Τι συνέβη στην ύφεση των 70s και γιατί προκαλεί φόβο μετά τους δασμούς Trump

Ακόμα και στη σύγκλητο της γειτονιάς σας (καφενείο) μιλούν για τους δασμούς του Donald Trump. Μαζί με τα φαρμάκια που κατεβαίνουν με τη βοήθεια του καφέ, κατεβαίνουν και λέξεις χρηματιστήριο, οικονομία, πτώση, Liberation Day (με προφορά ή χωρίς), παγκόσμια αγορά και κομπόστα – ένα από τα ελληνικά προϊόντα που έχουν την τιμητική τους στις ΗΠΑ.

Μετά τον εμπορικό πόλεμο που κήρυξε η κυβέρνηση Trump στον υπόλοιπο κόσμο, έχει επικρατήσει μια αναταραχή καθώς εξανεμίστηκαν τρισεκατομμύρια δολάρια από την αξία των μεγαλύτερων εταιρειών του κόσμου ενισχύοντας τους φόβους για ύφεση στις ΗΠΑ, με αρκετούς να γυρίζουν πίσω στα 70s. Όχι στη μουσική της εποχής, αλλά στο οικονομικό χάος.

«Ο πρόεδρος Donald Trump ωθεί την οικονομία σε οριακό σημείο με σαρωτικούς δασμούς και ραγδαίες περικοπές στο ομοσπονδιακό εργατικό δυναμικό», διαβάζουμε σε κείμενο του New York Magazine. «Αυξάνεται ο φόβος όχι μόνο για ύφεση αλλά και για στασιμοπληθωρισμό, μια τρομακτική κατάσταση που δεν έχει παρατηρηθεί στις Ηνωμένες Πολιτείες από τη δεκαετία του 1970 κατά την οποία η οικονομία συρρικνώνεται, οι άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους και οι τιμές παραμένουν υψηλές».

Τι πραγματικά συνέβη, όμως, τη δεκαετία της πραγματικής – δημιουργικά μιλώντας – απελευθέρωσης και γιατί οι παγκόσμιοι ηγέτες φοβούνται μην γυρίσουμε σε αυτή από τη στιγμή που μια ύφεση στις ΗΠΑ (η πιο ισχυρή οικονομία), αυτόματα επηρεάζει ολόκληρο τον πλανήτη;

Μία από τις σημαντικότερες κρίσεις του 20ού αιώνα

O Jim Morrison έκανε ό,τι έκανε πάνω στη σκηνή, η Janis Joplin έκανε ό,τι έκανε οδηγώντας το πολύχρωμο αυτοκίνητό της και η ύφεση έκανε ό,τι κάνει συνήθως στα χρηματιστήρια: σκορπάει πανικό.

Mόνο που, στις αρχές των 70s και μετά τον θάνατο των δύο, η κατάσταση έμοιαζε σταθερή. Σε αντίθεση με τότε, από την επανεκλογή του Donald Trump και μετά, εμείς γνωρίζουμε ότι η λέξη σταθερότητα δεν θα χρησιμοποιείται συχνά.

Η ύφεση του 1973-1975 υπήρξε μια από τις σημαντικότερες οικονομικές κρίσεις του 20ού αιώνα, πλήττοντας τον δυτικό κόσμο και οδηγώντας σε στασιμοπληθωρισμό – έναν συνδυασμό υψηλής ανεργίας και εκρηκτικού πληθωρισμού. Η κρίση αυτή σήμανε το τέλος της μεταπολεμικής οικονομικής άνθησης και προκάλεσε μακροχρόνιες επιπτώσεις σε πολλές χώρες.

Η πετρελαϊκή κρίση του 1973, που προκλήθηκε από το εμπάργκο του ΟΠΕΚ (Οργανισμός των Πετρελαιοπαραγωγών Εξαγωγέων Κρατών), εκτόξευσε τις τιμές του πετρελαίου, επηρεάζοντας δραματικά τις οικονομίες που είχαν εξάρτηση από τις εισαγωγές ενέργειας. Παράλληλα, οι δημοσιονομικές πιέσεις από τον πόλεμο του Βιετνάμ και η κατάρρευση του συστήματος Bretton Woods μετά το “Nixon sock” επιδείνωσαν την κρίση.

Η εμφάνιση νέων βιομηχανοποιημένων χωρών δημιούργησε έντονο ανταγωνισμό στη μεταλλουργική βιομηχανία, οδηγώντας σε κρίση στον τομέα του χάλυβα. Παράλληλα, η χρηματιστηριακή κρίση του 1973-1974 έκανε ακόμα πιο εμφανή τα προβλήματα της παγκόσμιας οικονομίας.

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η ύφεση διήρκεσε από τον Νοέμβριο του 1973 έως τον Μάρτιο του 1975, επηρεάζοντας τη χώρα για τα επόμενα χρόνια. Παρά την οικονομική ανάπτυξη που σημειώθηκε από το 1975 έως τις αρχές της δεκαετίας του 1980, ο πληθωρισμός παρέμεινε σε ιδιαίτερα υψηλά επίπεδα.

Σύμφωνα με το Γραφείο Στατιστικών Εργασίας των ΗΠΑ, κατά τη διάρκεια της ύφεσης χάθηκαν 2,3 εκατομμύρια θέσεις εργασίας, αριθμός που αποτελούσε ρεκόρ για τη μεταπολεμική περίοδο. Αν και η επίσημη λήξη της ύφεσης καταγράφηκε τον Μάρτιο του 1975, η ανεργία συνέχισε να αυξάνεται και έφτασε το 9% τον Μάιο του ίδιου έτους. Μεταγενέστερες υφέσεις, όπως αυτή των αρχών της δεκαετίας του 1980, η κρίση του 2008 και η κρίση λόγω της πανδημίας COVID-19, προκάλεσαν ακόμη υψηλότερα ποσοστά ανεργίας.

Η οικονομική ύφεση είχε σοβαρές συνέπειες και σε χώρες της Ευρώπης που εξαρτώνταν από το εισαγόμενο πετρέλαιο, όπως η Γαλλία, η Σουηδία, η Φινλανδία, το Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και η Δανία.

Στη Σουηδία, η κρίση έπληξε σοβαρά τη ναυτιλία, τη ναυπηγική βιομηχανία, καθώς και τους τομείς της ξυλείας και της εξόρυξης. Οι εξαγωγές της ναυτιλίας μειώθηκαν κατά 25%, ενώ οι Σουηδικές ναυπηγικές εταιρείες υπέστησαν ζημιές ύψους 3 δισεκατομμυρίων κορωνών το 1974.

Αν και οι περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες υπέστησαν σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις, ορισμένες άλλες όπως η Ισπανία, η Νότια Κορέα, η Ταϊβάν, η Σιγκαπούρη, το Μεξικό και η Βραζιλία επωφελήθηκαν από το χαμηλό κόστος παραγωγής τους, προσελκύοντας επενδύσεις και κερδίζοντας μερίδια αγοράς σε σχέση με τις ανεπτυγμένες οικονομίες που υπέφεραν από το αυξημένο ενεργειακό κόστος.

ΣΧΕΤΙΚΟ ΘΕΜΑ