιας Πατρίδας», που αναπαράγει ο Tayyip Erdogan, όταν θέλει να ανάψει τα αίματα. Και σίγουρα είναι αδύνατο να το συγκρίνουμε με άλλες επεκτατικές πρακτικές της Τουρκίας, όπως το τουρκολυβικό μνημόνιο, το οποίο πράγματι έβαζε χέρι στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη του ανατολικού Μεσογείου.
Τώρα, το χέρι της Άγκυρας δε λιγουρεύτηκε παρά το μέλι του ελληνικού τουρισμού.
