Το αεροπλάνο που έκανε τον γύρο του κόσμου κατά λάθος

Ξεκίνησε τις δραστηριότητές της το 1927 με επιβατικές και ταχυδρομικές πτήσεις μεταξύ της Φλόριντα και της Κούβας. Αναπτύχθηκε ραγδαία κατά την ηγεσία του θρύλου της εμπορικής αεροπορίας Juan Trippe και παρείχε στην κυβέρνηση των ΗΠΑ την απαραίτητη υλικοτεχνική υποστήριξη σε όλο τον κόσμο στη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Έγινε η αγαπημένη εταιρεία των μεγαλύτερων αστέρων του κινηματογράφου, της μόδας και της μουσικής μέχρι που πριν από 30 χρόνια, στις 4 Δεκεμβρίου του 1991, πραγματοποίησε την τελευταία της πτήση.

Αν και η Pan Am βρίσκεται πλέον στο χρονοντούλαπο της ιστορίας, τα επιτεύγματά της θα μνημονεύονται για πάντα. Μεταξύ αυτών, ότι ήταν η πρώτη αεροπορική που λάνσαρε το Boeing 707, το πρώτο αεροπλάνο-τζετ που έφερε την επανάσταση στους αιθέρες, αλλά και εκείνη που ένα υδροπλάνο της κλήθηκε να κάνει κατά λάθος για πρώτη φορά τον γύρο του κόσμου και το κατάφερε.

Το Boeing 314 με την ονομασία California Clipper ή Pacific Clipper έκανε αυτό που μέχρι τότε ήταν αδύνατο: ταξίδεψε από τη μία άκρη του πλανήτη στην άλλη, διανύοντας συνολικά 31.500 μίλια (50.694 χλμ), από το Όκλαντ της Νέας Ζηλανδίας στη Νέα Υόρκη των ΗΠΑ μέσα σε κάτι παραπάνω από μισό μήνα. Το ταξίδι του έμεινε στην ιστορία και εμείς θυμόμαστε πώς συνέβησαν όλα.

Ένα συνηθισμένο δρομολόγιο

Όπως προαναφέραμε, τα Boeing της Pan Am χρησιμοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου για την υλικοτεχνική υποστήριξη της αμερικάνικης κυβέρνησης. Ένα από αυτά ήταν και το υδροπλάνο California Clipper. Στις 2 Δεκεμβρίου του 1941, αναχώρησε από τη βάση της Pan Am στο νησί Τρέζουρ του Σαν Φρανσίσκο για το προγραμματισμένο του ταξίδι στο Όκλαντ της Νέας Ζηλανδίας.

Στις 3 του μήνα έκανε μία στάση στη βάση του Περλ Χάρμπορ, λίγα χιλιόμετρα βορειοδυτικά της Χονολουλού και στις 7 Δεκεμβρίου έφτασε στον τελικό του προορισμό. Στο ενδιάμεσο είχε κάνει επίσης στάσεις, μεταξύ άλλων, για να παράσχει την απαραίτητη βοήθεια σε υλικά στα νησιά Φίτζι στην Ωκεανία και Νέα Καληδονία στον Ειρηνικό Ωκεανό. 

Αφού διεκπεραίωσε την αποστολή του, το συνηθισμένο του δρομολόγιο, το πλήρωμα του California Clipper ετοιμαζόταν να πάρει τον δρόμο του γυρισμού. Τα τραγικά νέα όμως που ακούστηκαν από τον ασύρματο προκάλεσαν όχι μόνο αναταραχή και θλίψη, αλλά και ένα εντελώς διαφορετικό σχέδιο επιστροφής στα πάτρια εδάφη – ακατόρθωτο, τουλάχιστον μέχρι εκείνη τη χρονική στιγμή.

Η επίθεση στο Περλ Χάρμπορ

«Οι Ιάπωνες βομβάρδισαν το Περλ Χάρμπορ», είπε ο δεύτερος αξιωματικός το πρωί της 7ης Δεκεμβρίου 1941 και τα υπόλοιπα εννέα μέλη του πληρώματος πάγωσαν. Ο αμερικανικός στόλος είχε μόλις δεχτεί ένα μεγάλο πλήγμα, μία ανυπολόγιστη τραγωδία.

