Υπέρβαση, άθλος, τρέλα, έκσταση ή απλά Σπάρταθλον

Απονενοημένο διάβημα και είδος ‘παράκρουσης’ ή μήπως ξεκάθαρος ηρωισμός και κονταροχτύπημα με τις ανθρώπινες δυνάμεις για να επέλθει ένα –έστω εξουθενωμένο- ντελίριο ανείπωτης χαράς;

Υπάρχουν στιγμές στη ζωή που ο άνθρωπος αναμετριέται με τις δυνατότητές του και διαπιστώνει το ‘αδύνατο’, αλλά στη συγκεκριμένη περίπτωση έχουμε την απάντηση ότι το ανθρώπινο είδος μπορεί να ξεπεράσει τις δυνάμεις του, να τις συντρίψει, να νιώσει την ψυχή του να περπατάει.

Βουτηγμένος επί τέσσερις δεκαετίες στα ‘μυστικά και ψέματα’ του αθλητισμού, έζησα καταστάσεις που θεωρήθηκαν αδύνατες. Αδύνατο και εξωπραγματικό θεωρήθηκε το παγκόσμιο ρεκόρ του Καναδού Μπεν Τζόνσον στα εκατό μέτρα με το αδιανόητο 9.79 στη Σεούλ το μακρινό πια 1988, μέχρι να αποδειχτεί –την επόμενη κιόλας μέρα- ότι ήταν ‘φουλ’ ντοπαρισμένος.

Μήπως δεν είναι εξωπραγματικό και αδιανόητο το 9.59 του Γιουσέιν Μπολτ στο Βερολίνο, το 2.45 του Χαβιέρ Σοτομαγιόρ στο ύψος, το 8.95 του Πάουελ στο μήκος, τα 98.48 μέτρα του Ζελέζνι στον ακοντισμό; Α, και τα 10.49 της Φλόρενς Γκρίφιθ Τζόινερ στα εκατό μέτρα το 1988, με την Αμερικανίδα να πεθαίνει δέκα χρόνια αργότερα σε ηλικία 38 ετών. Το θέμα μας όμως δεν είναι αυτά τα αδιανόητα για τα οποία γίνεται πολύς λόγος, αλλά εκείνα για τα οποία σηκώνεις τα χέρια ψηλά και υποκλίνεσαι.

Πώς να μην υποκλιθείς -με δάκρυα- μπροστά σε έναν άνθρωπο που συντρίβοντας τα όριά του τερματίζει μετά από 24 ή και 36 ώρες αδιάκοπου τρεξίματος, έχοντας καλύψει μια απόσταση 246 χιλιομέτρων; Αθήνα-Σπάρτη τρέχοντας, μοιάζει με καθαρή τρέλα. Θα το σκεφτόταν κάποιος να πάει ακόμα και με αυτοκίνητο.

Κι όμως. Υπάρχουν αυτοί οι ΓΙΓΑΝΤΕΣ, όσοι μετέχουν στο ΣΠΑΡΤΑΘΛΟΝ, αγώνας ζωής για λίγους και εκλεκτούς. Μόλις πριν λίγες μέρες ολοκληρώθηκε ο τελευταίος αγώνας -35ος-, το κονταροχτύπημα του ανθρώπου με τα όριά του. Το διανοείστε; ΔΙΑΚΟΣΙΑ ΣΑΡΑΝΤΑ ΕΞΙ ΧΙΛΙΟΜΕΤΡΑ τρέχοντας, θα κουραζόταν και μηχανή.

Αθήνα, Κόρινθος, Νεμέα, Λυρκεία, Νεστάνη, Τεγέα, Σπάρτη η ‘μικρή’ διαδρομή, τερματισμός μπροστά στο άγαλμα του Λεωνίδα, εκεί που οι ήρωες δρομείς κλαίνε αγγίζοντας τα πόδια του μεγάλου βασιλιά. Ναι, κλαίνε για το ακατόρθωτο, για τη νίκη επί των ορίων τους, για την ΥΠΕΡΒΑΣΗ του ανθρώπου. Εκείνη τη στιγμή νιώθουν ότι έχουν νικήσει ακόμα και τη μαγεία του Χάρι Πότερ, νιώθουν ότι τα βαριά και πληγωμένα πόδια τους δεν πατάνε στη δική μας γη.

