7 σημάδια ότι η Ευρώπη πάει κατά διαόλου

Φτιάξτε μια ενωμένη Ευρώπη μας λέγανε. Θα έχετε ηρεμία, οικονομική ασφάλεια και αμέτρητα ακόμη πλεονεκτήματα. Η ενωμένη Ευρώπη θα μπορεί να γίνει η επόμενη υπερδύναμη, ώστε να ανταγωνιστεί ευθέως τις Η.Π.Α και οι πολίτες της θα χορεύουν γυμνοί στους δρόμους από ευδαιμονία.

Εντάξει, ίσως το τελευταίο να μην μας το είχε υποσχεθεί κανένας, όμως η αλήθεια είναι πως η δημιουργία αυτού που ονομάζουμε Ενωμένη Ευρώπη, με όλα όσα έφερε μαζί της στην πορεία των χρόνων, όπως το περίφημο ενιαίο νόμισμα, είχε δημιουργήσει υψηλές προσδοκίες.

Προσδοκίες οι οποίες όχι μόνο δεν έγιναν πράξη, αλλά μοιάζουν πια με ένα κακόγουστο αστείο. Εν έτει 2017, η εξέλιξη αυτού που ονομάζουμε ενωμένη Ευρώπη πηγαίνει από το κακό στο χειρότερο και λέξεις όπως ‘ενότητα’ και ‘ανάπτυξη’ προκαλούν περισσότερο θυμηδία παρά χαμόγελα και αισιοδοξία.

Με λίγα λόγια, πάμε κατά διαόλου και τα παρακάτω σημάδια απλά επιβεβαιώνουν την αναπόδραστη πορεία προς τα βράχια. 

Η ακροδεξιά συνεχώς ανεβαίνει

AP Photo/Martin Meissner

Στην Αυστρία, το εθνικιστικό κόμμα των Ελευθέρων του Νόρμπερτ Χόφερ, φλέρταρε μέχρι και με την εκλογική νίκη. Στη Γαλλία, η Μαρί Λεπέν, του ακροδεξιού Εθνικού Μετώπου, κατάφερε να περάσει στο δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών. Μόλις πριν από μερικές ημέρες, η ακροδεξιά, μέσω του AfD, επέστρεψε στη γερμανική βουλή για πρώτη φορά μετά το τέλος του δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, ενώ και στην Ολλανδία, η ακροδεξιά παράταξη του Γκέερτ Βίλντερς συγκέντρωσε 19 έδρες, κάτι που θεωρήθηκε μάλιστα αποτυχία. Και φυσικά, στη χώρα μας, η Χρυσή Αυγή μοιάζει να εδραιώνεται ως τριτοτέταρτη δύναμη του ελληνικού κοινοβουλίου. 

Οι λαοί της Ευρώπης, με το κύμα της ξενοφοβίας να γιγαντώνεται και την οικονομική κρίση να επισκιάζει τα πάντα, στρέφονται προς τον λαϊκισμό της ακροδεξιάς, όπως συνέβαινε πάντα σε αντίστοιχες περιπτώσεις στην παγκόσμια ιστορία. Μένει να δούμε, μέχρι πού θα φτάσει αυτή η στροφή προς την άκρα δεξιά.

Ο εθνικισμός δημιουργεί αποσχιστικές τάσεις

Η Καταλονία είναι μία ιδιαίτερη και σίγουρα όχι όψιμη περίπτωση, την οποία ανέλυσε με ψυχραιμία, όπως πάντα, ο Zastro. Το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της ωστόσο, είναι μια εξέλιξη που σίγουρα κέρδισε έδαφος ακριβώς εξαιτίας -και- του κλίματος αβεβαιότητας που επικρατεί στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια. Η πιθανή απόσχιση της περιοχής από την Ισπανία, απειλεί να τινάξει την Ευρώπη στον αέρα, ειδικά αν αναγνωριστεί ως ανεξάρτητο κράτος, μιας και όπως εκτιμούν οι ειδικοί, αναμένεται να ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου.

Συνεχείς τάσεις εξόδου από το ευρωπαϊκό άρμα

Peter Byrne/PA via AP

Οι αποσχιστικές τάσεις δεν είναι φυσικά αποτέλεσμα αποκλειστικά εθνικιστικού χαρακτήρα. Μόλις πέρσι, οι Βρετανοί ψήφισαν την έξοδό τους από την Ευρωπαϊκή Ένωση με το περιβόητο Brexit, ενώ και το ηχηρό ‘όχι’ των Ιταλών στο δημοψήφισμα για την συνταγματική αναθεώρηση που ζήτησε ο Ματέο Ρέντσι, ήταν στην ουσία ένα χαστούκι προς τις πολιτικές της Ευρώπης, το οποίο οδήγησε μέχρι και σε συζήτηση για έξοδο της Ιταλίας από την Ευρωζώνη. Οι λαοί της Ευρώπης γυρίζουν την πλάτη στις στρατηγικές των κυβερνήσεών τους, καταψηφίζουν τα παραδοσιακά πολιτικά κόμματα που κατείχαν σταθερά την εξουσία και ζητάνε όλο και πιο επιτακτικά την έξοδο των χωρών τους από το ευρωπαϊκό άρμα.

