Amber Alert: Η παρακαταθήκη της Amber Hagerman

Ήταν ένα συνηθισμένο απόγευμα στο Arlington του Texas, ξεκινούσε ένα από εκείνα τα ήρεμα Σαββατοκύριακα επαναφοράς στην καθημερινότητα μετά τις χριστουγεννιάτικες διακοπές. Η εννιάχρονη Amber και ο πεντάχρονος αδερφός της ο Ricky, ήταν στη γιαγιά και τον παππού, είχαν τελειώσει το φαγητό και ήθελαν να παίξουν όπως άρμοζε στα παιδάκια της ηλικίας τους.

Ο παππούς Jimmie δεν τους χαλούσε χατήρι, έβγαλε με χαμόγελο τα ποδήλατα από το γκαράζ, έκλεισε το μάτι και τους ζήτησε μονάχα να μην απομακρυνθούν πολύ, να φτάσουν μέχρι το παρακείμενο εγκαταλελειμμένο parking του Winn-Dixie του συνοικιακού super market που ‘χε κλείσει πριν λίγο καιρό. Ήσυχη γειτονιά, από κείνες που ξέρουμε καλά από τις αμερικάνικες ταινίες, με τις μεγάλες αυλές, το γρασίδι, τους ήσυχους δρόμους και τα station wagon παρκαρισμένα στη σειρά. Τα πιτσιρίκια πέταξαν απ’ τη χαρά τους, το parking είχε ‘εμπόδια’, ήταν προσφιλές για επικίνδυνους ελιγμούς, για σούζες που άρεσαν στο Ricky, για κυκλικές βόλτες με τραγούδι που ήθελε η Amber.

Ο μικρός βαρέθηκε γρήγορα, είχε στο νου του το τεράστιο καφέ γάντι του παππού και την υπόσχεση για μερικές μπαλιές στην αυλή. Η Amber έμεινε λίγο ακόμη, της άρεσε πολύ η ποδηλατάδα, το ποδήλατο το πρόσεχε όπως τις τακτοποιημένες κούκλες στο δωμάτιό της. Ο Ricky έφτασε στο σπίτι, πήγε κατευθείαν να πάρει το γάντι και την μπάλα του baseball, o Jimmie τον ρώτησε πού είναι η αδελφή του. “Έμεινε στο Winn-Dixie παππού”, αποκρίθηκε ο μικρός. Η Amber δεν επέστρεψε ποτέ.

Όταν ο Jimmie μαζί με τη γυναίκα του την Glenda έφτασαν στο εγκαταλελειμμένο parking του super market, βρήκαν μόνο το ποδήλατο της εγγονής τους παρατημένο άτακτα στην άσφαλτο με μια κίτρινη κορδέλα γύρω του. Όρθιοι δύο αστυνομικοί και ένας ηλικιωμένος άντρας που ο Jimmie τον ήξερε από τη γειτονιά. Στο πρόσωπο του γείτονα ζωγραφισμένος τρόμος και εκείνο το χαρακτηριστικό βλέμμα της απόγνωσης. Ψέλλιζε και ξαναψέλλιζε στους αστυνομικούς ότι πότιζε την αυλή του και άκουσε μια παιδική φωνή να καλεί σε βοήθεια, βγήκε στο δρόμο και είδε από μακριά ένα σκούρο φορτηγάκι να απομακρύνεται με ταχύτητα. Τα 78 του χρόνια είχαν επηρεάσει την όρασή του και δεν είχε προλάβει να διαβάσει τον αριθμό της πινακίδας, καλά καλά δεν μπορούσε να ξεχωρίσει το χρώμα του pick-up. “Σκούρο μπλε ή μαύρο”, είπε στους αστυνομικούς. Ο Ricky έσφιξε πιο δυνατά από ποτέ το χέρι του παππού, η Glenda είχε ήδη τρέξει πίσω στο σπίτι να τηλεφωνήσει στην κόρη της την Donna και τον εν διαστάσει σύζυγο της το Richard. “Η Amber χάθηκε”.