Το Σπάρταθλο θεωρείται ως η πιο δύσκολη διαδρομή στον κόσμο. Γιατί δεν είναι μόνο τα χιλιόμετρα, αλλά επιπλέον τα δύσβατα μονοπάτια στα οποία μπορεί να τσακιστούν, οι χωματόδρομοι με τα νερά και τις λάσπες, το σκαρφάλωμα σε πλαγιές λόφων, η απίστευτη αναρρίχηση στο Παρθένιο Όρος μέσα στη νύχτα. Είναι εκεί που ο Φειδιππίδης συνάντησε τον θεό Πάνα, εκεί όπου το τοπίο έχει μείνει αναλλοίωτο εδώ και 2500 χρόνια, χωρίς ίχνος μονοπατιού, μέσα στα βράχια και τους πυκνούς θάμνους, με χαμηλές θερμοκρασίες και καμιά φορά αέρηδες που μαστιγώνουν.

Ναι, είναι η απόλυτη δοκιμασία της ανθρώπινης αντοχής και του ψυχικού σθένους, εκεί που ακουμπάνε το αδύνατο. Ξέρουν ότι θα διαλυθούν, ότι θα τραυματιστούν, ότι θα χρειαστεί να τρέξουν με διάρροιες και εμετούς και ηλεκτρολυτικές διαταραχές, αλλά το τολμούν.

Μου το έχουν περιγράψει δρομείς που το δοκίμασαν. Ότι κάποια στιγμή ξεκινούν οι παραισθήσεις, έχοντας χάσει κάθε επαφή με τον χρόνο και την πραγματικότητα. Όταν φτάνουν να τρέχουν ακόμα και 36 ώρες, όλα είναι εκτός πραγματικότητας. Η περιγραφή της Άντζελας Τερζή που έκανε τον αγώνα της ζωής της το 2015 είναι πολύ χαρακτηριστική. “Φτάνοντας στην Κόρινθο, ένιωθα την υπέρτατη χαρά και τον ενθουσιασμό για την συνέχεια. Η ησυχία, τα αμπέλια, το αργό κατέβασμα του ήλιου και ο ερχομός της νύχτας. Γιατί το Σπάρταθλο είναι όλα αυτά. Δύση και ανατολή, ευφορία και πόνος, σιωπή αλλά και θορυβώδη συναισθήματα που σε κάνουν όταν έχουν τελειώσει όλα να νιώθεις τυχερός που είχες την ευκαιρία να ζήσεις τις στιγμές. Όλες, καλές και δύσκολες, γιατί όλες είναι που θα σε πάνε παραπέρα και θα σε κάνουν πιο σοφό και έμπειρο στον κόσμο των υπεραποστάσεων. Κι αυτά θα μεταφερθούν στην ζωή την ίδια. Νιώθω τυχερή που έτρεξα και μόνη αλλά και με συναθλητές μέσα στον αγώνα, με άλλους εκατό μέτρα, με άλλους χιλιόμετρα, άλλοτε σιωπηλά, ακούγοντας ο ένας το βήμα του άλλου, άλλοτε με λίγες κουβέντες κουράγιου και ευχών. Αυτές οι στιγμές δεν ξαναγυρίζουν, έμειναν πίσω στον χρόνο, αλλά γράφτηκαν δυνατά μέσα μου. Πήρα απίστευτη χαρά για τον κάθε συναθλητή μου που τερμάτισε και είχα την ευκαιρία να τον φιλήσω και να αγκαλιάσω“.

Έχουν διαλύσει τα νύχια και τις πατούσες τους, τα γόνατα και τις γάμπες, τα στομάχια τους, αλλά η ψυχή είναι αυτή που τους οδηγεί στον τερματισμό. Εκεί που τους περιμένει μια κούπα με νερό από τον ποταμό Ευρώτα και ένα ταπεινό κλαδί ελιάς με τεράστια σημασία, η υπέρτατη ευτυχία γι’ αυτούς, το χειροκρότημα του απλού κόσμου της Σπάρτης. Είναι αρκετά για να τονίσουν την έκστασή τους, ΤΗ ΝΙΚΗ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ με βοήθεια ΜΟΝΟ την ψυχή, τίποτε άλλο. Ξεκάθαρα πράγματα.

