Χριστούγεννα σ’ ένα βουδιστικό μοναστήρι στον βορρά της Ταϊλάνδης
Ο Κώστας Περρής πέρασε τα Χριστούγεννα στο Wat Pa Tam Wua και μοιράζεται τη μοναδική αυτή εμπειρία μαζί με μερικά συναρπαστικά κλικ από το ταξίδι εμπειρία ζωής.
- 11 ΙΑΝ 2022
Το Wat Pa Tam Wua είναι ένα βουδιστικό μοναστήρι και κέντρο διαλογισμού Vipassana σε μία ορεινή τοποθεσία στον βορρά της Ταϊλάνδης, κοντά στα σύνορα με τη Μιανμάρ. Ιδρύθηκε πριν 50 περίπου χρόνια από έναν περιπατητή μοναχό που βρήκε καταφύγιο σε μία σπηλιά κατά τη διάρκεια του διαλογισμού του. Εκεί συνάντησε μία αγελάδα. Θεώρησε το συναπάντημα σημαδιακό και αποφάσισε να ιδρύσει το μοναστήρι ονομάζοντάς το Pa Tam Wua, που στα ταϊλανδέζικα σημαίνει Δάσος Σπηλιά Αγελάδα.
Σήμερα στο Wat Pa Tam Wua ζουν δέκα μοναχοί, κάποιοι μόνιμοι εργαζόμενοι και επισκέπτες που βρίσκονται εκεί για να διδαχθούν τον Βουδισμό και να εξασκήσουν τη Vipassana. Το μοναστήρι είναι ανοιχτό σε όλους ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, την εθνικότητα ή τη θρησκεία. Οι μοναχοί εξηγούν τα πάντα στα ταϊλανδέζικα και στα αγγλικά – κάτι που έχει κάνει το Wat Pa Tam Wua αρκετά δημοφιλές ανάμεσα σε ξένους. Πριν την πανδημία οι επισκέπτες ξεπερνούσαν τους εκατό. Αυτή την εποχή δεν είναι πάνω από είκοσι.
Η διαμονή στο μοναστήρι και η διατροφή είναι δωρεάν. Οποιαδήποτε οικονομική προσφορά από τους επισκέπτες είναι ευπρόσδεκτη, δεν είναι όμως υποχρεωτική. Η ελάχιστη διαμονή είναι τρεις ημέρες· η προτεινόμενη είναι από επτά έως δέκα ώστε να έχει ο επισκέπτης μια ολοκληρωμένη εμπειρία διαλογισμού. Ορισμένοι ασκούμενοι, που έχουν ασπαστεί τον Βουδισμό, πήγαν στο μοναστήρι για μερικές μέρες και μετά από χρόνια είναι ακόμα εκεί.
Το Wat Pa Tam Wua όμως δεν είναι ξενοδοχείο. Οι επισκέπτες οφείλουν να τηρούν συγκεκριμένους κανόνες και ωράρια. Απαγορεύεται το σεξ, το κάπνισμα, το αλκοόλ και τα ναρκωτικά. Ο σεβασμός προς τους μοναχούς και τις βουδιστικές φιγούρες είναι υποχρεωτικός ενώ κάθε βοήθεια προς τους εργαζόμενους είναι καλοδεχούμενη.
Το τοπίο είναι μαγευτικό. Το μοναστήρι βρίσκεται σε ένα οροπέδιο περιτριγυρισμένο από απότομες κορυφές και μέσα από αυτό περνάνε ποτάμια και ρυάκια. Οι πλαγιές είναι γεμάτες δέντρα, η πεδιάδα γεμάτη φοίνικες και μπανανιές που έχουν καλλιεργηθεί από τους εργαζόμενους. Το κύριο ποτάμι χωρίζει το οροπέδιο στα δύο. Στο κέντρο της μιας πλευράς υπάρχει μια μεγάλη λίμνη και γύρω από αυτή δύο ναοί. Στις παρυφές της πλαγιάς βρίσκονται τα σπίτια των μοναχών και λίγο πιο πάνω η σπηλιά της αγελάδας. Στην άλλη πλευρά, που έχει χτιστεί πιο πρόσφατα, είναι τα σπίτια των εργαζόμενων και των επισκεπτών, η αίθουσα διαλογισμού, η κουζίνα και η εστία.
Τους «χειμερινούς» μήνες η θερμοκρασία κυμαίνεται από 10 έως 30 βαθμούς. Σχεδόν κάθε πρωί πυκνή ομίχλη καλύπτει την περιοχή. Ύστερα, όταν εμφανίζεται ο ήλιος, ένα γλυκό φως λούζει το τοπίο και διαλύει σταδιακά την ομίχλη. Η εικόνα το πρωί θυμίζει ταινία του Ταρκόφσκι και λίγες ώρες αργότερα μια όμορφη ανοιξιάτικη μέρα στην ιταλική επαρχία.
Οι επισκέπτες συνήθως φτάνουν κουρασμένοι μετά από ένα πολύωρο ταξίδι σε μια διαδρομή γεμάτη στροφές και υψομετρικές αλλαγές. Η ιδιαιτερότητα του τοπίου κυριεύει τους περισσότερους από την πρώτη στιγμή. Μια ανεξήγητη ηρεμία παίρνει τη θέση της έντασης του ταξιδιού.
Ένας από τους πιο παλιούς ασκούμενους υποδέχεται τους επισκέπτες και τους εξηγεί βασικά σημεία του προγράμματος. Ύστερα, τους δείχνει διάφορες θέσεις προσευχής και διαλογισμού και στο τέλος τους συνοδεύει στο kuti τους.
