Το φεστιβάλ Ramleela, ένα μαγικό υπερθέαμα

Η μάχη του καλού ενάντια στο κακό. Το δίπολο αυτό αντιμάχεται σε κάθε λαϊκή παράδοση, κάθε πολιτισμό και κάθε θρησκεία, ξεκινώντας από τα βάθη των αιώνων.

Στην περίπτωση της Ινδίας, το θεμέλιο είναι η Ραμαγιάνα, ένα έπος ανάλογο με την Οδύσσεια, στο οποίο ο κεντρικός ήρωας –ο Ράμα– αγωνίζεται για να ξαναβρεί το χαμένο του βασίλειο. Περιπλανιέται από τη Βόρεια Ινδία μέχρι την Κεϋλάνη, με στόχο να πάρει πίσω τη βασίλισσα και σύζυγό του –την Σίτα– από τον βασιλιά δαίμονα Ραβάνα. Συμβολικά, αγωνίζεται για την ψυχή του και την αποκατάσταση της δικαιοσύνης.

Το ιερό κείμενο χρονολογείται από τον 16ο αιώνα και παραμένει βαθιά επιδραστικό στις κοινωνίες της Ινδίας: είναι συνηθισμένο να δίνονται τα ονόματα των ηρώων του έπους Ραμαγιάνα στα παιδιά, οι περιπέτειες του Ράμα διδάσκονται ως παραμύθια στα παιδιά, ενώ κάθε χρόνο υπάρχει έθιμο να ζωντανεύουν οι ίδιοι οι πολίτες τα επεισόδια του έπους στους δρόμους της Ινδίας, ενσαρκώνοντας τους ήρωες σε θεατρικές πράξεις.

Πρόκειται για μια μεγάλη ινδική γιορτή που διαρκεί ολόκληρες εβδομάδες το φθινόπωρο, διάστημα κατά το οποίο κάθε κράτος της Ινδίας διοργανώνει δικές του εκδηλώσεις, με κάποιες μικρές παραλλαγές. Το σημείο κλιμάκωσης είναι το φεστιβάλ Ramleela, στο οποίο διαδραματίζεται η τελική μάχη μεταξύ στον Ράμα και τον Ραβάνα.

Για τους ίδιους, είναι μια μεγάλη θρησκευτική ανάγκη, μια ευκαιρία έκφρασης, χαράς, εκτόνωσης και κοινωνικής επαφής. Για τους επισκέπτες εκτός Ινδίας, είναι μια συγκλονιστική εμπειρία, μια υπερπαραγωγή από τα κάτω. Έπειτα από τη διετία της πανδημίας, το φεστιβάλ στο Νέο Δελχί ήταν και πάλι στην έκταση που του πρέπει.

Συμμετέχουν όλοι ανεξαιρέτως σε αυτή τη γιορτή: τα παιδιά, οι ηλικιωμένοι, οι έφηβοι, ντόπιοι αλλά και Ινδοί που ταξιδεύουν χιλιόμετρα για να προλάβουν την κορύφωση του φεστιβάλ στις πιο φημισμένες πόλεις. Για να στηθεί η διοργάνωση συμμετέχουν πάμπολλοι εθελοντές αλλά και Ινδοί καλλιτέχνες για τη δραματοποίηση των επεισοδίων από το παραδοσιακό έπος Ραμαγιάνα.

Η προετοιμασία διαρκεί μέρες: κατασκευάζουν περίτεχνα φορέματα, στέμματα και αξεσουάρ για να υποδυθούν τους χαρακτήρες της ιστορίας. Χτενίζονται, βάφονται και κάνουν πρόβες τα λόγια τους. Κάποιες στολές ξαφνιάζουν – είναι τόσο φαντεζί ενώ είναι χειροποίητες. Φαίνεται πόσο σημαντική είναι αυτή η μέρα για την κουλτούρα τους.

Όταν βγαίνουν στη σκηνή, χιλιάδες κόσμου βρίσκεται από κάτω. Παρακολουθεί την παράσταση σαν να είναι τελετουργικό και σε συγκεκριμένα χρονικά σημεία φωνάζει φράσεις, όπως Jai Shree Ram και Victory to Lord Ram, αναλαμβάνοντας κατά κάποιον τρόπο τον ρόλο του χορού από το αρχαίο θέατρο.

Η καλύτερη στιγμή έρχεται στο τέλος της βραδιάς: η μορφή του Ραβάνα συμβολίζεται σε ένα γιγαντιαίο ομοίωμα, που τυλίγεται στις φλόγες. Και έτσι, για ακόμη μια χρονιά, ξορκίσαν το κακό.