Ο συνταξιούχος James Kevil ήταν ο τελευταίος άνθρωπος που την είδε ζωντανή, δήλωσε στους αστυνομικούς ότι είχε δει φευγαλέα τα δυο παιδάκια να κάνουν ποδήλατο, ότι άκουσε τα ουρλιαχτά της μικρής και πλησίασε περισσότερο, αλλά ήταν αργά. Στην κατάθεσή του, συμπλήρωσε πως ο οδηγός του pick-up ήταν μάλλον ένας λευκός νεαρός άνδρας, μετρίου αναστήματος. Δεν πρόλαβε και δεν κατάφερε να δει περισσότερα. Η γειτονιά και οι αρχές κινητοποιήθηκαν άμεσα, ο Jim Ford, ντετέκτιβ της τοπικής αστυνομίας εισηγήθηκε στους ανωτέρους του τη δημιουργία μιας ειδικής task force για να βρουν τη μικρή, όμως εκείνη την εποχή δεν υπήρχαν ούτε smartphones ούτε σύγχρονα ερευνητικά μέσα. Μια εξαφάνιση ανηλίκου ήταν μια πολύ δύσκολη υπόθεση.

Έχουν περάσει 22 χρόνια κι όμως το 1996 φαντάζει μια εποχή τόσο πρωτόγονη και μακρινή, όλα γίνονταν με τηλεφωνήματα και η είδηση ταξίδευε ακόμα από στόμα σε στόμα. Για την τοπική κοινωνία του Arlington, η εξαφάνιση της Amber απέκτησε χαρακτήρα πανστρατιάς, κινητοποιήθηκαν απλοί πολίτες, άνθρωποι κάθε ηλικίας, τοπικά μέσα. Όμως το παιδί επί δυο ημέρες εξακολουθούσε να αγνοείται.

Το βράδυ της 18ης Ιανουαρίου, ένας υπάλληλος ασφάλειας κτηρίων στο Forrest Hill, περιοχή μια χούφτα χιλιόμετρα μακριά από το εγκαταλελειμμένο Win-Dixxie, βγάζει το σκύλο του βόλτα. Το τετράποδο τον τραβάει γαβγίζοντας σαν τρελό στο χαντάκι πίσω από το παλιό αχανές εργοστάσιο της General Motors. Καλυμμένο κάτω από κλαδιά, φύλλα, χώμα και λάσπη, το κορμάκι ενός παιδιού. Γύρω ξεραμένα αίματα, η οσμή του θανάτου, η μυρωδιά της σήψης, οργανικής και κοινωνικής. Επιλαμβάνονται άμεσα το FBI και η αστυνομία του Arlington, ειδοποιούνται οι οικείοι της Amber να κατευθυνθούν στο νεκροτομείο για αναγνώριση. Το νεκρό παιδί είναι όντως η Amber Hagerman. Ο ιατροδικαστής μετά την ενδελεχή εξέταση του πτώματος καταλήγει σε συμπεράσματα που όλοι υποψιάζονταν, αλλά κανείς δεν τολμούσε να ξεστομίσει. Το κοριτσάκι είχε παραμείνει ζωντανό δύο ημέρες, είχε μια βαθιά τομή στο λαιμό – μάλλον από κυνηγετικό μαχαίρι – έφερε τραύματα σε όλο του το κορμί από χτυπήματα, είχε χτυπηθεί βάναυσα, δυστυχώς είχε κακοποιηθεί και σεξουαλικά παραπάνω από μια φορά.

Το Arlington, το Texas, ολόκληρη η Αμερική πάγωσαν.

Ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας του FBI, Mark Simpson, ανακοινώνει σε εθνικό δίκτυο το γεγονός, η αμερικανική κοινωνία παρακολουθεί σοκαρισμένη. Εξαπολύεται ένα ατέλειωτο κυνηγητό για εύρεση του δράστη, οι αρχές κυκλοφορούν κι ένα σκίτσο βασισμένο σε εκείνη την κατάθεση του συνταξιούχου. Κάθε σκούρο φορτηγάκι κινεί υποψίες και η αστυνομία το σταματά για έλεγχο, τα τηλέφωνα στο τμήμα του Arlington ‘σπάνε’ από τις κλήσεις και η ειδική γραμμή που έχει παραχωρήσει το FBI μπουκώνει από τα εκατοντάδες ‘tips’.

