Το φαινόμενο Daniel ισοπέδωσε τη Λιβύη

Μερικά εικοσιτετράωρα μετά το σαρωτικό πέρασμα της κακοκαιρίας Daniel στην ηπειρωτική χώρα, το φαινόμενο της ψυχρής λίμνης το οποίο είχε σημάνει συναγερμό αρχικά στην κεντρική και έπειτα στη νότια Ευρώπη, φαίνεται να διασχίζει κάθετα τη Μεσόγειο κατεβαίνοντας προς το νότιο ημισφαίριο της Γης και φτάνοντας τελικά με μία περιστροφική δίνη των ανέμων πάνω από τη Λιβύη.

Οι μετεωρολογικές μετρήσεις δείχνουν ότι το χαμηλό βαρομετρικό πάνω απ’ τη Σαχάρα προκαλεί τη σφοδρή νεροποντή το βράδυ της προηγούμενης Κυριακής (10/9), σε ανεπανάληπτα για την περιοχή επίπεδα. Οι καταιγίδες δε σταματούν κατά τη διάρκεια της μέρας, οι τόνοι νερού αυξάνονται, μέχρι που τα ξημερώματα της επομένης, ένας δυνατός κρότος ακούγεται από μακριά.

Ενώ οι κάτοικοι βρίσκονται στον ύπνο, κυριολεκτικά και μεταφορικά, το φράγμα Al-Bilad σπάει από την πίεση του νερού. Λίγη ώρα αργότερα, ένα δεύτερο φράγμα μερικά χιλιόμετρα νοτιότερα παραδίδεται στην ορμή του νερού και αμέσως απελευθερώνονται περί τα 30 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού προς τη θάλασσα. Μέχρι να φτάσει σε εκείνο το σημείο, ο ανεξέλεγκτος χείμαρρος είχε να διανύσει 13 χιλιόμετρα, σαρώνοντας τα πάντα στο πέρασμά του.

Τα πρώτα χιλιόμετρα είναι μέσα στη λεπτή κοιλάδα όπου βρίσκονταν τα δύο φράγματα, αλλά στο τέλος αυτής της στενόμακρης διαδρομής απλώνεται μια πλατιά κοιλάδα, στο έδαφος της οποίας έχει αναπτυχθεί η Ντέρνα – μια πόλη 90.000 κατοίκων, η οποία παραδοσιακά θεωρείται η πολιτιστική πρωτεύουσα της Λιβύης. Μια πόλη ταλαιπωρημένη, χωρισμένη κυριολεκτικά στα δύο, που ακόμη μετράει τις πληγές από τη διετία της πολιορκίας μεταξύ 2017-2018 απ’ τον Khalifa Hiftar. Δυστυχώς, για ακόμη μια φορά, «βρέθηκε» στο λάθος σημείο τη λάθος στιγμή.

Ενώ ακόμη ξεβγάζονται νεκρά σώματα από τα ορμητικά νερά, ο απολογισμός έχει ξεπεράσει τους 11.000 επιβεβαιωμένους θανάτους για όλη την ανατολική Λιβύη, τη στιγμή που φήμες κάνουν λόγο ακόμη και για 20.000 νεκρούς. Οι περισσότεροι εξ αυτών, στο λιμάνι της Ντέρνα που δέχτηκε και το ισχυρότερο πλήγμα από το φαινόμενο Daniel.

«Μόλις επέστρεψα από την Ντέρνα και μιλάμε για απόλυτη καταστροφή», μετέφερε στο Reuters ο Υπουργός Πολιτικής Αεροπορίας και μέλος της επιτροπής έκτακτης ανάγκης στο ανατολικό τμήμα της Λιβύης, Hichem Chkiouat. «Σώματα βρίσκονται παντού τριγύρω – μέσα στη θάλασσα, στις κοιλάδες, κάτω από τα κτίρια. Δεν υπερβάλλω όταν λέω ότι το 25% έχει εξαφανιστεί».

Γειτονιές εξαφανίστηκαν από τον χάρτη, πολυώροφα κτίρια κατέρρευσαν ακόμη και αν δε βρίσκονταν επάνω στη ροή του χειμάρρου, ενώ όσοι κάτοικοι επιβίωσαν από τον χείμαρρο έπρεπε γρήγορα να ανασυνταχτούν για να αντιμετωπίσουν τις νέες προκλήσεις: έπρεπε να βρουν πόσιμο νερό γιατί το δίκτυο είχε καταστραφεί, έπρεπε να ψάξουν μέσα στα λασπόνερα και κάτω απ’ τα συντρίμμια για εγκλωβισμένου συγγενείς ή φίλους, έπρεπε να εξασφαλίσουν μια κάποια στέγη για να ξεκουραστούν τη νύχτα, και μέσα σε όλα αυτά να διαχειριστούν και το αδιανόητο σοκ.

Η καταστροφή δε χωράει σε λόγια, αλλά μπορούμε να δούμε συγκριτικά το αποτύπωμα που άφησαν: το πέρασμα της κακοκαιρίας Daniel ήταν χειρότερο από την πλημμύρα του 1959, ήταν χειρότερο (σε επίπεδο ανθρώπινων απωλειών) ακόμη και από τη δεκαετία των πολεμικών συρράξεων που είχαν διαλύσει τη Λιβύη. Η τελευταία ανακοίνωση αναφέρει πως πρόκειται για τη χειρότερη φυσική καταστροφή του 21ου αιώνα γενικά, αλλά και τη χειρότερη που έχει ζήσει η Λιβύη στην πρόσφατη ιστορία της.

Το ερώτημα είναι: πρόκειται για φυσική καταστροφή ή ανθρώπινο λάθος; Και αυτό δεν ενέχει καθόλου συνωμοσιολογία, παρά μόνο την απλή διαπίστωση ότι το εκτόπισμα της πλημμύρας έγινε σαρωτικά φονικό με την κατάρρευση των δύο φραγμάτων στην Ντέρνα. Όπως αποκαλύφθηκε άμεσα στο Al Jazeera, το πρώτο από τα δύο φράγματα δεν είχε συντηρηθεί από το 2002 (και ήδη υπήρχε σχετικό επιστημονικό paper που έκρουε τον κώδωνα του κινδύνου), ενώ και τα δύο αντιπλημμυρικά έργα ήταν αντικειμενικά ανεπαρκή. Ήταν μικρά.

Η αδιάκοπη πολιτική αναταραχή στην περιοχή, όπως και το γεγονός ότι η Λιβύη είχε καταλήξει χωρισμένη σε δύο μέρη –το αριστερό της κομμάτι που είναι διεθνώς αναγνωρισμένο έχει έδρα την Τρίπολη, ενώ το δεξιά υποστηρίζεται από το προϋπάρχον πολιτικό καθεστώς και εδρεύει στη Βεγγάζη–, δεν άφηνε περιθώρια για μεγάλα κατασκευαστικά έργα, ούτε συντονισμένο πλάνο δράσης.

Στην παρούσα φάση, οι δύο κυβερνήσεις δείχνουν πρόθυμες να εργαστούν από κοινού για την αποκατάσταση της βιβλικής καταστροφή, ζητώντας από τα υπόλοιπα κράτη να προσφέρουν ανθρωπιστική βοήθεια.