7 εγκλήματα που συγκλόνισαν τη Θεσσαλονίκη
- 27 ΙΟΥΝ 2017
Πυροβολισμοί, μαχαιριές, ανεξιχνίαστες υποθέσεις και εγκλήματα που σόκαραν τους κατοίκους της Θεσσαλονίκης. Ο Αλέξανδρος Μυροφορίδης, μεταξύ άλλων, καθηγητής δημιουργικής γραφής, συγγραφέας και αφηγητής στις περιπατητικές διαδρομές των dot2dot, μας ξεναγεί σε μία ιστορική noir διαδρομή στα στενά της πόλης. Γεμάτη θρύλους, ψιθύρους και αίμα.
1. Η απόλυση, η εκδίκηση και ο φόνος στην Τσιμισκή
Οκτώβριος 1938. Το ημερολόγιο έχει καρφωθεί στον αριθμό 21. Ο καπνέμπορος Νικόλαος Μοσκώφ εξέρχεται από την οικία του. Στιγμές αργότερα πυροβολείται από κοντά. Δράστης ο Αναστάσιος Ανταβαλόγλου, καπνεργάτης που απολύθηκε από τις επιχειρήσεις του και θέλησε να τον εκδικηθεί, στήνοντάς του καρτέρι και πυροβολώντας κατ’ επανάληψη! Ο Μοσκώφ προσπαθεί να ξεφύγει, κινείται τραυματισμένος προς την Τσιμισκή και λίγο αργότερα πέφτει νεκρός από ακατάσχετη αιμορραγία στο κέντρο της πόλης.
2. ‘Μαχαιριά στο στήθος’ του Μακεδονικού Αγώνα
(έργο του Γεωργίου Ανεμογιάννη – Ίδρυμα Μουσείου Μακεδονικού Αγώνα)
Φεβρουάριος 1908. Η Θεσσαλονίκη βρίσκεται υπό την κατοχή των Τούρκων. Το σκηνικό στην πόλη είναι από μόνο του έκρυθμο. 22 Φεβρουαρίου. Μεσάνυχτα. Κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες ο γενειοφόρος διερμηνέας Α’ Θεόδωρος Ασκητής δολοφονείται σε κοντινή απόσταση από το κτήριο του Ελληνικού Προξενείου (Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα). Μαχαιριά στο στήθος. Ο δράσης παραμένει άγνωστος. Μέχρι και σήμερα. Εξαιτίας του προχωρημένου της ώρας που πραγματοποιήθηκε, αποτελεί μία από τις περιπτώσεις δολοφονιών με τα λιγότερα καταγεγραμμένα στοιχεία.
Οι ψίθυροι απλώνονται στα στενά της πόλης. Ο Ασκητής, άλλωστε, ήταν ένας από τους σημαντικότερους οργανωτές και συντονιστές του Μακεδονικού Αγώνα, με την πατριωτική του κινητικότητα να μπαίνει στο στόχαστρο των Βουλγάρων, οι οποίοι θεωρούνται και οι πιθανότεροι εντολοδότες της εκτέλεσής του.
3. Ο… εκτελεστής κρεοπώλης
(www.sansimera.gr – Αλέξανδρος Μυροφορίδης – greekcivilwar.wordpress.com)
Μάρτιος 1947. Ο εμφύλιος πόλεμος βρίσκεται στην κορύφωσή του και το ηγετικό στέλεχος του ΚΚΕ, Γιάννης Ταλαγάνης (ή Γιάννης Ζέβγος όπως ήταν το ψευδώνυμο με το οποίο συνυπέγραφε ως αρθρογράφος μαζί με τη σύζυγο του Καίτη Νισύριου) φτάνει στη Θεσσαλονίκη ως αντιπρόσωπος του ΚΚΕ, για να παρακολουθήσει τις εργασίες της επιτροπής έρευνας του ΟΗΕ για τις συνθήκες που επικρατούσαν στην Ελλάδα μετά τη συμφωνία της Βάρκιζας.
