Γιατί κάποιοι παίρνουν φωτιά στα καλά καθούμενα

Το ρολόι έδειχνε 8 εκείνο το πρωινό της δεύτερης ημέρας του Ιουλίου του 1951 στην Φλόριντα, όταν η Pansy Carpenter χτύπησε την πόρτα της νοικάρισσάς της, Mary Reeser, για να της παραδώσει ένα τηλεγράφημα. Η Mary δεν απαντούσε στα χτυπήματα της Pansy, με αποτέλεσμα η τελευταία να προσπαθήσει να ανοίξει την πόρτα. Όταν το έκανε όμως, διαπίστωσε ότι το πόμολο ήταν εξαιρετικά καυτό, κάτι που της κίνησε την περιέργεια και ταυτόχρονα την έκανε να ανησυχήσει.

Η ιδιοκτήτρια ενημέρωσε την αστυνομία κι όταν οι άνδρες του σώματος μπήκαν τελικά στο διαμέρισμα, ήρθαν αντιμέτωποι με ένα τρομερά παράξενο θέαμα. Η Mary είχε γίνει στάχτη, με το -σμικρυμένο- κρανίο κι ένα τμήμα της σπονδυλικής της στήλης και του αριστερού της ποδιού να είναι τα μόνα που παρέμεναν για να θυμίζουν ότι κάποτε σε αυτό μικρό διαμέρισμα ζούσε μια γυναίκα. Μαζί με την Mary, είχε καεί μόνο η καρέκλα στην οποία καθόταν. Το υπόλοιπο σπίτι της, παρέμεινε άθικτο, παρά το γεγονός πως το σώμα της είχε πιάσει θερμοκρασία 1.930 βαθμών Κελσίου(!).

Μια θεωρία ήταν πως η Mary, η οποία έπαιρνε υπνωτικά, είχε ανάψει τσιγάρο λίγες στιγμές αφότου πήρε το χάπι της, με αποτέλεσμα να κοιμηθεί κι οι στάχτες να κάψουν τη ρόμπα της και στη συνέχεια την ίδια τη γυναίκα. Γιατί όμως η φωτιά περιορίστηκε σε τόσο μικρό χώρο; Γιατί δεν έκαψε και το υπόλοιπο σπίτι, όπως θα περίμενε κανείς ότι θα συμβεί; Μήπως επρόκειτο για περίπτωση ανθρώπινης αυτοανάφλεξης;

Ναι, υπάρχει τέτοιο πράγμα (τουλάχιστον στη θεωρία) και είναι όσο τρομακτικό ακούγεται.

Τι είναι η ανθρώπινη αυτοανάφλεξη

Με απλά λόγια, το φαινόμενο κατά το οποίο το ανθρώπινο σώμα παίρνει φωτιά χωρίς κάποια προφανή εξήγηση και τη βοήθεια κάποιου εξωγενή παράγοντα. Εν ολίγοις, σύμφωνα με τη θεωρία της αυτοανάφλεξης, η φωτιά ξεκινάει εντός του ανθρώπινου σώματος. Στα αγγλικά ο όρος ονομάζεται ‘Spontaneous Human Combustion’ και ξεκίνησε να ανησυχεί τον κόσμο κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα.

Διάσημοι συγγραφείς της εποχής μάλιστα, χρησιμοποίησαν αυτόν τον φαντασμαγορικό τρόπο για να ‘σκοτώσουν’ τους πρωταγωνιστές των έργων τους, με πιο διάσημο παράδειγμα, αυτό του Καρόλου Ντίκενς, στο μυθιστόρημα ‘Bleak House’ του 1853. Εκτός από τον Ντίκενς όμως, την αυτοανάφλεξη χρησιμοποίησαν στα έργα τους μεταξύ άλλων και οι Μαρκ Τουαίην, Χέρμαν Μέλβιλ και Ουάσινγκτον Ίρβινγκ, ενώ στις μέρες μας το έχουμε δει σε σειρές και ταινίες, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αυτό των ‘X-Files’ (προφανώς).

