Το ιδανικό μέρος για να εξαφανιστείς (κυριολεκτικά)

Όλοι γουστάρουν τα ταξίδια. Άλλοι τα κάνουν για να βρουν τον εαυτό τους και άλλοι για να τον χάσουν για λίγο. Και όλα τα ταξίδια είναι άσκηση (όπως σημείωνε ο Καμί) και κανένα ταξίδι δεν είναι μάταιο (όπως έγραψε ο Άλκης Αλκαίος). Με μία, ίσως, εξαίρεση: το ταξίδι στο σημείο Nemo, το μέρος που στην πραγματικότητα δεν είναι μέρος.

Point Nemo έχουν βαφτίσει οι επιστήμονες το πιο απομακρυσμένο από τη στεριά σημείο του πλανήτη. Του έδωσαν αυτήν την ονομασία για μαλακώσουν λίγο την επίσημη περιγραφή του (‘ωκεάνιο σημείο απροσιτότητας’), αλλά και γιατί οι γεωγραφικές του συντεταγμένες ταιριάζουν απόλυτα με τον μυθιστορηματικό χαρακτήρα του μισάνθρωπου πλοιάρχου Νέμο του Ιουλίου Βερν.

(Ο πλοίαρχος Νέμο, από την εικονογράφηση της πρώτης έκδοσης του μυθιστορήματος ‘20.000 Λεύγες Κάτω από τη Θάλασσα’).

Το πιο απρόσιτο σημείο του πλανήτη βρίσκεται 1.670 μίλια (2.688 χλμ) νότια της Νήσου Ντούσι, άλλα τόσα μίλια βορειοδυτικά του Μότο Νούι (ένα από τα νησιά του Πάσχα) και ακριβώς άλλα τόσα βόρεια της Νήσου Μάχερ (ανοιχτά των ακτών της Ανταρκτικής). Βρίσκεται, δηλαδή, στο κέντρο του αχανούς τριγώνου που συμπίπτει με το κέντρο του Ειρηνικού ωκεανού.

Οι πραγματικοί αριθμοί

Ο προσδιορισμός του σημείου Nemo δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Εκατοντάδες θαλασσοπόροι, εξερευνητές, χαρτογράφοι κι επιστήμονες θαλασσοπνίγηκαν στο παρελθόν προκειμένου να σημειώσουν με ακρίβεια τις συντεταγμένες του ωκεάνιου πόλου απροσιτότητας. Αυτός που τελικά το κατάφερε, το έκανε χωρίς καν να βρέξει τα πόδια του. O Κροατοκαναδός Χρβόγε Λουκάτελα, αντί να ενορχηστρώσει μια ακόμα αποστολή, εκμεταλλεύτηκε την υπολογιστική τεχνογνωσία του 1992 κι ανέπτυξε ένα software που του επέτρεψε να συνυπολογίσει στις μετρήσεις του το ελλειψοειδές σχήμα και την καμπυλότητα του πλανήτη.

(Κάπου εδώ είναι το πουθενά)

Σήμερα, η τεχνολογία του 2016 επιβεβαιώνει την ακρίβεια των υπολογισμών του. Πολλά χρόνια αργότερα, η σταδιακή διάβρωση των ακτών ίσως μετατοπίσει το σημείο Nemo κάποια μέτρα, αλλά μέχρι τότε, όποιος θέλει να απομονωθεί εντελώς, θα ξέρει ακριβώς που πρέπει να πάει. Αν βρει τρόπο να φτάσει, βέβαια, αφού το συγκεκριμένο σημείο δεν συμπεριλαμβάνεται στα δρομολόγια κανενός πλοίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι τις περισσότερες μέρες του χρόνου οι άνθρωποι που βρίσκονται πιο κοντά στο σημείο Nemo είναι οι αστροναύτες του Διεθνούς Διαστημικού Σταθμού (βρίσκεται σε τροχιά 416 χλμ πάνω από την επιφάνεια της Γης, ενώ η πλησιέστερη κατοικημένη περιοχή απέχει 2.700 χλμ).

(Πολύ μακριά απ’ το σπίτι, όπως διαπιστώνει το Google Earth)

Κατά κάποιον τρόπο, οι αστροναύτες είναι και οι μόνοι που ασχολούνται με το σημείο Nemo – η αχανής υδάτινη έκταση της περιοχής χρησιμοποιείται ως νεκροταφείο δορυφόρων και διαστημοπλοίων από τους Ρώσους, τους Ιάπωνες και τους Ευρωπαίους. Εκεί κατέληξαν και τα συντρίμμια του διαστημικού σταθμού Mir.