Στις 20 του μηνός πυροβολείται τέσσερις φορές. Τρεις από μακριά και μία από εξ επαφής. Δράστης ο Χρήστος Βλάχος, κρεοπώλης, παλιός Ελασίτης, ο οποίος μετά τη δολοφονία τρέπεται σε φυγή πεζός και καταδιώκεται από πολίτες και έναν χωροφύλακα. Συλλαμβάνεται στη διασταύρωση Αριστοτέλους με Τσιμισκή. Ο ίδιος στην ανάκρισή του ομολογεί ότι ανήκει στην ομάδα εκτελεστών που είχαν αποστολή να δολοφονήσουν στελέχη της Αριστεράς.
4. Ένα πτώμα σε κάδο της Πλατείας Άθωνος
(Αλέξανδρος Μυροφορίδης & dot2dot)
Ο εορτασμός της πρωτοχρονιάς του 2011 αρχίζει να κοπάζει. Τη δεύτερη μέρα του χρόνου, το πτώμα της 27χρονης Χ.Χ. από τη Γεωργία εντοπίζεται από περίοικους και καταστηματάρχες, λίγο πριν το μεσημέρι, σε κάδο σκουπιδιών στην περιοχή της Πλατείας Άθωνος. Το θύμα φέρει δύο τραύματα από αιχμηρό αντικείμενο, πιθανότατα από σπασμένο μπουκάλι, ενώ η δολοφονία τοποθετείται περίπου στις 8 το πρωί. Η άτυχη γυναίκα, σύμφωνα με την αστυνομία, πάλεψε με τον δράση πριν δεχτεί τα θανατηφόρα χτυπήματά του. Παρότι βρέθηκε γδυμένη, οι εργαστηριακές έρευνες δεν έδειξαν βιασμό. Η Αστυνομία ανακοινώνει πως η αιτία είναι πιθανότατα τα ναρκωτικά. Στις γιορτές εκείνης της χρονιάς, άλλωστε, προηγήθηκαν τρεις απανωτές δολοφονίες και μία αυτοκτονία μεταξύ εξαρτημένων χρηστών. Η κατάσταση στην περιοχή παραμένει, μέχρι και σήμερα, ανεξέλεγκτη.
5. Μία γιορτή που κατέληξε σε τραγωδία
Στις 8 Μαΐου 1945 ο λαός της Θεσσαλονίκης βρίσκεται στους δρόμους και πανηγυρίζει τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Το συγκεντρωμένο πλήθος (Έλληνες και πολλοί σύμμαχοι στρατιώτες), χορεύει ενωμένο ελληνικούς χορούς. Ξαφνικά, από τους γύρω παρόδους ξεπετάγονται εθνοφύλακες και ομάδες της ΒΕΝ (Βασιλόφρων Ελληνική Ένωσις) και αρχίζουν να προκαλούν. Μία ομάδα νεαρών, με επικεφαλής τη σημαιοφόρο Δάφνη Χατζηπαναγιώτου, που χόρευε μαζί με Άγγλους στρατιώτες, δέχεται επίθεση. Ένας εθνοφύλακας επιχειρεί να της αρπάξει το κοντάρι της σημαίας. Η σημαιοφόρος αμύνεται, κρατώντας το, αποφασισμένη να μην επιτρέψει την παράδοση της γαλανόλευκης. Ακολουθεί πάλη, με ένα μέλος της ΒΕΝ να γλιστρά πίσω της, να την αρπάζει από τα μαλλιά και να της κόβει τον λαιμό. Μετά τη βάναυση δολοφονία, ο δράστης πατάει προκλητικότατα στο πτώμα για να αφαιρέσει το κοντάρι της σημαίας από τα άψυχα της χέρια.
6. Δολοφονία Λαμπράκη: το ημερολόγιο έγραφε 22 Μαΐου 1963
Μάιος 1963. Στις 22 του μηνός λαμβάνει χώρα μεγάλη συγκέντρωση οπαδών και φίλων της Επιτροπής Ειρήνης. Κύριος ομιλητής ο βουλευτής Πειραιώς, συνεργαζόμενος με την ΕΔΑ, Γρηγόρης Λαμπράκης (βαλκανιονίκης στο άλμα εις μήκος, γιατρός, αντιπρόεδρος της ελληνικής επιτροπής για τη Διεθνή Ύφεση και Ειρήνη). Πηγαίνοντας από το ξενοδοχείο Κοσμοπολίτ στην αίθουσα για την ομιλία (περιπατητική απόσταση λίγων δεκάδων μέτρων), δέχεται χτυπήματα, αυτός και ο βουλευτής Τσαρουχάς χωρίς καμιά επέμβαση της Αστυνομίας. Όταν τελειώνει η συγκέντρωση και αποχωρούν, ο Λαμπράκης μαζί με τους συνοδούς του βαδίζουν και πάλι προς το Κοσμοπολίτ.