Τεράστιες οικονομικές ανισότητες

Το φαινόμενο των οικονομικών ανισοτήτων σημειώνεται σε δύο επίπεδα: Αφενός, εντός των κρατών-μελών της Ευρωζώνης, όπου η μεσαία τάξη έχει εξαφανιστεί και οι εισοδηματικές διαφορές των ‘πλουσίων’ με τους ‘φτωχούς’ είναι χαώδεις. Αφετέρου, σε διακρατικό επίπεδο, με τις αποκλίσεις μεταξύ των φτωχότερων και των πλουσιότερων χωρών της νομισματικής ένωσης να εμφανίζουν διαρκώς αυξητικές τάσεις και να απειλούν να τινάξουν στον αέρα την σταθερότητα της Ευρώπης. Με λίγα λόγια, αν και η Ευρωζώνη δημιουργήθηκε για να αποτρέψει τις τεράστιες αποκλίσεις στις οικονομίες των χωρών-μελών της, στην πράξη συναντάμε ακριβώς το αντίθετο αποτέλεσμα.

Φρικτή αντιμετώπιση των προσφύγων

AP Photo/Petros Karadjias

Αναμφίβολα, η συνεχόμενη εισροή προσφύγων στις χώρες της Ευρώπης είναι ένα θέμα που απαιτεί ιδιαίτερη αντιμετώπιση, αφού δεν είναι εύκολη η ομαλή απορρόφησή τους. Σίγουρα όμως, δεν απαιτεί την αντιμετώπιση που έχει επιδείξει ένα μεγάλο κομμάτι των κυβερνήσεων και των πολιτών της Ευρώπης. Ρατσιστικές κορώνες, ξενοφοβία και ακραία μέτρα, μας κάνουν να απορούμε αν μιλάμε για πολιτισμένες χώρες με στοιχειώδη αντίληψη ανθρωπιάς. Κλείσιμο συνόρων, προτάσεις για κατάσχεση αντικειμένων αξίας των προσφύγων(!), κέντρα υποδοχής που μοιάζουν με φυλακές και εμετικά σχόλια απέναντι σε ανθρώπους που έφυγαν από συνθήκες πολέμου για να επιβιώσουν και αντιμετωπίστηκαν σαν πολίτες τρίτης κατηγορίας.

Η κυριαρχία της ημιμάθειας

Σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του παραπάνω σκηνικού, παίζει το ποσοστό των πολιτών της Ευρώπης που είναι έτοιμοι να πιστέψουν οποιοδήποτε αφήγημα τους συμφέρει, αρκεί αυτό να πλασαριστεί με το κατάλληλο περιτύλιγμα. ΜΜΕ και τυχοδιώκτες πολιτικοί, ‘πατάνε’ ακριβώς πάνω σε αυτή την ημιμάθεια των πολιτών για να τους πείσουν ότι η δική τους αλήθεια είναι αυτή που θα τους σώσει. Και στην εποχή που το να παράγεις ειδήσεις οι οποίες δεν ελέγχονται από κανέναν είναι το μόνο εύκολο, ο ‘λύκος’ έχει βρει τον τέλειο τρόπο να προσεγγίζει στην αυλή του τα πρόβατα. Ή όπως είπε  και ο εκ των ηγετών του AFD στη Γερμανία, Georg Pazderski, “η αντίληψη του κόσμου είναι η πραγματικότητα”.

Άνοδος της τρομοκρατίας

AP Photo/Rui Vieira

Μέσα σε αυτό το ήδη δυναμιτισμένο κλίμα, έρχονται να προστεθούν και οι τρομοκρατικές επιθέσεις που πλήττουν τις μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις. Οι περισσότερες και οι πλέον φονικές εξ αυτών, είναι αποτέλεσμα του θρησκευτικού φανατισμού του ISIS, με τους ισλαμιστές να επιθυμούν να σκορπίσουν τον τρόμο στη Δύση. Για να το καταφέρουν, μαθαίνουν να λειτουργούν μέσα στο δυτικό πλαίσιο, απλώνοντας τα δίχτυα τους, κηρύττοντας λόγο μίσους και στρατολογώντας εκτελεστές και στην Ευρώπη. Μπορεί η ακραία εκδήλωση της τρομοκρατίας να μην είναι -αποκλειστικά- ευθύνη της Ευρώπης, όμως η ευκολία με την οποία βρίσκει πεδίο δράσης εκμεταλλεύεται αναμφίβολα τα δικά μας κοινωνικά και δομικά κενά. Και σίγουρα προσθέτει ακόμη έναν έντονο πονοκέφαλο στο ψηφιδωτό της ηπείρου, αυτόν της έλλειψης ασφάλειας. 

Ένα ψηφιδωτό που μοιάζει να διαλύεται, μία ψηφίδα τη φορά.

Κεντρική φωτογραφία: AP Photo/Manu Fernandez