To τέλος του δικτάτορα Assad και η νέα εποχή για τη Συρία
- 9 ΔΕΚ 2024
Η πτώση του Bashar al-Assad (η Ρωσία του έχει προσφέρει άσυλο), μόλις μία εβδομάδα πριν, φάνταζε αδιανόητη. Κι όμως, τις πρώτες πρωινές ώρες της Κυριακής, οι δυνάμεις της αντιπολίτευσης κήρυξαν την απελευθέρωση της Συρίας από την εξουσία του.
Η εντυπωσιακή κατάρρευση της 53ετούς και πλέον διακυβέρνησης της οικογένειας al-Assad θεωρείται δικαιολογημένα μια ιστορική στιγμή – σχεδόν 14 χρόνια αφότου οι Σύριοι ξεσηκώθηκαν σε ειρηνικές διαδηλώσεις εναντίον μιας κυβέρνησης που τους αντιμετώπισε με βία, η οποία γρήγορα εξελίχθηκε σε αιματηρό εμφύλιο πόλεμο.
«Απελευθερώθηκε η Δαμασκός, ο τύραννος Bashar al-Assad ανατράπηκε», είπαν οι αντάρτες σε τηλεοπτική δήλωσή τους. «Ζήτω η ελεύθερη και ανεξάρτητη Συρία για όλους τους Σύρους, ανεξαρτήτως θρησκείας» πρόσθεσαν. Το καθεστώς ανατράπηκε σε δύο περίπου εβδομάδες. Πώς φτάσαμε, όμως, ως εδώ;
Τα δύο γκράφιτι
Τις πρώτες ημέρες της εξέγερσης κατά του συριακού καθεστώτος – η οποία έληξε μετά από 13 ολόκληρα χρόνια εμφυλίου πολέμου – έγιναν δύο διάσημα γκράφιτι.
Το πρώτο ήταν από μια ομάδα εφήβων στις αρχές του 2011. Εμπνευσμένοι από τις διαδηλώσεις της Αραβικής Άνοιξης σε Τυνησία, Αίγυπτο και Λιβύη, έγραψαν: «Είσαι ο επόμενος, γιατρέ», αναφερόμενοι στον Assad, ο οποίος είχε σπουδάσει και εργαστεί ως οφθαλμίατρος στο Λονδίνο, πριν επιστρέψει για να αναλάβει την «οικογενειακή επιχείρηση» της διακυβέρνησης της Συρίας.
Στη συνέχεια, οι έφηβοι συνελήφθησαν και βασανίστηκαν από τις δυνάμεις ασφαλείας του καθεστώτος, γεγονός που πιστώνεται από πολλούς ότι πυροδότησε το μαζικό κίνημα διαμαρτυρίας κατά του Assad.
Εκείνος προτίμησε να συντρίψει την εξέγερση με τη βία, οδηγώντας σε έναν εμφύλιο πόλεμο που θα σκότωνε περίπου μισό εκατομμύριο ανθρώπους και θα εκτόπιζε εκατομμύρια άλλους.
Το δεύτερο γκράφιτι ήταν ένα σύνθημα που έγραφαν οι πολιτοφυλακές που υποστήριζαν το καθεστώς σε όλη τη χώρα κατά τις πρώτες ημέρες της εξέγερσης: «Assad ή καίμε τη χώρα». Η φράση αυτή έδειχνε ξεκάθαρα την απροθυμία του καθεστώτος να συμβιβαστεί με τους εγχώριους εχθρούς του.
Την περασμένη εβδομάδα, ακόμη και όταν οι αντάρτες κατέλαβαν το Χαλέπι στις 30 Νοεμβρίου και άρχισαν να κατευθύνονται νότια προς τη Δαμασκό, φαινόταν απίθανο ότι το συριακό καθεστώς θα έπεφτε. Μιλάμε άλλωστε για την οικογένεια που πραγματοποίησε πραξικόπημα πριν από 54 χρόνια και δεν είχε κανένα πρόβλημα να χρησιμοποιήσει χημικά όπλα κατά του ίδιου της του λαού για να διατηρήσει αυτή την εξουσία.
Αλλά αυτό ακριβώς συνέβη: Καθώς οι αντάρτες προέλαυναν, υπήρξαν πολυάριθμες αναφορές ότι οι κυβερνητικές δυνάμεις απλώς εγκατέλειψαν τις θέσεις τους. Βίντεο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν ανθρώπους που ήταν φυλακισμένοι να απελευθερώνονται από τις διαβόητες φυλακές του καθεστώτος, κάτι που κάνει πολλούς από τους Σύρους που έχουν εγκαταλείψει τη χώρα -αποτελούν τον μεγαλύτερο προσφυγικό πληθυσμό στον κόσμο- να σκέφτονται ότι μπορεί να μπορέσουν να επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Την ίδια στιγμή, χιλιάδες Σύροι βγήκαν στους δρόμους σε όλο τον κόσμο για να πανηγυρίσουν, ιδίως στην Τουρκία.
Η νέα σελίδα
Η προσοχή θα στραφεί τώρα στους νέους κυβερνήτες της Συρίας και στον τρόπο με τον οποίο θα κυβερνήσουν. Ο Abu Mohammed al-Jolani, ο ηγέτης των ανταρτών, καλεί τους υποστηρικτές του να αποφύγουν την εκδίκηση εναντίον των υποστηρικτών του καθεστώτος. Προς το παρόν, αφήνει στη θέση του τον διορισμένο από τον Assad πρωθυπουργό Mohammed Ghazi al-Jalali μέχρι να σχηματιστεί μια μεταβατική κυβέρνηση. Πριν από λίγο, βέβαια, η γαλλική εφημερίδα έγραψε Le Figaro έγραψε ότι ο Riyad Farid Hijab θα έχει αυτό τον ρόλο. Αναμένουμε.
Τους επόμενους μήνες, λοιπόν, θα δούμε αν ο al-Jolani, πρώην μαχητής της Αλ Κάιντα με την αμοιβή των 10 εκατομμυρίων δολαρίων για το κεφάλι του από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, είναι ικανός να κρατήσει ενωμένη μια χώρα με θρησκευτική ποικιλομορφία, μια χώρα που είναι γεμάτη με όπλα, διάφορες ένοπλες ομάδες και βαριά τραυματισμένη από δεκαετίες δικτατορίας και πολέμου.
Ένα μεγάλο ερωτηματικό είναι πώς οι νέοι κυβερνήτες της Δαμασκού θα αντιμετωπίσουν τα βορειοανατολικά σημεία της χώρας που ελέγχεται από τους Κούρδους, ιδίως αν η επερχόμενη κυβέρνηση Trump ακολουθήσει τα σχέδια της τελευταίας θητείας του για την απομάκρυνση των αμερικανικών στρατευμάτων από την περιοχή. Ήδη τις τελευταίες ημέρες υπήρξαν ανησυχητικές αναφορές για συγκρούσεις μεταξύ των κουρδικών δυνάμεων και του υποστηριζόμενου από την Τουρκία εθνικού στρατού της Συρίας.
Τα τελευταία χρόνια, ο κόσμος είχε σχεδόν αποφασίσει ότι ο Assad είχε κερδίσει τον εμφύλιο πόλεμο, αλλά αν οι τελευταίες ημέρες μας διδάσκουν κάτι, είναι ότι κυβερνήσεις όπως αυτές μπορεί συχνά να είναι πιο εύθραυστες από ό,τι φαίνονται απ’ έξω, και αρκεί μια ισχυρή ώθηση για να τις ανατρέψει.
