Το κακό που έχει κάνει η πανδημία στα μάτια μας

Ο βρετανικός οργανισμός Fight for Sight, όπως μεταδίδει το BBC News, προειδοποιεί ότι όλοι μας θα πρέπει να ακολουθούμε την τακτική “20-20-20”: Ότι καλό είναι, δηλαδή, να κοιτάμε 20 πόδια (6 μέτρα) μακριά και για 20 δευτερόλεπτα για κάθε 20 λεπτά που περνάμε μπροστά στην οθόνη. Γιατί το προτείνει; Επειδή τελευταίες έρευνες ανάμεσα σε 2000 ανθρώπους έδειξαν ότι από την πρώτη καραντίνα εξαιτίας της Covid-19 μέχρι σήμερα, περίπου οι μισοί είχαν περισσότερο screen time ενώ το 38% από αυτούς παρουσίασε προβλήματα όρασης.

«Πέρα από το πόσο σημαντικό είναι να υιοθετηθούν μέτρα για να φρενάρουν τη διάσωση της Covid-19, η στενή συνεργασία ανάμεσα στους γονείς, τα σχολεία και τα αντίστοιχα υπουργεία είναι απαραίτητη για απαραίτητη για την αξιολόγηση και τον μετριασμό των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων των μέτρων αντιμετώπισης της νόσου όσον αφορά τη μυωπία» διαβάζουμε σε πρόσφατη έρευνα που δημοσιεύτηκε στο National Library of Medicine των Εθνικών Ινστιτούτων Υγείας των ΗΠΑ. Όπως καταλαβαίνεις, η όραση των μικρών ηλικιών είναι εκείνη που επηρεάζεται πρώτη και -κυρίως- σε μεγαλύτερο βαθμό.

Σε κάποιες περιοχές του πλανήτη, η μυωπία έχει εξελιχθεί σε κανονική επιδημία. Στην Κίνα, για παράδειγμα, όπου σχεδόν ο μισός πληθυσμός πάσχει από αυτή, η κυβέρνηση έχει επιβάλλει αυστηρό περιορισμό στις μαθησιακές δραστηριότητες, έτσι ώστε οι μαθητές να μην απασχολούνται για περισσότερο από 30% της εκπαίδευσής του σε ψηφιακά μέσα. Άλλωστε, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει πολύ αυστηρό πλαίσιο όσον αφορά τις νηπιακές ηλικίες: Τα παιδιά από 1 έως 5 ετών δεν πρέπει να βρίσκονται για περισσότερα από 60 λεπτά καθημερινά μπροστά σε μία οθόνη.

Ποιο όμως είναι το ιδανικό screen time; Για τους ενήλικες μπορεί να διαφέρει, σύμφωνα όμως με αμερικανική μελέτη που πραγματοποιήθηκε ανάμεσα σε περισσότερα από 40 χιλιάδες παιδιά (2 έως 17 ετών), σε καμία περίπτωση αυτό δεν πρέπει να ξεπερνά τις 4 ώρες καθημερινά. Τι όμως μπορούμε να κάνουμε, τελικά, για να προστατέψουμε τα μάτια μας αλλά και τα μάτια των παιδιών που μεγαλώνουμε; Το ερώτημα που έθεσε η Guardian σε άρθρο της πριν κάποιο καιρό ήταν χαρακτηριστικό: Μήπως μεγαλώνουμε μία νέα μυωπική γενιά;

Μερικές απλές λύσεις στο πρόβλημα

«Στην Ιαπωνία, το διάλειμμα για οπτική ξεκούραση κατά τη σχολική διαδικασία είναι υποχρεωτικό» αναφέρει Χριστόφορος Γκουντής, χειρουργός οφθαλμίατρος. Κατά τους μήνες της πανδημίας, εκείνος παρατήρησε τρομερή αύξηση στα περιστατικά που επισκέπτονται το ιατρείο του, τόσο σε νεαρές όσο και σε ενήλικες ηλικίες, με αυτό που θα λέγαμε σύνδρομο του υπολογιστή. «Για τα μικρά παιδιά είναι θέμα εκπαίδευσης. Ακόμα και όταν δεν υπάρχει κάποια νόσος (μυωπία, αστιγματισμός), οι πολλές ώρες στην οθόνη αφήνουν τα παιδιά ανεκπαίδευτα σε αυτό το κομμάτι. Με λίγα λόγια, δε μαθαίνουν ποτέ να κοιτούν μακριά αλλά μόνο κοντά. Το μάτι τους δε γυμνάζεται».

Είναι φανερό ότι εκτός από τη γονική μέριμνα υπάρχει ανάγκη και για μία εθνική στρατηγική απέναντι στο πρόβλημα, για να μη φτάσουμε στα επίπεδα της Κίνας και της Ιαπωνίας. Άλλωστε, πως είναι γνωστό εδώ και χρόνια, τα smartphones έχουν γίνει η φυσική προέκταση των ανθρώπων στην Άπω Ανατολή. Η πανδημία της Covid-19 το έφερε απλά πολύ μπροστά στην ατζέντα.  Δεν είναι όμως μόνο τα παιδιά εκείνα που κινδυνεύουν. Είμαστε και εμείς.

«Θα πρέπει να κάνουμε διαχείριση του χρόνου μας μπροστά στην οθόνη, ειδικά αν βρισκόμαστε σε συνθήκες τηλεργασίας» σημειώνει ο χειρούργος οφθαλμίατρος, για να συνεχίσει: «Σε κάθε οκτάωρο, οφείλουμε να κάνουμε τουλάχιστον δύο διαλείμματα για να ξεκουράσουμε τα μάτια μας, κοιτώντας μακριά και έξω από το παράθυρο». Η οπτική κούραση και η ξηροφθαλμία παραμονεύουν. Οι περιπτώσεις ανθρώπων που δεν μπορούσαν ξαφνικά να οδηγήσουν μετά από πολλές σερί ώρες screen time δεν είναι και τόσο σπάνιες όσο νομίζουμε.

Μάλιστα, όπως αναφέρει ο Χριστόφορος Γκουντής, στις παρούσες συνθήκες, τα τεχνητά δάκρυα αποτελούν ένα πολύτιμο βοηθό. Ίσως, όπως η καθημερινή μας ρουτίνα περιλαμβάνει βούρτσισμα δοντιών, να ήταν χρήσιμο και φρόνιμο να φροντίσουμε αντίστοιχα και τα μάτια μας. Το βλέμμα μας, και κατά κάποιον τρόπο και η αντίληψή μας, θολώνει από τις ατελείωτες ώρες μπροστά σε μία οθόνη όσο διαρκεί αυτή η ατέλειωτη μέρα της μαρμότας. Καλό θα ήταν, λοιπόν, να κοιτάξουμε ξανά προς τον ορίζοντα. Για εμάς του ενήλικες είναι θέμα διαχείρισης, για τα παιδιά θέμα εκπαίδευσης. Σε κάθε περίπτωση πάντως, θα πρέπει να σταματήσουμε να κάνουμε τα στραβά μάτια απέναντι στους κινδύνους που διατρέχει η όρασή μας.