To Skroutz δεν θέλει να γίνει Google

Ήταν 8 Φεβρουαρίου του 2018 όταν η Skroutz Α.Ε. ανακοίνωνε τη συμφωνία απόκτησης του ποσοστού συμμετοχής 50% που κατείχε η DIONIC (NTIONIK A.E.B.E.) καταβάλλοντας 10 εκατομμύρια ευρώ. 13 χρόνια μετά την ίδρυσή της, η εταιρεία απέκτησε και πάλι τον πλήρη έλεγχό της εν μέσω ελληνικής κρίσης. Πολύ απλά, γιατί μπορεί.

Μέσα σε αυτή την κρίση άλλωστε ‘ανδρώθηκε’, μεγάλωσε και συνεχίζει να επεκτείνεται κάνοντας ακόμη προσλήψεις και βιώνοντας μια διαρκή ανάπτυξη εντός και εκτός Ελλάδας. Η ιδέα των τριών ηλεκτρολόγων μηχανικών, του Γιώργου Χατζηγεωργίου, του Βασίλη Δήμου και του Γιώργου Αυγουστίδη, έμελλε να γίνει μια από τις πιο επιτυχημένες εταιρίες ηλεκτρονικού εμπορίου στη χώρα.

Τι έχουν καταφέρει αυτά τα 13 χρόνια; Πέραν της επί των αριθμών και ποσοστών, ανάπτυξης (η εταιρεία αύξησε τον τζίρο της κατά 15% από το 2015 στο 2016), το μεγαλύτερο κέρδος είναι οι συνθήκες  -υπόδειγμα στα γραφεία της Νέας Ιωνίας, στα οποία βρεθήκαμε κι εμείς για να συνομιλήσουμε με τον Γιώργο Χατζηγεωργίου, Διευθύνοντα Σύμβουλο της Skroutz. Με τον Γιώργο μιλήσαμε για την ίδια την εταιρεία, για το χθες και το αύριό της, για τα πλάνα του, αλλά κυρίως, για το αν έχει νόημα να ζεις για να δουλεύεις ή να δουλεύεις για να ζεις.

Η αρχή

(Φωτογραφίες: Θεοφύλακτος Μιχαήλ)

“Ποτέ δεν φανταζόμασταν πως θα φτάναμε εδώ που είμαστε σήμερα. Ακριβώς επειδή δεν υπήρχε αυτή η προσδοκία έγιναν στο παρελθόν και κάποια λάθη” μας λέει ο Γιώργος για μια υπόθεση που ξεκίνησε σαν παιχνίδι.

“Ξεκίνησε γιατί οι δύο εκ των τριών που την αρχίσαμε, ήμασταν μηχανικοί και για την εποχή εκείνη, το εγχείρημα ήταν περισσότερο ένα παιχνίδι παρά μια startup με τη σημερινή έννοια. Τότε δεν υπήρχαν funds όπως υπάρχουν σήμερα. Εκκινήσαμε με προσωπικό χρόνο και δικούς μας πόρους και στην πορεία με αρκετή τύχη και σκληρή δουλειά, βήμα βήμα φτάσαμε στο σημείο που είμαστε σήμερα. Συνειδητοποιήσαμε ότι γίνεται κάτι σημαντικό, μετά τα τέσσερα πρώτα χρόνια λειτουργίας”. Με υπομονή και επιμονή, μετά από δύο χρόνια, το πείραμα έγινε εταιρεία.

“Το project άρχισε στα τέλη του 2004 και προσωπικά, ήθελα να κάνω ένα πείραμα. Αποφάσισα να το κάνω στον ελεύθερό μου χρόνο, δούλευα 15 ώρες ‘αναγκαστικά’, μέχρι τα τέλη του 2006 όταν και αποφάσισα με ρίσκο, να αφήσω την καθημερινή μου εργασία για να αφιερωθώ στο Skroutz. Ήταν ένα ρίσκο όμως που άξιζε. Στο πρώτο στάδιο ήμουν μόνο εγώ. Μετά από έξι μήνες μπήκαν ακόμη δύο και μετά από ένα χρόνο, έγινε εταιρεία”. Πότε άρχισε όμως να αποδίδει το εγχείρημα;

Το Skroutz απέδιδε από την πρώτη μέρα, επειδή εμείς ήμασταν εξ αρχής ‘μαζεμένοι’. Στεγαζόμασταν σε ένα υπόγειο στη Νέα Ιωνία όπου πληρώναμε 100 ευρώ ενοίκιο

