Αυτό συμβαίνει στον εγκέφαλό σου όταν ροχαλίζεις

Το στριφογύρισμα. Η αέναη προσπάθεια του να βρεις τρόπο να βολέψεις πόδια και χέρια. Το ξύπνημα από το ίδιο σου το ροχαλητό. Το τίναγμα στη μέση της νύχτας. Αυτή η αίσθηση που έχεις όλη τη διάρκεια της ημέρας ότι δεν θα καταφέρεις να σύρεις τα κομμάτια σου μέχρι το σπίτι το απόγευμα. Αυτή η κούραση που ενώ ουσιαστικά δεν έχεις κάνει τίποτα το κουραστικό θα έβαζες στοίχημα ότι την προηγουμένη έβγαλες προπόνηση των 2 ωρών ή έσκαψες για τις ελιές στο χωριό ή και τα δύο.

Οι πιθανότητες να έχεις τουλάχιστον ένα λόγο να πάρεις και εσύ όπως και εγώ το 550 από την Συγγρού και να κατευθυνθείς προς τον Ευαγγελισμό είναι κάτι παραπάνω από πολλές. Γιατί ο ύπνος είναι το πιο υποτιμημένο αγαθό που υπάρχει εκεί έξω και γιατί επιτέλους, πρέπει να κάνεις κάτι για να το αλλάξεις αυτό. Τουλάχιστον για το καλό της υγείας σου. Και επειδή είμαι αρκετή θυμωμένη που ακόμα, δεν είναι γνωστό τοις πάσι τι μπορεί να σημαίνει ένα ‘ροχαλίζω’ για την υγεία μας, θα περάσω απευθείας στο θέμα.

Ήταν 11 παρά κάτι το πρωί όταν βρέθηκα στην κλινική μελέτης υπνικής άπνοιας του Ευαγγελισμού. Πριν από εμένα, είχαν ραντεβού με τον διευθυντή της πτέρυγας, κύριο Βαγιάκη, τουλάχιστον άλλα δέκα άτομα. Η γραμματέας του με ενημέρωσε ότι θα πρέπει να τον περιμένω. Κάθισα σε μία από τις ελεύθερες πλαστικές καρέκλες της αίθουσας και άρχισα να χαζεύω τις οθόνες με τα περίεργα γραφήματα που βρίσκονταν μπροστά μου. Μα, πού έχω έρθει; Σκέφτηκα.

Μελέτη υπνικής άπνοιας, δηλαδή;

(Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου-Watkinson)

Ελάχιστοι είναι αυτοί που θα επισκεφθούν το γιατρό τους επειδή ροχαλίζουν. Οι περισσότεροι θα το αποδώσουν στην κούραση και το άγχος και θα αλλάξουν πλευρό. Κυριολεκτικά και μεταφορικά. Για καλή τους τύχη, αυτοί που δεν θα αφήσουν το άτομο που βρίσκεται δίπλα τους να κλείσει μάτι ίσως πειστούν και πάνε στην κλινική μελέτης ύπνου του Ευαγγελισμού η οποία βρίσκεται εν ενεργεία από το 1990.

Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι και ο κύριος Μάκης που έχει ραντεβού με τον γιατρό πριν από μένα. “Έκανα διακοπές στις ανάσες και ενώ δεν ξυπνούσα το βράδυ, το πρωί ένιωθα κουρασμένος” μου λέει και με ανακούφιση με ενημερώνει ότι η γυναίκα του τον έπεισε να κάνει το τεστ γεγονός που όπως θα μου εξηγήσουν αργότερα και οι γιατροί είναι το συνηθέστερο “Τις περισσότερες ο παρακοιμούμενος καταλαβαίνει ότι κάτι δεν πάει καλά και παρακινεί τον άλλο να κάνει τη μελέτη“.

