5 σπουδαίοι stand-up comedians υποκλίνονται στον Χάρρυ Κλυνν

Ο Χάρρυ Κλυνν έφυγε την προηγούμενη Δευτέρα και από εκείνη τη μέρα, ο απολογισμός του έργου του, όχι μόνο δεν έχει σταματήσει, αλλά συνεχώς εμβαθύνει σε όλο και πιο άγνωστες πτυχές του ταλέντου του.

Εμείς απ’ τη δική μας μεριά, ζητήσαμε από 5 stand-up comedians της νεότερης γενιάς να μας μιλήσουν για τον μεγάλο καλλιτέχνη, την προσφορά του και για το αν, και κατά πόσο, τους επηρέασε με το έργο του.

Δες τι μας είπαν:

Λάμπρος Φισφής

“Όλοι οι ξένοι κωμικοί έχουν μια ιστορία για το πως όταν ήταν μικροί κατεβαίνανε στο υπόγειο των γονιών τους, βάζανε ένα δίσκο του Richard Pryor ή του George Carlin ή του Lenny Bruce και ακούγανε στα κρυφά. Η δική μου τέτοια ιστορία δεν είναι με δίσκο αλλά με κασέτα ήχου, δεν είναι σε υπόγειο αλλά σε ένα εξοχικό φίλου και δεν είναι με κάποιον Αμερικάνο κωμικό αλλά με τον Χάρρυ Κλύνν. Για 3 καλοκαίρια περνούσαμε μαζί με τον φίλο μου τον Μπάμπη όλο το βράδυ δίπλα σε ένα κασετόφωνο ακούγοντας και γελώντας με Χάρρυ Κλύνν. Με αψεγάδιαστα κωμικά μπιτ, με απίστευτες μιμήσεις, με μαγικό story telling. Δεν ήξερα τότε ότι αυτό ήταν στάντ απ κόμεντι. Αλλά ήξερα ότι ήταν ό, τι πιο αστείο είχα ακούσει ποτέ.

Χρόνια μετά, λίγο πριν βγω στη σκηνή σε μια παράσταση στη Θεσσαλονίκη ήρθε ο τεχνικός να μου δώσει το μικρόφωνο. Κοίταξα το μικρόφωνο και είδα ότι πάνω είχε μια ταινία. Συνήθως σε αυτή την ταινία οι τεχνικοί γράφουν με στυλό ένα νούμερο για να ξέρουν ποιος έχει ποιο μικρόφωνο. Αλλά αυτή η ταινία έγραφε απλά ‘Χάρρυ Κλύνν’.”

Γιώργος Χατζηπαύλου

“Η σάτιρα της επικαιρότητας είναι από τη φύση της θνησιγενής. Ένα αστείο ζει όσο υφίσταται η κατάσταση ή όσο αφορά την κοινωνία. Σε βάθος χρόνου όμως η τεχνική, η ποιότητα και η ευστοχία του αστείου, συνεπώς η αξία του δημιουργού του δεν αλλοιώνονται. Ίσα ίσα, υπάρχουν γεγονότα και πρόσωπα που επιβίωσαν στο πέρασμα του χρόνου γιατί η σάτιρα που τους ασκήθηκε ήταν ιδιαίτερα επιτυχημένη. Με δυο λόγια, μπορεί το γεγονός ή το πρόσωπο να μην είναι πια επίκαιρα, αλλά ο κωμικός που τα κατέγραψε τεκμηριώνει με την ευστοχία, την ποιότητα και την αμεσότητά του τόσο τη δημιουργική του ταυτότητα όσο και την προσμονή για το επόμενο αστείο του.

Αυτή είναι η βάση της διαχρονικής κωμωδίας κατά τη γνώμη μου. Εκεί πρέπει να αναζητά κανείς την κωμωδία του Χάρρυ Κλυνν.