“Μετά μετακομίσαμε στην Αγία Παρασκευή με 200. Τα δύο πρώτα χρόνια δεν πληρωνόμασταν καν. Κοντά στο 2010 σηματοδοτείται χρονικά, η μεγάλη ανάπτυξη του Skroutz”. Στη συνέχεια, ρωτάμε τον Γιώργο Χατζηγεωργίου αν η οικονομική κρίση ‘βοήθησε’ το ‘παιδί’ του, στη λογική του ότι ο μέσος καταναλωτής ψάχνει πλέον το τέλειο value for money.

“Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει αντιστοιχία της δικής μας ανάπτυξης με την έναρξη της ελληνικής κρίσης. Αντιθέτως, μπορώ να πω πως δεν μας βοηθάει η κρίση. Εμείς είμαστε η αντανάκλαση του εμπορίου γενικά. Όταν το εμπόριο δεν πάει καλά, τότε κι εμείς δεν πάμε καλά. Αν ο κόσμος δεν έχει λεφτά, δεν θα έχει και για να τα δώσει. Η ανάπτυξή μας έγγειται περισσότερο στο ότι το ίντερνετ βρίσκεται στο στάδιο της πλήρους διείσδυσης σε όλες τις οικογένειες. Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 10 εκατομμύρια Έλληνες και 45 εκατομμύρια κινητές συσκευές. Πλέον όλοι είναι συνδεδεμένοι στο διαδίκτυο. Η ευρυζωνικότητα και η τεχνολογική ανάπτυξη, έφερε και τη δική μας. Αξίζει δε να πούμε πως το 60% της κίνησής μας έρχεται από κινητά”.

Στην εποχή του ψηφιακού εμπορίου: “Το ηλεκτρονικό εμπόριο ‘μηδένισε’ τα μεγάλα περιθώρια κέρδους που υπήρχαν. Αυτό είναι ένα τρένο που είτε το καβαλάς και πηγαίνεις, είτε μένεις πίσω. Η ευκολία του ηλεκτρονικού εμπορίου και η πρόσβαση μας έχεις ωθήσει μπροστά. Από την άλλη, επαναλαμβάνω πως η κρίση, κακό μας έχει κάνει, έχει φρενάρει την περαιτέρω ανάπτυξη που θα μπορούσε να υπάρχει“.

Η κουλτούρα της εταιρείας

Υγιές περιβάλλον για όλους, open space γραφεία, παροχές για τη χαρά του εργαζομένου. Ναι, αυτά τα πράγματα συμβαίνουν σε μία ελληνική εταιρεία εν έτει 2018 και το είδαμε με τα μάτια μας. Ο ίδιος ο Γιώργος Χατζηγεωργίου μας περιγράφει το τι σημαίνει για εκείνον ‘εργασία και χαρά’.

“Θέλουμε το περιβάλλον να είναι υγιές, να υπάρχουν πράγματα που δίνουν αξία στους εργαζομένους. Μία εξ αυτών είναι το φαγητό. Κάποτε ήμασταν 20 άτομα και παραγγέλναμε πίτσες και σουβλάκια κάθε μέρα. Σήμερα, οι εργαζόμενοι εδώ έχουν πρωινό που προσφέρει η εταιρεία, προσπαθούμε να μην δουλεύουν παραπάνω από το προκαθορισμένο ωράριο και αυτό να μην επιβάλλεται. Μάλιστα, για τον Ιούνιο και τον Ιούλιο πέρυσι, δουλεύαμε τέσσερις ημέρες την εβδομάδα. Ήταν δηλαδή έξτρα οκτώ ημέρες άδεια. Γενικά, δεν θέλουμε να ‘καίγεται’ ο κόσμος εδώ στα γραφεία. Είμαστε τυχεροί γιατί η εταιρεία είναι σταθερή οικονομικά και μπορούμε να υποστηρίξουμε κάποιες παροχές όπως το επίδομα για φύλαξη παιδιών που παρέχουμε. Επίσης, έχουμε όσο μικρότερη ιεραρχία γίνεται στα 150 άτομα που είμαστε σήμερα. Ακόμη, δεν έχουμε ‘politics’ εντός των εργασιακών χώρων. Σε άλλες εταιρείες υπάρχει το μότο ‘δεν σου μαθαίνω πώς γίνεται αυτό για να συνεχίσω να είμαι χρήσιμος γνωρίζοντάς το αποκλειστικά εγώ’. Δεν υπάρχουν έντονες ενδοεταιρικές κόντρες και στοιχεία υπονόμευσης, ή τουλάχιστον προσπαθούμε τις σχέσεις να τις οδηγούμε στις συνεργασίες”.