Γρήγορα πληροφορήθηκαν ότι σε όλο τον Ειρηνικό, οι εγκαταστάσεις της Pan Am δεχόντουσαν επιθέσεις: από τη Νήσο Γούεικ, όπου το Martin M-130 Philippine Clipper πρόλαβε να διασώσει την τελευταία στιγμή το προσωπικό της Pan Am και να δραπετεύσει μέχρι τη βάση στη Μανίλα και το Χονγκ Κονγκ, όπου ένα Sikorsky S-42B καταστράφηκε στην αποβάθρα του. 

Τα απελπισμένα μάτια του πληρώματος στράφηκαν στον κυβερνήτη του California Clipper. «Πώς θα επέστρεφαν σπίτι, στη βάση τους;», ήταν το ερώτημα που όλοι σκέφτηκαν, κανείς όμως δεν ξεστόμισε. Ο Robert Ford βρέθηκε αντιμέτωπος με ένα μεγάλο δίλημμα.

O κυβερνήτης Robert Ford / AP Photo

Μετά από μία εβδομάδα διαπραγματεύσεων στην Πρεσβεία των ΗΠΑ, ο Ford έλαβε επιτέλους στις 14 Δεκεμβρίου μήνυμα από τα κεντρικά γραφεία της Pan Am ότι επρόκειτο να επιστρέψουν στις ΗΠΑ πετώντας προς τα δυτικά, με τον ανεφοδιασμό της βενζίνης και των προμηθειών να είναι δική τους υπόθεση. Δεν μπορούσε κανείς να τους βοηθήσει. 

Ο Ford και το πλήρωμα του California Clipper απογειώθηκαν τελικά, δύο ημέρες αργότερα, στις 16 Δεκεμβρίου, αβέβαιοι για τη μοίρα τους. Η πρώτη τους στάση ήταν στη Νέα Καληδονία, όπου παρέλαβαν το προσωπικό της Pan Am που είχε αφεθεί εκεί και αμέσως κατευθύνθηκαν δυτικά προς την Αυστραλία. 

Το μακρύ ταξίδι του γυρισμού είχε μόλις ξεκινήσει για τη θρυλική πτήση 18602.

Το ταξίδι της επιστροφής που έγραψε ιστορία 

Λίγες ώρες μετά, προσγειώθηκαν στο Γκλάντστοουν, βόρεια του Μπρισμπέιν στη Θάλασσα των Κοραλλιών. Την επόμενη ημέρα, κατευθύνθηκαν βορειοδυτικά προς το Ντάργουιν, πετώντας πάνω από την έρημο του Κουίνσλαντ. Ο επόμενος στόχος ήταν να φτάσουν στη Σουραμπάγια, στις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες (τη σημερινή Ινδονησία), με την ελπίδα ότι οι ιαπωνικές δυνάμεις δεν θα είχαν φτάσει τόσο μακριά. Το πλήρωμα του τεράστιου ιπτάμενου σκάφους πέταξε 1.400 μίλια (2.253 χιλιόμετρα) πάνω από τον ανοιχτό ωκεανό και έφτασε στην πόλη. Λίγο πριν είχε πέσει πάνω σε ύποπτα βρετανικά μαχητικά αεροσκάφη.

Στη Σουραμπάγια, το Pacific Clipper ανεφοδιάστηκε με βενζίνη κατηγορίας αυτοκινήτου, καθώς δεν υπήρχε διαθέσιμο καύσιμο 100 οκτανίων. Απογειώθηκε με προσοχή και κατευθύνθηκε προς το Τρινκομάλε της Κεϋλάνης (εκεί που βρίσκεται σήμερα η Σρι Λάνκα) χωρίς χάρτη, ακολουθώντας μόνο τις συντεταγμένες του προορισμού του. 