Ο ‘ιδρυτής’

Ο πρώτος άνθρωπος που έκανε αυτή την απόσταση είναι ο αγγελιοφόρος Φειδιππίδης, ένας σπουδαίος ημεροδρόμος -ο…Γιάννης Κούρος της εποχής του- ο οποίος το 490 π.Χ., πριν τη μάχη του Μαραθώνα, πήγε να ζητήσει εκ μέρους των Αθηναίων βοήθεια από τους Σπαρτιάτες. Ο Ηρόδοτος, σούπερ… ρεπόρτερ της εποχής, λέει ότι μετά τα 200 χιλιόμετρα έτρεχε με παραισθήσεις. “Μα μπορεί να έχει συμβεί αυτό;“, αναρωτήθηκε δυόμιση χιλιάδες χρόνια μετά ο σμήναρχος της RAF Τζον Φόντεν, που είχε διαβάσει την ιστορία του Ηρόδοτου. Έτσι ήρθε στην Ελλάδα για να δει αν γίνεται, είδε τη διαδρομή και θέλησε να κάνει το αδύνατο, σύμφωνα με την αρχική του σκέψη.

Έτσι, στις 8 Οκτωβρίου 1982, μαζί με πέντε συναδέλφους του της RAF ξεκίνησαν τον αγώνα, αφήνοντας -τότε- τον κόσμο με το στόμα ανοιχτό. Από τους πέντε που ξεκίνησαν, τερμάτισαν τρεις Τζον. Ο Τζον Σκόλτενς μετά από 34 ώρες και τριάντα λεπτά, ο Τζον Φόντεν μετά από 37 ώρες και τριάντα επτά λεπτά και ο Τζον Μακάρθι μετά από 39 ώρες. Αυτό ήταν. Ο άνθρωπος μπορούσε να κάνει το αδιανόητο και να βαδίσει στα χνάρια του Φειδιππίδη.

Έτσι μπήκαν τα θεμέλια για το ΣΠΑΡΤΑΘΛΟΝ, και την επόμενη χρονιά, το 1983, έγινε ο πρώτος αγώνας, με τη συμμετοχή 45 ‘περίεργων’. Τότε η Ελλάδα και ο κόσμος ανακάλυψε έναν ΑΠΙΣΤΕΥΤΟ αθλητή, τον γιο ενός ξυλουργού από την Αρκαδία, τον Γιάννη Κούρο, ο οποίος (την επόμενη χρονιά) έσπασε τα χρονόμετρα: 246 χιλιόμετρα σε 20 ώρες και 25 λεπτά, ρεκόρ που έμεινε ακατάρριπτο και δύσκολα να το αγγίξει κανείς. Αυτός ο μοναδικός αθλητής έκανε τέσσερις νίκες: 1983, 1984, 1986, 1990!

“Όταν πάψει ο νους να σκέφτεται και να αντλεί δυνάμεις εμπνεόμενος, και ιδιαίτερα όταν το κορμί ‘τα έχει μπήξει’ μόνο βουλητικά μπορεί να κινητοποιηθεί. Αψήφησα πολλές συστολές και αναστολές για να ξεπεράσω τη σιγή μου και να περιγράψω τις εσωτερικές συγκρούσεις, για να μπορέσει να συλλάβει ο ‘απ’ έξω’, ο θεατής-αποδέκτης ή ο αναγνώστης τι διαδραματίζεται στο νου και στην ψυχή -αισθήσεις, υπεραισθήσεις- ενός δρομέα από τις αρνήσεις του κορμιού“, έγραψε ο ίδιος.

Μα τρέχουν μια ολόκληρη μέρα -και βάλε- αυτοί οι γίγαντες; Τρέχουν, περπατάνε, τρώνε όρθιοι κανένα ρύζι στους 76 σταθμούς υποστήριξης, κάνουν το αδύνατο δυνατό! Και φυσικά τρέχουν ΚΑΙ τη νύχτα, με ένα φως στο κεφάλι, σαν μεταλλωρύχοι στα έγκατα της γης. Αρκετοί βρίσκονται σε μια ληθαργική κατάσταση, χωρίς να σταματήσουν να τρέχουν. Και ναι, τρέχουν κοιμώμενοι, έχοντας περάσει σε μια άλλη διάσταση. Εκεί είναι Ο ΘΡΙΑΜΒΟΣ ΤΗΣ ΨΥΧΗΣ, και πάσα αρχή παυσάτω.