Με ‘σύμμαχο’ το ξυπνητήρι; Κάπως έτσι. “Προσωπική μου επιδίωξη είναι όποιος έρχεται εδώ το πρωί να αισθάνεται καλά με το περιβάλλον”, συνεχίζει ο Γιώργος. “Μου έχει συμβεί να ξυπνάω το πρωί και να λέω ‘δεν θέλω να πάω στη δουλειά’ και αυτό ακριβώς είναι το τι δεν θέλω να γίνεται στη Skroutz. Ένα άλλο βασικό μέρος της κουλτούρας μας είναι ο συνεχής διάλογος, γι’ αυτό και τα γραφεία όλων είναι ανοιχτά (open space). Ακόμη και τα γραφεία των ιδρυτών είναι ανοιχτά και είμαστε διαθέσιμοι για όλους ανά πάσα ώρα και στιγμή και φυσικά, μοιραζόμαστε ακριβώς τον ίδιο χώρο”.

Όσο για τα Benefits του Skroutz; “Φυσικά για τον προσωπικό χρόνο του εργαζομένου μας, προσφέρουμε και εμείς οι ίδιοι επιλογές”, μας περιγράφει ο Διευθύνων Σύμβουλος της Skroutz.Πάρτε μια γεύση: “Έχουμε δωρέαν μάθημα σκάκι, παραδοσιακούς χορούς, γυμναστική, έχουμε ομάδες ποδοσφαίρου και μπάσκετ, μαθήματα αγγλικών και τουρκικών και άλλα. Φέτος ξοδέψαμε 100.000 ευρώ σε σεμινάρια και σε ταξίδια σε εξωτερικό για συνέδρια. Σχεδόν μία φορά το χρόνο ο καθένας θα πάει στο εξωτερικό για κάποιο συνέδριο. Ακόμη παρέχουμε ιδιωτική ασφάλεια, πρωινό και μεσημεριανό φαγητό και οργανώνουμε και κάποιες εταιρικές εκδρομές για τους υπαλλήλους μας”.

Θα μπορούσε κανείς να πει πως η Skroutz είναι η ελληνική Google; “Η Google έχει διαφημιστεί ώς η φοβερή εταιρεία για τις παροχές που δίνει στον εργαζόμενο αλλά στην ουσία σε ‘μαντρώνει’. Για παράδειγμα, το Palo Alto είναι πολύ μακριά από το Σαν Φρανσίσκο και δεν φεύγεις νωρίς από τη δουλειά, αλλά εντός της εταιρείας, σου παρέχουν τα πάντα, μέχρι και κούρεμα για τον σκύλο σου. Εγώ προτιμώ να φεύγεις νωρίς από το γραφείο, στις 5, και να έχεις και προσωπικό χρόνο ή αν θες, να εκμεταλλεύεσαι αυτά που παρέχουμε εδώ δωρεάν”.

Κάνοντας προσλήψεις μέσα στην κρίση

150 υπάλληλοι και συνεχίζει, παρότι το κτίριο δεν χωράει άλλους.

“Η Skroutz αριθμεί 150 εργαζόμενους και τον Δεκέμβριο του 2017 κάναμε 8 προσλήψεις. Για την ώρα δεν έχουμε ακόμη τις δομές για να προσληφθούν κι άλλοι, αλλά θα γίνει αυτό. Είμαστε λιγότεροι απ’ όσους χρειάζονται και θα συνεχίσουμε να προσλαμβάνουμε κόσμο. Επίσης, έχουμε μηδενικό δανεισμό από την πρώτη μέρα και αυτό είναι κάτι σπάνιο για τη σημερινή κατάσταση στη χώρα”. Εκτός από την Ελλάδα η εταιρεία δραστηριοποιείται όμως και σε Τουρκία και Βρετανία, ενώ σχεδιάζει και επέκτασή της μελλοντικά, στην Αμερική.