Ο κύριος Μάκης είναι γύρω στα 40, με αρκετά κιλά παραπάνω στο σώμα του. Με την πεποίθηση ότι βρίσκομαι δίπλα του για να κάνω και εγώ το τεστ, με καθησυχάζει. “Δεν είναι τίποτα. Κλείνεις ραντεβού, έρχεσαι το βράδυ, σε βάζουν να κοιμηθείς και βάζουν και ένα μηχάνημα με πάρα πολλούς αποδέκτες που μετράνε ενώ εσύ κοιμάσαι“. Τον ρώτησα για τα αποτελέσματά του. “Τελικά, έχω θέμα” είπε και κούνησε το κεφάλι απογοητευμένα. “Έχω στένωση φάρυγγα λόγω κούρασης και δουλειάς. Ίσως χρειαστεί να φορέσω μάσκα. Δεν ξέρω ακόμα“.

Η γιατρός που βρισκόταν σε υπηρεσία εκείνη την ώρα (γύρω στις 11 το πρωί) κυρία Μιναριτζόγλου ανέλαβε να μου δείξει τους χώρους της κλινικής για την οποία ο κόσμος μαθαίνει κυρίως μέσα από συζητήσεις. “Η πληροφορία για την ύπαρξη της κλινικής μεταδίδεται κυρίως από στόμα σε στόμα. Ο ένας λέει στον άλλο ότι ροχαλίζει, κάποιος έχει κάνει τη μελέτη ύπνου και τον συμβουλεύει να έρθει σε μας. Παλαιότερα γινόταν και διαφήμιση. Τώρα, δεν χρειάζεται“.

“Εδώ έρχεται και κόσμος που υποφέρει από αϋπνίες. Συνήθως γυναίκες ανήκουν σε αυτήν την κατηγορία που υποφέρουν από κατακερματισμό του ύπνου” μου λέει ενώ μου δείχνει κάτι ακαταλαβίστικα γραφήματα στον υπολογιστή. “Συνήθως αυτοί που έρχονται είναι 40 με 60 χρονών. Έχουμε και 20 και 25 και 30. Οι γυναίκες συνήθως παρουσιάζουν προβλήματα σε μεγαλύτερη ηλικία. Οι άντρες νωρίτερα“.

“Να εδώ για παράδειγμα, κάνουμε μία σπιρομέτρηση, δηλαδή υπολογίζουμε την λειτουργικότητα των πνευμόνων” μου λέει δείχνοντάς μου την οθόνη που πάνω αριστερά δείχνει ένα άδειο κρεβάτι.

Τα συμπτώματα

Το δωμάτιο που γίνεται η εξέταση είναι ένα κλασικό δωμάτιο νοσοκομείου, ίσως στο πιο καθαρό. Πάνω ακριβώς από το προσκέφαλο έχει μία σειρά από πρίζες που γράφουν οξυγόνο και δίπλα του μία μηχανή μέτρησης. “Το βράδυ η εξέταση που γίνεται είναι διπλή. Έχουμε το διαγνωστικό κομμάτι μέχρι τις 2 τα ξημερώματα και μετά μέχρι τις 6 το πρωί, του τοποθετούμε τη μάσκα οξυγόνου ώστε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα” μου εξηγεί η γιατρός ενώ εγώ απορώ ποια είναι τα συμπτώματα που θα σε στείλουν ή θα κάνουν την γυναίκα σου τέλος πάντων να σε στείλει στην κλινική για να κάνεις τη μελέτη.

“Καταλαβαίνεις ότι κάτι δεν πάει καλά. Αν ακούσεις ροχαλητό απνικού δεν θα το ξεχάσεις ποτέ. Στην αρχή είναι πολύ δυνατό, έπειτα διακόπτεται απότομα, μετά πολύ δυνατό. Οι περισσότεροι μας το περιγράφουν σαν κάποιος να ανεβαίνει ανηφόρα“.