Οι σκοτεινοί μύθοι

Εννοείται ότι από τότε που προσδιορίστηκε το σημείο Nemo έχουν αρχίσει να ψιθυρίζονται αστικοί μύθοι και υπερβολικές φήμες για το ποια πλάσματα μπορεί να κατοικούν στα σκοτεινά, απομονωμένα νερά του.

Το πιο ενδιαφέρον, πάντως, είναι ότι έξι δεκαετίες πριν την ανακάλυψή του, ο Χ.Π. Λάβκραφτ, ο συγγραφέας του πιο ανατριχιαστικού τρόμου, είχε επιλέξει το σημείο που σήμερα γνωρίζουμε ως πόλο απροσιτότητας για να τοποθετήσει τη μυθική βυθισμένη πόλη Ρ’Λυέ, τη γενέτειρα του φριχτού Κθούλου.

(Ο φοβερός Κθούλου, το τελευταίο πλάσμα που θα ήθελες να συναντήσεις ενώ κολυμπάς)

Το 1997, ωκεανογράφοι κλήθηκαν να ερμηνεύσουν έναν μυστηριώδη επαναλαμβανόμενο ήχο που έμοιαζε να ακούγεται από τα βάθη των υδάτων του σημείου Nemo. Ο ήχος έμοιαζε με κραυγή γαλάζιας φάλαινας, αλλά ήταν υπερβολικά δυνατός για να προέρχεται από οποιοδήποτε γνωστό κήτος, οπότε αυτομάτως αναζωπυρώθηκαν οι φήμες και οι προσδοκίες για την ανακάλυψη ενός αγνώστου, τεράστιου θαλάσσιου κτήνους. Όπως αποδείχτηκε τελικά, ο παράξενος ήχος ήταν ο απόηχος του κρότου των παγόβουνων που έσπαγαν.

Στην πραγματικότητα, ελάχιστα πλάσματα ζουν σε εκείνα τα νερά. Τα ρεύματα του Ειρηνικού που συναντιούνται στο σημείο Nemo δημιουργούν ένα απροσπέλαστο τείχος που δεν επιτρέπει την επαρκή ανανέωση των υδάτων (διαδικασία που εμπλουτίζει ένα θαλάσσιο οικοσύστημα με θρεπτικά συστατικά). Επιπλέον, το σημείο βρίσκεται τόσο μακριά από οποιαδήποτε στεριά, ώστε τα οργανικά στοιχεία που μεταφέρονται από τους ανέμους να χάνονται πριν πλησιάσουν τον πόλο απροσιτότητας.

(Η ανθεκτική, σπάνια και τριχωτή καραβίδα – Γιέτι)

Το 2005, πάντως, σε κοντινή απόσταση από το σημείο Nemo ανακαλύφθηκε ένα πλάσμα που θα μπορούσε να περιγραφεί και ως ‘τρομακτικό’: μια μεγάλη καραβίδα που χαρακτηρίστηκε ‘καραβίδα – Γιέτι’ επειδή καλύπτεται από τριχοειδείς απολήξεις. Κατά τ’ άλλα, το συγκεκριμένο ωκεάνιο τρίγωνο αποτελεί τη ‘λιγότερο δραστήρια από βιολογικής άποψης’ υδάτινη έκταση του πλανήτη.

Η βρόμικη πραγματικότητα

Παρότι στο σημείο Nemo δεν ζουν, ούτε καν πλησιάζουν άνθρωποι, η ανθρώπινη παρουσία έχει αρχίσει να γίνεται αισθητή. Οι περιβαλλοντολόγοι τα τελευταία χρόνια εκφράζουν την ανησυχία τους για μια τεράστια επιπλέουσα χωματερή η οποία σπρώχνεται σιγά – σιγά από τα ρεύματα του ωκεανού προς τον πόλο της απροσιτότητας.

Μικρά πλαστικά, κομμάτια φιλμ, υπολείμματα διχτυών και δεκάδες τόνοι αποβλήτων έχουν σχηματίσει μια συμπαγή μάζα που όσο πλησιάζει το point Nemo διαλύεται από τα ρεύματα του Νότιου Ειρηνικού και απειλεί την ισορροπία του οικοσυστήματος. Κατά κάποιο τρόπο, λοιπόν, ο Κθούλου, η θανάσιμη σκοτεινή δύναμη έχει φωλιάσει όντως στο πιο απομονωμένο μέρος του κόσμου.