Το γραφείο στο Λονδίνο είναι ακόμη σε εμβρυακά στάδια. Το αντίστοιχο στην Τουρκία, είναι στον πέμπτο χρόνο λειτουργίας του. Κάναμε λάθη εκεί, συμπεριλαμβανομένης και της χώρας λόγω της αστάθειας. Είχαμε την υποτίμηση του νομίσματος, το πραξικόπημα και τις τρομοκρατικές επιθέσεις που έγιναν. Είναι μια επένδυση που προχωράει μεν, αλλά πάει αργά

Και τώρα, τι; Κοινώς, ποιοι είναι οι επόμενοι στόχοι της Skroutz; “Έχουμε την υπηρεσία που τη λέμε ‘έξυπνο καλάθι’ που μπορείς να αγοράζεις μέσα από το Skroutz, και θέλουμε η εμπειρία αυτή να είναι ολοκληρωμένη. Κύριο μέλημά μας είναι επίσης, τα καταστήματα που συμμετέχουν να παίρνουν αξία από αυτό που τους δίνουμε και ο πελάτης να είναι απολύτως ευχαριστημένος. Αν ένα κατάστημα που μας πληρώνει δεν φέρεται καλά στον πελάτη, δεν παραδίδει σωστά για παράδειγμα τις παραγγελίες του, προτιμώ να φύγει από το Skroutz. Θέλω να φτάσουμε στο σημείο που ο πελάτης θα μας εμπιστεύεται απολύτως σε σχέση με τα προϊόντα που παρέχουμε-προτείνουμε και να τα παραλαμβάνει στην ώρα τους. Ένας άλλος στόχος είναι το εξωτερικό, όπου επιδιώκουμε να πάρουμε μια καλή θέση. Η πλατφόρμα είναι σε καλό επίπεδο σε σχέση με τον ανταγωνισμό και πιστεύω πως μπορεί να πάει καλύτερα και στο εξωτερικό”.

Τέλος, ρωτάμε τον Γιώργο γιατί μένει όλα αυτά τα χρόνια, και επιμένει, στην Ελλάδα; Ή με άλλα λόγια, αν σκέφτηκε ποτέ αυτός και η παρέα του να φύγουν για τα ξένα.

“Δεν σκεφτήκαμε ποτέ να φύγουμε από την Ελλάδα, αλλά είμαστε πολύ τυχεροί που το λέμε αυτό. Δεν μπορώ δηλαδή να κακολογήσω κάποιον που θα το πει, γιατί το επιχειρηματικό περιβάλλον δεν είναι ιδανικό. Εμείς είμαστε περήφανοι που είμαστε στην Ελλάδα και που πληρώνουμε φόρους εδώ, παρότι είναι υπερβολικοί. Ωστόσο να πω πως το εμπόδιο δεν είναι οι φόροι, και η Γερμανία αντίστοιχους φόρους έχει. Το θέμα είναι πως δεν υπάρχουν ανταλλάγματα που υπάρχουν σε Σκανδιναβικές χώρες. Η ανταποδοτικότητα είναι το ζήτημα της Ελλάδας. Φυσικά, όσοι προκαταβάλουν φόρο από τον πρώτο χρόνο χαροπαλεύουν και δύσκολα θα βγουν από αυτή την κατάσταση“.

“Θέλω να επαναλάβω πως έχουμε στήσει μια φοβερή ομάδα, οι μηχανικοί που είναι εδώ είναι εξαιρετικοί. Έχουμε κρατήσει πολλά μυαλά που τους ήθελαν και στο εξωτερικό, και αυτό είναι μια κατάκτηση. Κακά τα ψέματα, ξέρετε, από το σπίτι σου δεν φεύγεις εύκολα. Δεν θέλουν οι περισσότεροι να αλλάξουν χώρα, αναγκάζονται. Εδώ έχουμε δυο παιδιά που έφυγαν και επανήλθαν. Ένας υπάλληλός μας για παράδειγμα, πήγε στη Γερμανία και γύρισε γιατί δεν μπορούσε το εκεί κλίμα. Το πρόβλημα στην Ελλάδα είναι η αβεβαιότητα. Η πιο δύσκολη εποχή για εμάς, ήταν εκείνη των capital controls με τον όλο φόβο που αναπτύχθηκε. Αυτό το βιώσαμε ως πόλωση και εδώ αλλά το ξεπεράσαμε”.