Όλες οι περιπτώσεις που έχουν θεωρηθεί σαν περιστατικά αυτοανάφλεξης, παρουσιάζουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Πιο συγκεκριμένα, τα θύματα είχαν χρόνιο πρόβλημα με το αλκοόλ, επρόκειτο για ηλικιωμένους (και συνήθως γυναίκες), ενώ η φωτιά είχε προκαλέσει ελάχιστες ζημιές στο εξωτερικό περιβάλλον και είχε αφήσει πίσω της στάχτες με τρομερά δυσάρεστη μυρωδιά, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις, είχε καεί μόνο ο κορμός του σώματος, αφήνοντας τα χέρια και τα πόδια άθικτα. Η αγάπη του θύματος για το αλκοόλ εμφανίζεται στις αναφορές τόσο έντονα ως κοινός τόπος ώστε κάποτε θεωρούσαν την αυτοανάφλεξη απλά ως ένα αποτέλεσμα του αλκοολισμού. Άλλοι πάλι μιλούσαν για οργή Θεού. Τελικά, η πραγματικότητα ήταν λίγο πιο περίπλοκη.

Ας δούμε τα πράγματα λίγο πιο ψύχραιμα

Όπως συμβαίνει συνήθως, μια πιο προσεκτική ματιά στα περιστατικά που αναφέρονταν ως περιπτώσεις αυτοανάφλεξης, ήρθε να χαλάσει κάπως την τρομακτική θεωρία. Για παράδειγμα, σε πολλές φωτογραφίες υποτιθέμενων θυμάτων της αυτοανάφλεξης, ήταν φανερό πως εκτός από τους ίδιους, είχε καεί τελικά και ένα μεγάλο μέρος του γύρω χώρου.

Ο ερευνητής Joe Nickell, στο βιβλίο του ‘Real-Life X-Files’ μελετάει ενδελεχώς αρκετά από τα περιστατικά αυτά, διαπιστώνοντας πως κρύβουν σαφώς λιγότερο μυστήριο απ’ όσο φαινόταν. Τα περισσότερα από τα θύματα, ήταν όντως μεγάλα σε ηλικία, αλλά ήταν και μόνα τους, είχαν καταναλώσει αλκοόλ και κυρίως, βρίσκονταν κοντά σε πηγές φωτιάς, όπως τσιγάρα, γκαζάκια και κεριά.

Επίσης, αν η θεωρία της αυτοανάφλεξης έχει βάση, τότε θα έπρεπε να συμβαίνει συχνότερα. Σε ένα κόσμο 7 δισεκατομμυρίων ανθρώπων, έχουν αναφερθεί ελάχιστα περιστατικά και όλα έχουν συμβεί σε εσωτερικούς χώρους. Κανένας δεν έχει πέσει θύμα αυτοανάφλεξης απλά περπατώντας στο δρόμο, ή ακόμα και ευρισκόμενος μέσα στο νερό της θάλασσας, κάτι που αν η θεωρία είχε βάση, θα μπορούσε κάλλιστα να συμβεί. Όπως επίσης, ποτέ κανένας δεν έχει τραβήξει σε βίντεο κάποιον άνθρωπο απλά να πιάνει φωτιά χωρίς την παραμικρή εξήγηση. Όλα τα θύματα, ήταν πάντα μόνα τους, συνήθως στο σπίτι τους.

Ακόμα, αν η αυτοανάφλεξη είχε βάση σαν φαινόμενο, θα έπρεπε να αφορά όχι μόνο τους ανθρώπους, αλλά και τα ζώα. Κι όμως, ποτέ κανείς δεν έχει αναφέρει περιστατικό με κάποιο ζώο να τυλίγεται στις φλόγες χωρίς προφανή λόγο.

Χμ, σαν να κάνει λίγα νερά η θεωρία.

Τότε πώς εξηγούνται τα περιστατικά;

Η αλήθεια είναι πως η θεωρία της αυτοανάφλεξης γεννήθηκε περισσότερο από την έλλειψη προφανών εξηγήσεων για το φαινόμενο ανθρώπων που βρίσκονταν καμμένοι ολοσχερώς, παρά ως αποτέλεσμα εμπεριστατωμένης επιστημονικής έρευνας. Πλέον, υπάρχουν αρκετοί τρόποι να εξηγήσει κανείς τα περιστατικά, ώστε να μπορούμε να θεωρήσουμε πως η αυτοανάφλεξη, όσο τρομακτική κι εντυπωσιακή κι αν μοιάζει, έχει θέση περισσότερο στα μυθιστορήματα παρά στα βιβλία της ιατρικής.