Μπορεί να μη θυμάσαι ακριβώς όλα τα περιστατικά που του έδωσαν τροφή για σάτιρα αλλά θυμάσαι ότι τα πιο σημαντικά γεγονότα μια ολόκληρης εποχής τα σατίρισαν οι χαρακτήρες που δημιούργησε κι όσα εκείνος τους έγραψε να πουν. Μπορεί να μην αποτυπώνεται πλέον η κωμωδία σε δίσκους όπως κάποτε αλλά θυμάσαι -και οι νεότεροι μπορούν να το διαπιστώσουν από το YouTube εφόσον οι περισσότεροι δίσκοι του υπάρχουν πλέον εκεί – ότι μόνο με λόγο, ήχους και μουσική κατάφερνε να δημιουργεί ένα ολοκληρωμένο έργο κωμωδίας που μπορούσες να απολαύσεις παντού, από το σαλόνι μέχρι το αυτοκίνητό σου. Μπορεί η Επιθεώρηση να μην υφίσταται πλέον ποσοτικά και ποιοτικά όσο παλιότερα αλλά είναι εμφανές, στις ελάχιστες καταγραφές που υπάρχουν σε βίντεο, ότι οι μονόλογοί του είχαν τις αξίες της εποχής που η Επιθεώρηση μεσουρανούσε.

Κι όλα αυτά έχουν εξήγηση. Πέραν από το γεγονός ότι ήταν τόσο φύσει όσο και θέσει κωμικός, καθοριστική είναι η εμπειρία που απέκτησε εκεί που η κωμωδία δεν χαρίζεται σε κανέναν. Στη σκηνή όπου είσαι μόνος μπροστά σε κόσμο.

Ένα από τα βασικά στοιχεία της κωμωδίας είναι ο ρυθμός. Όταν ο κωμικός τον αποκτά και τον καλλιεργεί παίζοντας ζωντανά μπροστά σε κοινό, είναι σε θέση να μεταφέρει τις δυνατότητες και την εμπειρία που του δίνει σε κάθε άλλο μέσο. Στη σάτιρα του Χάρρυ Κλυνν είναι εμφανείς οι άπειρες ώρες πάνω στη σκηνή παρουσιάζοντας σόλο κωμωδία. Από τα αναψυκτήρια και τις μπουάτ μέχρι τα comedy club της Αμερικής.

Αυτή τη βασική εκπαίδευση μετάφερε στη δουλειά του και αυτή η κουλτούρα είναι που τον ξεχωρίζει ως έναν καλλιτέχνη που γνώριζε πώς να κατασκευάζει το περιβάλλον και το πεδίο έκφρασης κι εργασίας πέραν από το περιεχόμενο. Σε αντίθεση με τη διαδεδομένη στάση “περιμένω την ευκαιρία” ή “περιμένω να με ανακαλύψουν” εκείνος δημιουργούσε τον δικό του χώρο και τρόπο.

Διότι μπορεί κάποιος να αμφισβητήσει ή να εκτιμήσει τη δουλειά οποιουδήποτε με βάση το προσωπικό του γούστο. Να την αγαπήσει ή να μην την κατανοήσει λόγω της απόστασης του χρόνου. Η αποδοχή εξαρτάται πάντα από πολλούς παράγοντες. Η επιδραστικότητα όμως είναι ένα απόλυτο μέγεθος και σαφώς συνδεδεμένη με τη δουλειά του Χάρρυ Κλυνν.”

Θωμάς Ζάμπρας

“Σέβομαι απεριόριστα όποιον άνθρωπο σε αυτήν την χώρα προσπάθησε και έκανε σχεδιασμένη και καλοεκτελεσμένη κωμωδία. Όποιον αντιστάθηκε στο άρπα κόλα να γελάσει λίγο το χειλάκι μας και είχε ένα όραμα και κάτι να προσφέρει με την κωμωδία του. Για μένα προσωπικά δεν υπάρχει καλύτερο παράδειγμα για αυτό στην Ελλάδα, από τον Χάρρυ Κλύνν. Είτε ήταν μουσική κωμωδία, είτε ήταν οι ταινίες του, είτε οι ζωντανές παραστάσεις του που ήταν ό,τι κοντινότερο είχε γίνει σε stand up comedy στην Ελλάδα εκείνη την στιγμή. Όλα τα έκανε με έναν τρόπο που πρόδιδε δουλειά, άποψη και φιλοδοξία.