Για να φτάσουν σ’ αυτό το σημείο, έχουν προηγηθεί ατέλειωτα χιλιόμετρα προπονήσεων, κάτι που γίνεται γι’ αυτούς τρόπος ζωής. Μπορεί να κάνουν και πενήντα χιλιόμετρα την ημέρα -και παραπάνω βέβαια- γιατί ο υπερβατικός στόχος δεν προσεγγίζεται αλλιώς. Το αξιοθαύμαστο είναι ότι σ’ αυτό τον τεράστιας δυσκολίας αγώνα τρέχουν και γυναίκες, ίσες μεταξύ ίσων. Κάποιες απ’ αυτές έχουν κάνει θαύματα. Κι υπάρχει και το τρελό θαύμα, μπροστά στο οποίο μένει κανείς άλαλος.

Φειδιππίδειος άθλος

Ήδη πολλοί έχουν ιδρώσει διαβάζοντας για το Σπάρταθλο. Οπότε, ας πιουν ένα ποτήρι δροσερό νερό μέχρι να μάθουν ότι υπάρχει και ο Φειδιππίδειος Άθλος, η ακραία υπέρβαση του ανθρώπινου οργανισμού. Αθήνα-Σπάρτη και επιστροφή στον Μαραθώνα, 492 χιλιόμετρα τρέχοντας Α-ΚΑ- ΤΑ-ΠΑΥ- ΣΤΑ. Τον άθλο αναβίωσε ο δάσκαλος όλων των δρομέων, ο συγκλονιστικός (και ανεπανάληπτος) Τάκης Σκουλής, ο οποίος έτρεξε τα σχεδόν 500 χιλιόμετρα από τις 24 έως τις 27 Αυγούστου 1992. Τέσσερις μέρες και πέντε ώρες, στα 57 του χρόνια! Είχε προλάβει να τρέξει πέντε φορές το ΣΠΑΡΤΑΘΛΟΝ!

Αυτό το κορυφαίο αθλητικό πνεύμα που μύησε στον αθλητισμό χιλιάδες ανθρώπους κι έχει τη δική του προθήκη στο Μουσείο του Μαραθώνα επειδή ακριβώς είναι Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ, κανονικός θρύλος, είχε γράψει στο ημερολόγιό του: “Τρέχεις, ανεβαίνεις, σκαρφαλώνεις στα βουνά, υπάρχουν στιγμές που έχεις την εντύπωση ότι σε έχουν ρίξει μέσα στον Καιάδα και παλεύεις να βγεις, να γλιτώσεις“. Κι ήταν ο άνθρωπος που έδωσε μια εξήγηση γι’ αυτό το απόκοσμο γεγονός: “Το μυαλό κοροϊδεύει το κορμί για να μπορέσει να συνεχίσει. Είναι το μεγάλο παιχνίδι της σκέψης, του ισχυρού νου όταν το σώμα καταρρέει“.

Ο δάσκαλος. Που είδε τον Γιάννη Κούρο, τον Σπύρο Σπυρόπουλο, τον Γιώργο Ζαχαριάδη κι άλλους “τρελούς” – αλλά και κορίτσια όπως η καταπληκτική Στέλλα Μαρκάκου το 2015- να κάνουν αυτό τον άθλο, βάζοντας άλλους να κλαίνε κι άλλους να σταυροκοπιούνται. Αυτές είναι υπερβάσεις που καταδεικνύουν τον θρίαμβο της ανθρώπινης θέλησης, αυτής που ναι, μπορεί να νικήσει το αδύνατο.

Υ.Γ. Όσοι αναγνώστες ένιωσαν μια κούραση, πόδια ψηλά στον καναπέ, πάνω σε ένα μαξιλάρι, χυμούς, και για τους πιο αφυδατωμένους, χάπια αλατιού.

Φωτογραφίες: Eurokinissi.gr