Το kuti είναι ένα λιτό υπερυψωμένο σπίτι κατασκευασμένο από ξύλο. Μέσα σε αυτό υπάρχει ένα ξύλινο κρεβάτι και μια τουαλέτα. Οι επισκέπτες παίρνουν ένα λεπτό στρώμα, μερικές κουβέρτες και τις λευκές στολές τους. Είναι υποχρεωτικό να φοράνε λευκά, αν και τα πρωινά, όταν η θερμοκρασία είναι χαμηλή, επιτρέπονται μπουφάν, σκούφοι και χρωματιστές κάλτσες. Οι μοναχοί φοράνε πορτοκαλί ράσα.
Η μέρα ξεκινάει στις 5.00 το πρωί με ατομικό διαλογισμό στο kuti του καθένος. Στις 6.30 οι επισκέπτες προσφέρουν γονατιστοί φαγητό στους μοναχούς και ακολουθεί μια σύντομη ομιλία του ηγούμενου για τον Βουδισμό. Οι επισκέπτες παίρνουν πρωινό με ρύζι και λαχανικά στις 7.00 και μια ώρα αργότερα ξεκινάει ο πρώτος ομαδικός διαλογισμός. Ο μοναχός εξηγεί πρακτικά σημεία σχετικά με τη σωστή στάση και αναπνοή αλλά και βασικές έννοιες του Βουδισμού, όπως το Κarma ή το Dharma. Ο πράος τρόπος με τον οποίο μιλά στον κόσμο είναι σχεδόν υπνωτιστικός.
Η Vipassana είναι ένα είδος άσκησης του νου με απώτερο στόχο τη Nirvana, που αρκετά απλοϊκά μπορεί να περιγραφεί ως απόλυτη ψυχική ηρεμία. Σύμφωνα με τον Βουδισμό, η συχνή εξάσκηση του διαλογισμού μπορεί να οδηγήσει τους πιο ικανούς σε αυτή.
Ο πρωινός ομαδικός διαλογισμός είναι περιπατητικός γύρω από τη λίμνη. Οι επισκέπτες ακολουθούν σε σειρά τον μοναχό ο οποίος προχωρά με πολύ αργά και σταθερά βήματα. Μετά το τέλος του περιπάτου επιστρέφουν στην αίθουσα και συνεχίζουν με καθιστικό διαλογισμό για 45 λεπτά. Όσο περίεργο κι αν ακούγεται, ο καθιστικός διαλογισμός είναι επίπονος σωματικά για τους πιο άπειρους. Οι μοναχοί, ανεξάρτητα από την ηλικία ή το μέγεθος τους, παραμένουν ακίνητοι για μεγάλα διαστήματα χωρίς την παραμικρή ένδειξη κούρασης.
Στις 11.00, μετά τη δεύτερη προσφορά φαγητού στους μοναχούς, ακολουθεί το μεσημεριανό. Ο ηγούμενος προτρέπει τους επισκέπτες να φάνε πολύ γιατί αυτό θα είναι και το τελευταίο γεύμα της ημέρας. Το βράδυ μπορούνε να πιούνε μόνο μια ζεστή σοκολάτα ή τσάι. Ο μεγαλύτερος φόβος των επισκεπτών πριν φτάσουν στο μοναστήρι είναι το πρόγραμμα φαγητού. Δυο λιτά vegan γεύματα στις 7.00 και τις 11.00 το πρωί φαντάζουν πολύ λίγα. Ίσως το πρώτο βράδυ αυτό να ισχύει. Από τη δεύτερη μέρα και μετά όμως κανείς δε μοιάζει να προβληματίζεται για το φαγητό.
Στην εστία οι επισκέπτες κάθονται μόνοι τους. Ακόμα και φίλοι ή ζευγάρια που έφτασαν μαζί, κάθονται ξεχωριστά. Σε αντίθεση με άλλα κέντρα διαλογισμού η ομιλία δεν απαγορεύεται. Οι επισκέπτες όμως νιώθουν ότι η εμπειρία είναι πιο ικανοποιητική παραμένοντας σιωπηλοί.
Μετά τον μεσημεριανό διαλογισμό ακολουθεί μία ώρα εθελοντικής εργασίας. Για τους περισσότερους αυτό σημαίνει σκούπισμα των ξερών φύλλων στους εξωτερικούς χώρους του μοναστηριού. Η δραστηριότητα μοιάζει ατέρμονη και σε κάθε περίπτωση την επόμενη μέρα θα πρέπει να επαναληφθεί. Αυτό όμως δεν έχει σημασία. Το φαγητό, η εργασία, τα ρούχα και όλα τα υπόλοιπα πρακτικά ζητήματα μοιάζουν να είναι σχεδιασμένα ώστε να βοηθούν ακόμα περισσότερο την καλλιέργεια του νου κι ας μη φαντάζουν «κανονικά» στα μάτια ενός δυτικού.
Η ημέρα κλείνει με ομαδική ψαλμωδία και βραδινό διαλογισμό. Για τους δυτικούς επισκέπτες αυτά τα Χριστούγεννα ήταν διαφορετικά. Κανείς δεν ευχήθηκε στον άλλον. Στην πραγματικότητα κανείς δε μίλησε στον άλλον. Κανείς δεν έφαγε χοιρινό με δαμάσκηνα ή γαλοπούλα. Η πνευματική εμπειρία όμως για πολλούς ήταν πιο έντονη από άλλες φορές κι ας έγινε πραγματικότητα μέσω μιας διαφορετικής θρησκείας!
