Το καλύτερο μάθημα Ιστορίας που θα πάρεις ποτέ
20 Αθηναίοι, ένας ιστορικός περίπατος και ο καθηγητής Μενέλαος Χαραλαμπίδης συνέθεσαν μια υπέροχη μέρα στο κέντρο της πόλης.
- 1 ΜΑΡ 2020
Εκείνο το ηλιόλουστο κυριακάτικο πρωινό μπορούσε να το περάσει ο καθένας όπως ήθελε. Να χουζουρέψει λίγο παραπάνω στο κρεβάτι, να βγάλει το σκύλο του μία μεγάλη βόλτα, να διαβάσει τόνους από κυριακάτικες εφημερίδες, να λιαστεί σε μια καφετέρια στου Ψυρρή, να κάνει έρωτα με τον ή την σύντροφό του.
Αντί αυτών, 20 Αθηναίοι μαζεύτηκαν στην πλατεία Μεσολογγίου στο Παγκράτι για να δουν δια ζώσης μερικά από τα σημεία στα οποία γράφτηκε η ιστορία της Αντίστασης στη συγκεκριμένη περιοχή της Αθήνας. Σ’ αυτό το σημείο θα θέλαμε την ιδιαίτερη προσοχή σας. Οι 20 αυτοί Αθηναίοι δεν έκαναν την πλάκα τους και το χαβαλέ τους. Πλήρωσαν για να είναι εκεί. Ναι, πλήρωσαν. Οπως πληρώνεις για να πιεις έναν καφέ, να φας σ’ ένα εστιατόριο, να δεις μία θεατρική παράσταση, έτσι και εδώ θα πληρώσεις για να εμπλουτίσεις τις ιστορικές του γνώσεις και να βελτιώσεις -γιατί όχι- τη σχέση που διατηρείς με κομμάτια της πόλης στα οποία μέχρι πρότινος δεν έδινες μεγάλη σημασία.
Θα σε βοηθήσει σ’ αυτό ο Μενέλαος Χαραλαμπίδης. Ο ιστορικός που εμπνεύστηκε τα Athens History Walks, ο άνθρωπος ο οποίος μαζί με άλλους συναδέλφους του άλλαξε ριζικά τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε τη νεότερη ιστορία της χώρας και ιδιαίτερα αυτήν που αφορά τη μαρτυρική περίοδο της γερμανοϊταλικής κατοχής. Δεν μπορείς να φανταστείς-ούτε και ο γράφων το φανταζόταν πριν συμμετάσχει σ’ έναν από τους περιπάτους-για πόσο “πλούσια” εμπειρία μιλάμε.
Βασικά, δεν έχουμε ιδέα ότι σε κτίρια τα οποία στέκουν με το ζόρι όρθια ή σε άλλα που δεν υπάρχουν καν (αφού στη θέση τους σηκώθηκαν γιγάντιες πολυκατοικίες τις δεκαετίες του ’60 και του ’70) παίχτηκαν δράματα και πάρθηκαν αποφάσεις που επηρέασαν την εξέλιξη των πραγμάτων κατά τη διάρκεια της ταραγμένης δεκαετίας του ’40.