Είχε ένα πράγμα που όλοι οι κωμικοί ανεξαρτήτου στυλ νιώθω ότι ενδόμυχα ζηλεύουν και αυτό είναι να το να ‘πιάνει’ και να αποδομεί σε δίφραγκα την εποχή του, τις τάσεις της και τους ανθρώπους της. Τα πράγματα δηλαδή που χρειάζεσαι για να κάνεις καλή σάτιρα και παρωδία. Δύο εργαλεία κωμωδίας και κοινωνικής κριτικής που θα εκπλαγώ τρελά αν σταματήσουν να υπάρχουν ποτέ.

Λόγω του ότι ο πατέρας μου ήταν φαν του, πολλές από τις ατάκες του ήταν εσωτερικά αστεία στην οικογένεια μου, χωρίς καν να ξέρω ότι ήταν δικές του. Όταν είδα πρώτη φορά το ‘Αλαλούμ’, ήταν μια προσωπική αποκάλυψη. Ήταν από τα πρώτα δείγματα παρωδίας που είχα δει ποτέ μου. Το κόνσεπτ του ότι κάποιος θα έπιανε τον ποιοτικό ‘κουλτουρέ’ κινηματογράφο και θα του πετούσε πίσω στα μούτρα τις αστοχίες του, όχι με κράξιμο αλλά με το να πάρει αυτές τις αστοχίες και να τις βάλει κάτω από έναν μεγεθυντικό φακό για να φανούν οι αδυναμίες τους τόσο ώστε να καταρρεύσουν, με συγκλόνισε. Χωρίς να το καταλαβαίνω τότε, ήταν ένα από τα πρώτα κωμικά πράγματα που ζήλεψα.

Ακόμα και αν ο Χάρρυ Κλύνν δεν είναι η πρώτη αναφορά στην οποία ανατρέχω στο μυαλό μου όταν είναι να γράψω κάτι, σίγουρα έχει επηρεάσει το χιούμορ μου στις αρχές της διαμόρφωσης του. Και όπως παρατήρησε και ένας φίλος κωμικός, οι παραστάσεις του Χάρρυ Κλύνν ήταν κάτι που μπορούμε κωμικοί το 2018 να πούμε stand up και ταυτόχρονα κάτι που ο πατέρας μας θα αναγνωρίσει και θα σεβαστεί. Ακόμα και όλο το υπόλοιπο μεγάλο του έργο του να έλειπε, αυτό θα ήταν τρομερή κατάκτηση.”

Ηλίας Φουντούλης

“Ήταν νομίζω το ’85 ή ’86 όταν ο ξάδελφός μου ο Ντίνος, τρία χρόνια μεγαλύτερος από εμένα, μου έβαλε να ακούσω έναν δίσκο που μου άλλαξε τη ζωή.  Ήμασταν στο σπίτι των θείων μου στο Περιστέρι και είχαμε μόλις γυρίσει από έναν αγώνα του Ατρόμητου στον οποίο μας είχε συνοδέψει ο παππούς που αγαπούσε την ιστορική αυτή ομάδα.

Μέχρι εκείνη την εποχή ήξερα ότι οι δίσκοι και οι κασέτες μπορούσαν να περιέχουν μουσική και τραγούδια, ίσως ένα θεατρικό όπως τον ‘Μορμόλη’ άντε και αν η κασέτα ήταν κίτρινη να είχε ηχογραφημένα παραμύθια από το Άμπρα κατάμπρα!’

Αυτό που άκουσα όμως τότε, μου ανατίναξε το κεφάλι ή όπως θα λέγαμε εκείνη την εποχή “μου διχοτόμησε τη χαίτη” (που είχα ακόμα).

Ο δίσκος ξεκίνησε με μια αστεία αλλά γνώριμη φωνή. Μια χαρακτηριστική φωνή που έχει οτιδήποτε παίζει σε ένα πικάπ με τη διπλή ταχύτητα, προειδοποιώντας ότι ο δίσκος έχει μπει λάθος και ξαφνικά ένα ανατριχιαστικό ΣΚΡΑΤΣ, από αυτά που έκαναν πάνω από 10.000 δρχ και αλλαγή βελόνας στο πικάπ!

Κοίταξα τον ξάδελφό μου παγωμένος αλλά εκείνος γελούσε… ο δίσκος συνέχισε να παίζει κανονικά και άκουσα το ‘Νταμ Ντιλιντάμ’.