“Το ροχαλητό ως ροχαλήτο είναι απλώς μία φασαρία. Η άγνοια του τι μπορεί να το προκαλεί είναι πολύ σοβαρή κατάσταση. Γιατί λειτουργεί υπογείως. Επηρεάζει την καρδιά πολύ. Προκαλεί αρρυθμίες. Πολλές φορές παρατηρούμε μία ταχυκαρδία την ώρα που παίρνει ο ασθενής αναπνοή (μέσα στον ύπνο του). Το ροχαλητό μπορεί να ευθύνεται και για την άνοδο της αρτηριακής πίεσης. Σε πολλές περιπτώσεις, κάνει μία ειδική αρτηριακή πίεση η οποία δεν πέφτει παρά με δύο ή τρία φάρμακα.

Μπορεί να προκαλέσει στυτική δυσλειτουργία, κατάθλιψη, εγκεφαλικό, ανακοπή καρδιάς

“Συχνοουρία, μειωμένη λίμπιντο, πονοκέφαλοι. Πολλοί, δυσκολεύονται να κοιμηθούν επειδή έχουν ρηχό ύπνο και ξυπνάνε“, συμπληρώνει ο κύριος Βαγιάκης.

Και συνεχίζει εξηγώντας μου ότι “Πρόκειται για μία κατάσταση στην οποία παρατηρούνται διακοπές της αναπνοής μόνο κατά τη διάρκεια του ύπνου. Την ημέρα, η αναπνοή είναι φυσιολογική. Στον ύπνο όμως, η αναπνοή αυτών των ανθρώπων κόβεται από δέκα δευτερόλεπτα και πάνω. Μπορεί να κρατήσει μέχρι και λεπτό“.

“Το κακό είναι ότι ξυπνάνε την επόμενη μέρα σαν να μην έχουν ξεκουραστεί καλά και νιώθουν νύστα. Αυτό είναι ένα πολύ δυνατό σύμπτωμα“.

“Η γυναίκα σου λέει ότι ο άντρας μου το βράδυ ροχαλίζει πολύ και μερικές φορές ξυπνάει σαν να πνίγεται. Όλη την υπόλοιπη ημέρα νιώθει κούραση και υπνηλία“.

“Υπάρχουν περιπτώσεις που ο ασθενής μπορεί να αποκοιμηθεί ενώ είναι έξω με την παρέα του“.

Τι μπορεί να προκαλέσει την υπνική άπνοια

Ο κύριος Βαγιάκης επιμένει ότι ανατομικοί παράγοντες όπως “η στενότητα του φάρυγγα, ο χαλαρός μυϊκός τόνος, ίσως κάποια δυσλειτουργία του αναπνευστικού κέντρου” ευθύνονται κυρίως για την ύπαρξη της υπνικής άπνοιας στον οργανισμό. Παρόλα αυτά, κινούμενος στη λογική ότι “είναι πολυπαραγοντική συνήθως η αιτία” κρούει και τον κώδωνα του κινδύνου σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες όπως είναι οι παχύσαρκοι. Παρεμπιπτόντως, τα νούμερα που είχε να μας δώσει ήταν απογοητευτικά υψηλά.

“Η άπνοια είναι μία πάθηση που τη γεννά ο οργανισμός σε μερικούς ανθρώπους. Έχουμε δει ότι παρατηρείται πιο συχνά σε άντρες μέσης ηλικίας (μάλιστα σε τριπλάσιο ποσοστό από το αντίστοιχο των γυναικών) οι οποίοι είναι υπέρβαροι και έχουν υπέρταση“.

Αν πάρεις 100 παχύσαρκους θα δεις ότι εμφανίζουν υπνική άπνοια οι 50 ενώ αν πάρεις 100 αδύνατους θα δεις ότι θα εμφανίσουν υπνική άπνοια οι 10

“Τώρα έχουμε ξεκινήσει ένα πρόγραμμα σε συνεργασία με το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο έτσι ώστε οι παχύσαρκοι ασθενείς να έχουν τη δυνατότητα να ενταχθούν για απώλεια βάρους“, με ενημερώνει λίγα δευτερόλεπτα αργότερα.