Με αξιοσημείωτη ακρίβεια, ο πιλότος Roderick Brown βρήκε το νησί και την πόλη-λιμάνι, όπου αποβιβάστηκαν με ασφάλεια, αφού κατάφεραν να διαφύγουν της προσοχής ενός ιαπωνικού υποβρυχίου που περιπολούσε την περιοχή. Ανεφοδιάστηκαν ξανά με βενζίνη και προμήθειες και την παραμονή των Χριστουγέννων αναχώρησαν.

Σχεδόν αμέσως όμως επέστρεψαν πίσω. Ένας κινητήρας ήταν νεκρός. Ανήμερα των Χριστουγέννων η ζημιά επισκευάστηκε και την επόμενη ημέρα, το Pacific Clipper σηκώθηκε και πάλι στον αέρα. Προορισμός του, ήταν το Καράτσι της Ινδίας (σήμερα, το Πακιστάν). 

Μετά από μία απρόσκοπτη πτήση, ο κυβερνήτης Ford συνέχισε με ασφάλεια στο Μπαχρέιν, διέσχισε την τεράστια έκταση της ερήμου της αραβικής χερσονήσου στο Χαρτούμ του Σουδάν και κατέβηκε στο Νείλο. Μη θέλοντας να διακινδυνεύσει περαιτέρω πτήση στην έρημο, το πλήρωμα προχώρησε στο Βελγικό Κονγκό (η σημερινή Κινσάσα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό) και μπόρεσε να κατεβάσει το σκάφος στον ποταμό Κονγκό.

Η ζέστη όμως ήταν αφόρητη και το ρεύμα του ποταμού εξαιρετικά ισχυρό. Έτσι, το Boeing σηκώθηκε ξανά στον ουρανό. «Το πιο δύσκολο μέρος του ταξιδιού το είχαμε ήδη αφήσει πίσω μας», θα ανέφερε ο Ford στα media κατά τη σώα και αβλαβή επιστροφή τους στα πάτρια εδάφη.

Ταξιδεύοντας επί 20 ώρες χωρίς στάση, το Pacific Clipper έφτασε στο λιμάνι του Νατάλ στη Βραζιλία. Ο κίτρινος πυρετός όμως σάρωνε τον πλανήτη. Με διαταγή των αρχών χώρας το αεροσκάφος ψεκάστηκε και το πλήρωμα υποβλήθηκε στις απαραίτητες εξετάσεις. Λίγο πριν αναχωρήσουν, διαπίστωσαν ότι όλα τους τα προσωπικά αντικείμενα, τα στρατιωτικά έγγραφα και τα χρήματα, είχαν κλαπεί. Οι δράστες αποδείχθηκε ότι ήταν οι υπάλληλοι της εταιρείας που έκανε την απολύμανση στο αεροπλάνο. 

Αφήνοντας πίσω τους ένα ακόμα εμπόδιο και με τον τελικό τους προορισμό να βρίσκεται πιο κοντά από ποτέ, ο κυβερνήτης και το πλήρωμα ταξίδεψαν στο Τρινιδάδ. Στις 6 Ιανουαρίου του 1942 προσγειώθηκαν στον τερματικό σταθμό Marine στο αεροδρόμιο Λα Γκουάρντα στη Νέα Υόρκη, μετά από 209 ώρες και περίπου τρεις εβδομάδες, έχοντας διανύσει 31.500 μίλια (50.694 χλμ). Κανείς τους δεν είχε συνειδητοποιήσει μέχρι εκείνη τη στιγμή ότι έγραφαν ιστορία, έχοντας πραγματοποιήσει τον πρώτο γύρο του κόσμου με εμπορικό αεροπλάνο, κατά λάθος, επειδή δεν υπήρχε άλλος τρόπος διαφυγής.

Μετά από αυτή την ιστορική πτήση, το California Clipper μετονομάστηκε σε Pacific Clipper και διατέθηκε από την Pan Am στο Ναυτικό των ΗΠΑ για το υπόλοιπο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Όταν τελείωσε ο πόλεμος, το αεροσκάφος πουλήθηκε στην Universal Airlines. Καταστράφηκε ολοσχερώς κατά τη διάρκεια πτήσης εν μέσω καταιγίδας.