O δολοφόνος άφαντος, οι παππούδες του παιδιού τραγικές φιγούρες, η μάνα αρνείται να πιστέψει ότι είναι νεκρό το παιδί της, ξεκινά μια εκστρατεία ενημέρωσης της γειτονιάς, της πόλης, της περιοχής, της Πολιτείας. Οικογένειες σε ολόκληρη τη χώρα θρηνούσαν μαζί με την οικογένεια Hagerman. Ένα βράδυ, η Diane Simone, φυσιοθεραπεύτρια και μητέρα από το Dallas τηλεφώνησε σε έναν τοπικό ραδιοφωνικό σταθμό, ζητώντας από τους παραγωγούς να συνεργαστούν με τις αρχές και τους εθελοντές για την εκστρατεία της οικογένειας της μικρής Amber. Ήταν μια κλήση που θα άλλαζε εκατοντάδες ζωές τα επόμενα χρόνια.

Μετά την κλήση της Simone, η ένωση εκφωνητών του Fort Worth στο Dallas δημιούργησε ένα συντονισμένο σύστημα προειδοποίησης του κοινού κατά τις περιπτώσεις που ένα παιδί χάθηκε, απήχθη ή κινδυνεύει. Με τον καιρό, το σύστημα απέκτησε εθνικό χαρακτήρα, βοήθησε πολύ και η τρομερή εξέλιξη της τεχνολογίας, η αλλαγή στις ταχύτητες σύνδεσης, το internet που μπήκε σε κάθε σπίτι, πάνω απ’ όλα η ευαισθητοποίηση των ανθρώπων. Η ιστορία ήταν από μόνη της ανατριχιαστική, προστέθηκαν ο θάνατος του μνηστήρα της Donna σε τροχαίο δύο μήνες μετά την κηδεία της Amber και ο θάνατος της μεγάλης αδελφής της Donna από βαρύ εγκεφαλικό. Η Αμερική άρχισε να ψιθυρίζει για ‘κατάρες’ και ‘μεγάλο κακό’. Ειδικά στο νότο και στο Texas, αυτές οι ιστορίες γοήτευαν ανέκαθεν.

Η Donna επέμενε ότι όσο ο δολοφόνος κυκλοφορεί ελεύθερος, η κατάρα δεν φεύγει ποτέ. Η δολοφονία είχε λάβει μεταφυσικές διαστάσεις για την αμερικανική κοινωνία, ίσως χωρίς τα επιπλέον στοιχεία, το θέμα να είχε σβήσει νωρίτερα. Το ραδιοφωνικό τσουνάμι των ανακοινώσεων για την Amber και την ιστορία της είχε συμπαρασύρει ολόκληρη τη χώρα.

Ο Richard και η Donna δεν σταμάτησαν ποτέ. Ξεκίνησαν μάλιστα έναν ατέλειωτο αγώνα ιδρύοντας το κίνημα εναντίον των σεξουαλικών επιθέσεων (People Against Sex Offenders – PASO). Τον Ιούλιο του ’96, έφτασαν μέχρι τον Λευκό Οίκο πείθοντας τον Bill Clinton να υπογράψει στο Κογκρέσο το λεγόμενο Amber Hagerman Child Protection Act, ένα νομοθέτημα που ξεκίνησε το ‘μητρώο σεξουαλικών εγκλημάτων ανηλίκων’. Η Amber είχε κάνει το θαύμα της.

Κάθε φορά που χανόταν ένα παιδί, κάθε φορά που υπήρχε υποψία για απαγωγή, ο κόσμος θυμόταν τη μικρή Amber Hagerman και τηλεφωνούσε σε ραδιοφωνικούς σταθμούς διακόπτοντας τις εκπομπές. Οι στατιστικές οδηγούν στο συμπέρασμα ότι ο μεγαλύτερος εχθρός σε περιστατικά απαγωγής ανηλίκων είναι ο χαμένος χρόνος και το Child Alert Foundation δημιουργεί το πρώτο και καινοτόμο αυτοματοποιημένο σύστημα ειδοποιήσεων, το Alert Notification System (ANS). Στην εκστρατεία προστέθηκαν η τηλεόραση, τα κορυφαία ειδησεογραφικά sites, τα chain mails, οι ειδοποιήσεις στα κινητά τηλέφωνα.