Με το μπακαλίστικο δεδομένο ότι ‘όποιος καπνίζει, ροχαλίζει’, το κάπνισμα δεν θα μπορούσε να είναι ένας ακόμη παράγοντας; Όχι είναι η απάντηση που είχε να μου δώσει ο κύριος Βαγιάκης. “Το τσιγάρο χειροτερεύει την πάθηση αλλά δεν την προκαλεί“.

Φυσιολογικά ποσοστά άπνοιας

“Στους ενήλικες κάτω των 65 ετών είναι φυσιολογικές οι άπνοιες μέχρι πέντε την ώρα και άνω των 65 μέχρι δέκα την ώρα και στα παιδιά είναι μία“.

“Κάποιος ο οποίος είναι 75 χρονών και είκοσι να έχει δεν ανησυχούμε γιατί ό,τι ζημιά ήταν να του κάνει η άπνοια, θα του την έχει κάνει“.

Πώς αντιμετωπίζεται η υπνική άπνοια;

“Εξαρτάται από τη βαρύτητα του προβλήματος. Συνήθως, χορηγούμε κάποια μάσκα. Στα μέτρια και στα ελαφριά περιστατικά μπορεί να χρησιμοποιηθεί μασελάκι“.

“Η μάσκα ουσιαστικά παίρνει τον ατμοσφαιρικό αέρα και τον διοχετεύει στον οργανισμό με μεγαλύτερη πίεση. Λειτουργεί αναχαιτιστικά ώστε τα τοιχώματα του φάρυγγα να μην κλείνουν την περιοχή“.

“Το μασελάκι φέρνει την γνάθο λίγο πιο μπροστά. Συνήθως, για να γίνει αυτό θα πρέπει πρώτα να πάρουμε γνωμάτευση από ΩΡΛ ότι όντως, έχουμε περιθώριο να φέρουμε την γνάθο πιο μπροστά“.

“Μία μικρή μερίδα ατόμων, το αντιμετωπίζει και χειρουργικά όταν έχει ειδικό πρόβλημα στην ανώτερη περιοχή του αναπνευστικού“.

“Μπορεί να γίνει ο άλλος καλά, μπορεί να χρησιμοποιεί τη συσκευή και εφόρου ζωής“.

Πόσο κοστίζει μία εξέταση;

Το ‘τίποτα’ της κυρίας Μιναριτζόγλου συνοδεία ενός “Και ανασφάλιστοι έρχονται εδώ” με καθησύχασε και με τσάντισε ταυτόχρονα. Αφού είναι τσάμπα, αφού δεν είναι κάτι το δύσκολο ή το επίπονο γιατί δεν την έχουν κάνει όλοι ακόμα; “Επειδή δεν πονάει και δεν τρέχει αίμα δεν τρέχουν κατευθείαν στο γιατρό. Και εκεί είναι που την πατάνε” με αποστόμωσε εκείνη.

“Κανονικά όσοι οδηγούν θα έπρεπε να κάνουν το τεστ. Τις προάλλες είχα ασθενή έναν οδηγό νταλίκας ο οποίος υπέφερε από υπνηλία και του έφευγε το τιμόνι από τα χέρια“.

Οδηγοί λεωφορείων, φορτηγών έρχονται και πρέπει να έρχονται εδώ

“Παρότι η λίστα αναμονής είναι μεγάλη προσπαθούμε τα βαριά τουλάχιστον περιστατικά να μην τα αφήνουμε να περιμένουν. Για παράδειγμα ο άνθρωπος που ήρθε σε εμάς γιατί κοιμήθηκε στο τιμόνι και είχε ατύχημα” εξηγεί ο κύριος Βαγιάκης θέλοντας και εκείνος με τη σειρά του να ευαισθητοποιήσει κυρίως τους οδηγούς να μην αφήνουν τα πράγματα στην τύχη τους.

Μία ερώτηση

Όσο διαβάζεις έχεις πει τουλάχιστον μία φορά ‘ρε συ, αυτό το έχω και εγώ’ και ακόμα να πάρεις τηλέφωνο να κλείσεις ραντεβού για την εξέταση;