Που να φανταστείς, για παράδειγμα, ότι σ’ ένα μικρό στενό, στο οποίο ίσα-ίσα χωράει ένα αυτοκίνητο και τα πεζοδρόμια δεν μπορούν να φιλοξενήσουν την ίδια στιγμή δύο ζευγάρια πόδια, υπήρχε σπίτι στο οποίο διέμενε πολύτεκνη οικογένεια που θυσίασε τα περισσότερα μέλη της στην Αντίσταση για το ιδανικό της ελευθερίας (όπως τη φανταζόταν ο καθένας). Αντικρίζεις, επίσης, τον παλαιότερο κινηματογράφο της χώρας, το Παλλάς στο Παγκράτι, και προφανώς αγνοείς ότι πάνω στην ταράτσα του ένας και μόνο αντάρτης του ΕΛΑΣ τα έβαλε με δεκάδες χωροφύλακες σε μία μάχη που ήξερε από την αρχή ότι ήταν χαμένη…
Όπως ίσως δεν ξέρεις ότι μετά το τέρμα Παγκρατίου δεν υπήρχε τίποτα άλλο παρά εξοχή τη δεκαετία του ’20 και ότι πλούσιοι Κολωνακιώτες έρχονταν με τα σκυλιά τους για να πάνε για… κυνήγι. Σου φαίνεται απίστευτο αλλά είναι πέρα για πέρα αληθινό. Η ιστορία είναι ζώσα, έστω και αν οι περισσότεροι εκ των πρωταγωνιστών της δεν ζουν πια. Είναι ζώσα στα ντουβάρια, τους δρόμους, τα πεζοδρόμια, την αύρα αυτής της πόλης. Με την κατάλληλη καθοδήγηση από τον Χαραλαμπίδη ο οποίος αφηγείται ουσιαστικά σε ενεστώτα χρόνο γεγονότα που προφανώς αγνοείς, γίνεσαι κοινωνός της ιστορικής γνώσης όχι καθήμενος σ’ ένα θρανίο ακούγοντας τη βαρετή παπαγαλία του καθηγητή σου αλλά ακολουθώντας τα χνάρια των γνωστών και άγνωστων πρωταγωνιστών των γεγονότων.
Το σημαντικότερο: Αυτά που θα μάθεις, ΔΕΝ τα έχεις διδαχθεί στο σχολείο (ούτε και οι μαθητές του σήμερα τα διδάσκονται). Σχεδόν 80 χρόνια μετά η ιστορία του “πρώτου και του δεύτερου αντάρτικου” κάνουν τζιζ. Το σχολείο περνά από τα γεγονότα μ’ έναν τρόπο πολύ επιδερμικό για να μην ανοίξει τις ιστορικές πληγές. Στον περίπατο όμως οι πληγές θα ανοίξουν, να είσαι σίγουρος γι’ αυτό, και το πύον μίας γνώσης που ίσως δεν φανταζόσουν θα χυθεί χωρίς σταματημό στα πόδια και στο μυαλό σου.
Λίγο αργότερα, η παρουσίαση θα ολοκληρωθεί με προβολή φωτογραφιών οι οποίες θα “απλώσουν” μπροστά στα μάτια σου μία Αθήνα τελείως διαφορετική απ’ αυτή που γνωρίζεις. Θα ρωτήσεις-είναι σχεδόν σίγουρο- για να μάθεις περισσότερα και να λύσεις τις απορίες που θα σου γεννηθούν. Θα γίνεις “πλούσιος” υπό την έννοια ότι αυτός που ενδιαφέρεται για το παρελθόν της πόλης και της χώρας του, πληροί ένα από τα πιο σημαντικά κριτήρια για να χαρακτηρίζεται ενεργός πολίτης.
Εκείνη την Κυριακή στο Παγκράτι, παρά το τσουχτερό κρύο, έβλεπες νέους ανθρώπους (από 30 έως 40 χρόνων), ηλικιωμένους αλλά ακόμα και μαθητές (τι έξοχη εικόνα) να σφίγγουν τα κασκόλ τους, να σηκώνουν τους γιακάδες του μπουφάν τους και να κρέμονται από τα λόγια του Χαραλαμπίδη. Λαμπύριζαν τη δίψα για τη γνώση τα ίδια τους τα μάτια.Και εκείνη η κυρία πια-μεσόκοπη- που δεν σταματούσε να κρατά σημειώσεις, είχε το πάθος νεαρής φοιτήτριας που μόλις έχει μπει στο Ιστορικό-Αρχαιολογικό. Και αυτό, πόσο κρίμα, δυστυχώς δεν μπορείς να το βιώσεις σε κανένα σχολείο.
Ήταν, όλοι τους, άνθρωποι της διπλανής πόρτας που θα μπορούσαν να συνεχίσουν το ραχάτι στο σπίτι τους κυριακάτικα. Και πλέον γίνονται ολοένα και περισσότεροι. Αλήθεια, υπάρχει τίποτα καλύτερο για το κυριακάτικο πρωινό σου από ένα σύγχρονο μάθημα ιστορίας και έναν περίπατο στην πόλη που ακόμα δεν έχεις μάθει να αγαπάς όπως της αξίζει;