Παρά το μπλόκο στην κυκλοφορία, ένα τρίκυκλο σπάει την απαγόρευση και ο επεμβαίνων, με ρόπαλο, τον χτυπά στο κεφάλι. Ο Λαμπράκης καταρρέει. Πέντε μέρες αργότερα (27 Μαΐου) ξεψυχά. Ηρωική αντίδραση στη δολοφονική πορεία του τρίκυκλου ο Μανόλης Χατζηαποστόλου, γνωστός και ως ‘Τίγρης’, ο οποίος καταδιώκει το τρίκυκλο και καταφέρνει να ανέβει προσπαθώντας να συλλάβει τους δράστες. Πρόκειται για τον Σπύρο Γκοτζαμάνη και το συνεργό του Εμ. Εμμανουηλίδη.
7. Τρομοκρατικές επιθέσεις στη Θεσσαλονίκη έναν αιώνα πριν
(Wikipedia)
Απρίλιος 1903 και η Θεσσαλονίκη σείεται από συνεχείς εκρήξεις που αποδίδονται σε οργανωμένο τρομοκρατικό χτύπημα, με αποτέλεσμα δεκάδες νεκρούς. Δράστες οι Γεμιτζήδες ή ‘Βαρκάρηδες’ (γεμί = βάρκα, λέμβος), μια δεκαμελής ομάδα με μέλη της απόφοιτους του Βουλγαρικού Γυμνασίου Αρρένων της Θεσσαλονίκης. Η ατζέντα τους περιλάμβανε πολλά και μεγαλεπήβολα σχέδια, όπως τη δολοφονία του σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη και την προσπάθεια αφύπνισης της ευρωπαϊκής κοινής γνώμης με στόχο την αυτονόμηση της Μακεδονίας και της Ανατολικής Θράκης από την Τουρκική διοίκηση και την προσάρτησή τους στη Βουλγαρία.
Έπειτα από αρκετές αποτυχίες και απώλειες μελών από εφόδους της Οθωμανικής αστυνομίας στην Κωνσταντινούπολη και αλλού, η εξτρεμιστική ομάδα αποφασίζει να επικεντρωθεί στη Θεσσαλονίκη και τους στόχους της. Τα χτυπήματα περιλαμβάνουν το εργοστάσιο φωταερίου, το γαλλικό επιβατηγό πλοίο ‘Γκουανταλκιβίρ’ που πραγματοποιούσε το δρομολόγιο Κωνσταντινούπολη – Θεσσαλονίκη και την Οθωμανική Τράπεζα στην σημερινή οδό Φράγκων 15. Η έκρηξη στον τελευταίο στόχο είναι σφοδρή, καθώς το χτύπημα προέρχεται από μεγάλη ποσότητα δυναμίτη που τοποθετήθηκε σε υπόγεια σήραγγα κάτω από την τράπεζα και τη Γερμανική Λέσχη που στεγαζόταν δίπλα της.
Οι Γεμιτζήδες, άλλωστε, νοίκιαζαν καταστήματα απέναντι από την τράπεζα (κουρείο και εν συνεχεία μπακάλικο) τα οποία χρησιμοποιούσαν ως βιτρίνα, καθώς, στην πραγματικότητα, έσκαβαν από τα καταστήματα τους την υπόγεια στοά που έφτανε κάτω από τον στόχο τους. Το χώμα της ανασκαφής, μάλιστα, απομακρυνόταν από ‘πελάτες’ των καταστημάτων, μέσα σε τσάντες!
*Προτεινόμενη Βιβλιογραφία: Σάκης Σερέφας, 2012. ‘ΕΔΩ. Τόποι βίας στη Θεσσαλονίκη’. Εκδόσεις Άγρα.