Για αρχή, όταν ένας άνθρωπος κοιμάται ή βρίσκεται αναίσθητος και ανήμπορος να αντιδράσει, τότε ακόμα κι η στάχτη από ένα τσιγάρο είναι ικανή να κάνει μέσα σε μερικές ώρες τη ζημιά. Τα ρούχα μπορούν να ενεργήσουν σαν καντήλι και οι φλόγες μπορούν να πολλαπλασιαστούν χάρη στο λίπος του σώματος. Το γεγονός πως οι περισσότεροι πρωταγωνιστές ιστοριών αυτοανάφλεξης ήταν ηλικιωμένοι και αντιμετώπιζαν προβλήματα υγείας, μπορεί επίσης να εξηγήσει τους λόγους για τους οποίους δεν κατάφεραν ποτέ να σηκωθούν και να σβήσουν τη φωτιά.

Όσο για το γεγονός πως σε κάποιες περιπτώσεις κάηκε μόνο το θύμα με το δωμάτιο να τη γλιτώνει; Αυτό μπορεί να εξηγηθεί χάρη στην ιδιότητα της φωτιάς να εξαπλώνεται προς τα πάνω κι όχι προς τα έξω. Με λίγα λόγια, όταν μια φωτιά δεν έχει άλλο ‘καύσιμο’ (στην περίπτωσή μας το ανθρώπινο λίπος) να κάψει, τότε μπορεί απλά να σβήσει χωρίς να εξαπλωθεί στο γύρω χώρο.

Ακόμα, υπάρχει μια σπάνια πάθηση με την ονομασία σύνδρομο Stevens-Johnson, η οποία πρόκειται για τοξική αντίδραση του δέρματος σε συγκεκριμένα φάρμακα (ανάμεσά τους αντιβιωτικά και απλά παυσίπονα), ικανή να προκαλέσει σοβαρότατα εγκαύματα. Η πάθηση αυτή δεν αποκλείεται να ευθύνεται για τουλάχιστον ένα από τα περιστατικά υποτιθέμενης αυτοανάφλεξης.

Η λίστα δεν σταματάει εδώ, αφού οι εξηγήσεις για το φαινόμενο είναι αμέτρητες και περιλαμβάνουν μέχρι και εκούσια πρόκληση της φωτιάς με σκοπό την αυτοκτονία.

Τα καυτά συμπεράσματα

Αυτό που πρέπει να κρατήσουμε επομένως, είναι το γεγονός πως η θεωρία της αυτοανάφλεξης δεν δείχνει να διαθέτει επιστημονικά τεκμήρια αρκετά δυνατά για να την επαληθεύσουν. Πρόκειται περισσότερο για αστικό θρύλο, ο οποίος όσο περνάνε τα χρόνια αποκτάει διαστάσεις ανάμεσα στους λάτρεις του μεταφυσικού. Επιστημονικές πηγές άλλωστε, αναφέρουν ακόμα και περιστατικά στα οποία επίσημες νεκροψίες αγνοήθηκαν επειδή χαλούσαν την όμορφη ιστορία που κάποιοι ήθελαν να χτίσουν.

Μπορείς λοιπόν να κοιμάσαι σχετικά ήσυχος και να μην ανησυχείς για την περίπτωση να πιάσεις φωτιά στα καλά καθούμενα. Επειδή βέβαια, εκτός από στοιχεία που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη της αυτοανάφλεξης, δεν υπάρχουν ούτε στοιχεία που να την καταρρίπτουν με βεβαιότητα, κάθε φορά που κάποιος άνθρωπος θα βρίσκεται καμμένος χωρίς προφανή λόγο, ο θρύλος θα ξαναζεί.

Τελευταίο παράδειγμα, αυτό του Ιρλανδού Michael Faherty, ο οποίος βρέθηκε καμμένος στο σπίτι του τον Δεκέμβρη του 2010. Το πόρισμα του ιατροδικαστή λίγους μήνες αργότερα, ανέφερε πως παρά το γεγονός πως η σωρός του βρέθηκε δίπλα σε ένα αναμμένο τζάκι, δεν ήταν οι φλόγες που προήλθαν από αυτό, εκείνες που έκαναν το σώμα του άτυχου Michael να καεί.

Λες;

Πηγές: Wikipedia, BBC, livescience.com, howstuffworks.com