Και μόλις τελειώνει το Νταμ Ντιλιντάμ, ξεκινάει η επική αίθουσα αναμονής και μετά ‘Ολυμπιακή Ταλαιπωρία’, στην οποία ανακοινώθηκε η καθυστέρηση της καθυστερημένης πτήσεως… και όλα πήραν το δρόμο τους.

Μου έγραψαν το δίσκο σε κασέτα και την άκουσα τρία εκατομμύρια χιλιάδες φορές. Προφανώς δεν καταλάβαινα τα περισσότερα από τα πολιτικά αστεία αλλά την απολάμβανα κάθε φορά και περισσότερο. Ύστερα έψαξα τους προηγούμενους δίσκους, το ‘Μαλακά πιο μαλακά’ και μετά στην εποχή της βιντεοκασέτας το ‘Αλαλούμ’, το ‘Made in Greece’ και δεν απογοητεύτηκα ποτέ.

Το κειμενάκι αυτό δεν μιλάει για τον Χάρρυ Κλυνν, μιλάει για έναν ξάδελφό μου, για τον Ατρόμητο Περιστερίου και για εμένα που άκουσα ένα δίσκο του Χάρρυ Κλυνν.

Γιατί δεν θα ξεχάσω ποτέ πώς ένοιωσα ακούγοντας το πρώτο κομμάτι του δίσκου. Κάποιος μου τράβηξε το χαλί κάτω από τα πόδια σαν μάγος! Κάποιος έκατσε και έγραψε έναν δίσκο που ξεκινούσε με μια φάρσα μέσα και εγώ την πάτησα! Ήταν ένα μικρό τρικ, ένα απλό αστειάκι, αλλά η κωμική αξία του ήταν τεράστια.

Setup “Βάζεις έναν δίσκο να παίξει”.

Punchline “ο δίσκος είναι ηχογραφημένος έτσι ώστε να νομίζεις ότι τον χάλασες”.

Δεν είχα ιδέα ποιος ήταν αυτός που το σκέφτηκε αλλά ήξερα ότι τον αγάπησα και θα τον αγαπούσα από εκεί και πέρα!

Και το άξιζε!”

Βύρωνας Θεοδωρόπουλος

“Το πιο θαυμαστό και εντυπωσιακό με τον Χάρρυ Κλυνν ήταν η ακατάπαυστη παραγωγή υλικού και το ότι έκανε κωμωδία με όλους τους πιθανούς τρόπους. Δίσκους και κασέτες, ταινίες, σκετς, θέατρο, τηλεόραση, ενώ μαζί με τον Γιώργο Οικονομίδη ήταν ίσως ο πρώτος stand up κωμικός στην Ελλάδα. Χιούμορ με όλους τους τρόπους. One liners που σπάνε κόκαλα, ιστορίες, μιμήσεις, μεταμφιέσεις, διαφημίσεις, τραγούδια, slapstick κωμωδία, τα πάντα ήταν διαθέσιμα και ανεπτυγμένα στο κωμικό του λεξιλόγιο.

Δεν έχω μνήμη του πότε ακριβώς ήρθα για πρώτη φορά σε επαφή με το έργο του, περισσότερο έχω την αίσθηση ότι τον ήξερα από πάντα. Αλλά αν ήθελα να ξεχωρίσω και να φωτίσω κάτι σαν stand up κωμικός, νομίζω πως είναι το live album ‘Νatin Fatin’ (1987) το οποίο άκουσα σε μεγάλη ηλικία, και εκεί το κωμικό delivery του Χάρρυ Κλυνν έχει έναν απίστευτα σύγχρονο, για τα δεδομένα της εποχής, αέρα και παραπέμπει σε μία μεγάλη περσόνα με φοβερή αυτοπεποίθηση, αντάξια του θρυλικού Andrew Dice Clay που μεσουρανούσε ακριβώς εκείνη την εποχή στην Αμερική.

Στα πολύ δυνατά punchlines που συνοδεύονται από τρανταχτό γέλιο, ακούγεται ένα επιφώνημα ‘Ουου’ από τον ίδιο τον Χάρρυ Κλυνν, σαν να μην πιστεύει ούτε ο ίδιος πόσο καλά προσγειώθηκε το αστείο στο κοινό.”

(Κεντρική Φωτογραφία: Eurokinissi.gr)