Ο τίτλος είναι αναφορά στο όνομα της μικρής: AMBER ALERT.

Η μητέρα της Amber με δάκρυα στα μάτια και με μια φωτογραφία της κόρης της αγκαλιά, ανακοίνωσε δέκα χρόνια μετά το θάνατο της μικρής, ότι 700 παιδιά βρέθηκαν και σώθηκαν χάρη στο σύστημα ειδοποιήσεων της Amber. Έναν χρόνο αργότερα, ιδρύεται και στην Ελλάδα το Εθνικό Συντονιστικό Πρόγραμμα έγκαιρης και έγκυρης ειδοποίησης των πολιτών σε περιστατικά εξαφάνισης ή απαγωγής ανηλίκων, το οποίο ενεργοποιείται από τον οργανισμό ‘Το Χαμόγελο Του Παιδιού’ με την έγκριση της ελληνικής αστυνομίας.

Το πρόγραμμα ‘Amber Alert’ τελεί πια υπό τον συντονισμό του Διεθνούς Κέντρου για τα Εξαφανισμένα και Κακοποιημένα παιδιά (International Centre for Missing and Exploited Children) και εδρεύει στην Washington των ΗΠΑ. Αποτελεί εθελοντική σύμπραξη αστυνομικών αρχών, ΜΜΕ και λοιπών φορέων (ιδιωτικών και κρατικών, εταιρειών κινητής τηλεφωνίας, κ.ά.) με σκοπό την άμεση ενεργοποίηση και προβολή έκτακτων δελτίων και μηνυμάτων σε περίπτωση απαγωγής ανηλίκου, όπου υπάρχουν βάσιμες υποψίες ότι το θύμα βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο.

Οι περιπτώσεις εξαφάνισης ανηλίκων για τις οποίες μπορεί να ενεργοποιηθεί το Amber Alert πρέπει να εκτιμώνται συλλογικά και να διαθέτουν κάποιο από τα παρακάτω χαρακτηριστικά: τη μικρή ηλικία του παιδιού, σαφείς ενδείξεις που υποδηλώνουν ότι βρίσκεται σε κίνδυνο η ζωή ή η υγεία του και υποψίες για πιθανή αρπαγή ή απαγωγή του παιδιού. Η ενεργοποίηση του συστήματος βοηθά στον εντοπισμό του, με την αστυνομία να αποφασίζει εάν η ενεργοποίησή του θέτει το παιδί σε κίνδυνο.

Ο δολοφόνος της Amber εξακολουθεί να κυκλοφορεί ελεύθερος, κανείς δεν γνωρίζει το παραμικρό γι’ αυτόν, η υπόθεση παραμένει ανοικτή και από καιρού εις καιρόν, η αστυνομία του Arlington τηλεφωνεί στην Glenda (ο παππούς της Amber πέθανε το 2009 χτυπημένος απ’ τον καρκίνο) να τη διαβεβαιώσει ότι οι έρευνες συνεχίζονται. Η Donna έχει πάψει πια να πιστεύει ότι θα αποδοθεί δικαιοσύνη, αντιμετωπίζει τις διαστάσεις που πήρε η υπόθεση της δολοφονίας της κόρης της με γλυκόπικρη διάθεση, στο μυαλό της κουρνιασμένο ένα τεράστιο ‘γιατί’ και στο βλέμμα της το σκουριασμένο και επικίνδυνο χρώμα της εκδίκησης.

Στο Arlington, το άγαλμα με τον άγγελο στο σημείο που χάθηκε το παιδί, κάνει την ιστορία να μην ξεθωριάζει, το graffiti από κάτω με το όνομα της Amber βάφεται και ξαναβάφεται από ανθρώπους που το ’96 πιθανόν να μην είχαν καν γεννηθεί. Στο αστυνομικό τμήμα κολλημένη σταθερά η ανακοίνωση: “If you have any information about the Amber Hagerman case, please call the Arlington Police Department at (817) 2744444”.

Η παρακαταθήκη της Amber δεν είναι τίποτα από τα παραπάνω. Είναι τα χιλιάδες παιδιά που σώθηκαν παγκοσμίως εξ αιτίας του συστήματος που γεννήθηκε από το χαμό της.