Μία βάρδια στον Πρώτο Πυροσβεστικό Σταθμό Αθηνών

Η 23η Ιουλίου του 2018 είναι ήδη καταχωρημένη στη συλλογική μνήμη ως μια ημέρα τραγωδίας και ανείπωτης θλίψης. Τη μοναδική αχτίδα κουράγιου και αισιοδοξίας, την προσφέρουν οι ήρωες που κυκλοφορούν ανάμεσά μας, βοηθώντας με την αυτοθυσία και το κουράγιο τους να σωθεί οτιδήποτε σώζεται. Στους ήρωες αυτούς, ανήκουν το δίχως άλλο κι οι πυροσβέστες, οι οποίοι άοκνα και δίχως σταματημό κάνουν τη δουλειά τους. Οι ίδιοι, δεν θα απαιτήσουν ποτέ την αναγνώριση, θα υπενθυμίσουν πως εκτελούν απλά τα καθήκοντά τους. Παρ’ όλα αυτά, τους οφείλουμε ένα τεράστιο ‘ευχαριστώ’ και καλό θα είναι κάθε τόσο να τους προσφέρουμε.

Ο αξιωματικός υπηρεσίας διάβαζε τις υπηρεσίες της ημέρας. Οι πυροσβέστες που στέκονταν απέναντι του, χωρίς να είναι σε προσοχή, αλλά με τον απαραίτητο σεβασμό προς τον ανώτερό τους, έλεγαν ’παρών’ μόλις άκουγαν το όνομά τους.

Ένα χειροκίνητο καμπανάκι που βρίσκεται στην αριστερή πλευρά της εισόδου του κτιρίου που στεγάζεται ο διοικητής του πρώτου Πυροσβεστικού Σταθμού Αθήνας, είχε χτυπήσει στις 14:00 και οι πυροσβέστες της απογευματινής βάρδιας που κρατάει ως τις 22:00 είχαν μαζευτεί στο ΚΨΜ για την καθιερωμένη αναφορά.

Αφού ορίστηκαν οι οδηγοί και οι μάχιμοι στα αυτοκίνητα, η υπηρεσία στο τηλεφωνικό κέντρο και αναφέρθηκαν τα ονόματα των πυροσβεστών που είχαν άδεια εκείνη την ημέρα, ο αξιωματικός υπηρεσίας με σύστησε στους πυροσβέστες με τους οποίους θα περνούσα τις επόμενες οκτώ ώρες.

***

Ο Πρώτος Πυροσβεστικός Σταθμός Αθηνών βρίσκεται στο 4 της Μουρούζη, στο Κολωνάκι. Μία μπάρα, που χειρίζεται ο πυροσβέστης στο τηλεφωνικό κέντρο, το οποίο βρίσκεται αριστερά της εισόδου, εμποδίζει την είσοδο στους διερχόμενους, στο προαύλιο του σταθμού. Δεξιά από την είσοδο βρίσκεται ένα κτίριο με τα γραφεία του σταθμού, του διοικητή και του υποδιοικητή, ενώ στο βάθος του προαυλίου, το αρχηγείο του Πυροσβεστικού Σώματος. Το ορθογώνιο σχήμα του προαυλίου παραπέμπει σε γήπεδο μπάσκετ, συνειρμό στον οποία βοηθά και μία μπασκέτα που βρίσκεται απέναντι από το τηλεφωνικό κέντρο και χρησιμοποιούν οι πυροσβέστες στον ελεύθερό τους χρόνο.

(Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου-Watkinson)

Δευτερόλεπτα μετά την ολοκλήρωση της αναφοράς, όλα τα οχήματα του σταθμού βρίσκονταν με ανοιχτή τη μηχανή στη μέση του προαυλίου. Οι πυροσβέστες τσέκαραν τις αντλίες και τον εξοπλισμό των οχημάτων, στον καθιερωμένο έλεγχο που γίνεται τρεις φορές το εικοσιτετράωρο, πριν από κάθε βάρδια.

Στο σταθμό υπάρχουν τρεις βάρδιες: 07:30-14:00, 14:00-22:00 και 22:00-07:30. Οι πυροσβέστες φτάνουν στο Σταθμό μισή ώρα πριν ξεκινήσει η υπηρεσία τους προκειμένου να ενημερωθούν από τους συναδέλφους τους για πιθανά συμβάντα που βρίσκονται σε εξέλιξη από την προηγούμενη βάρδια.

Περπάτησα μέχρι την άλλη άκρη του προαυλίου που δεν ξεπερνά σε μήκος τα εκατό μέτρα και στάθηκα με πλάτη στο σήμα της πυροσβεστικής που κοσμεί τα κτίρια που στεγάζεται το αρχηγείο, ενώ οι πυροσβέστες επανέφεραν τα οχήματα στις αρχικές τους θέσεις. Όπως θα έβλεπα συνοδευόμενος από τον αξιωματικό υπηρεσίας λίγες ώρες πριν το τέλος της βάρδιας, στο κτίριο που είχα πλάτη, βρισκόταν ένα γυμναστήριο. ”Πέρα από την καλή φυσική κατάσταση που χρειάζεται να διαθέτει ένας πυροσβέστης, η γυμναστική ανεβάζει τους παλμούς της καρδιάς”, θα μου εξηγούσε ο αξιωματικός όσο έκανε τα πρώτα βήματα από τα εφτά χιλιόμετρα που έτρεχε κάθε βράδυ. ”Το κομμάτι των καρδιακών παλμών είναι πολύ σημαντικό για τον πυροσβέστη, αφού από τους 60 που μπορεί να έχει όσο αναπαύεται, το χτύπημα του κουδουνιού της υπηρεσίας, λόγω κάποιου συμβάντος, μπορεί να τους εκτοξεύσει στους 200”.

”Αυτός είναι ο πρώτος πύργος πυροσβεστικής στην Ελλάδα”, μου είπε ο υποδιοικητής όσο χάζευα στο κενό πλέον προαύλιο, το μακρόστενο κτίριο απέναντι από το ΚΨΜ, το ύψος του οποίου αντιστοιχούσε σε τετραώροφη πολυκατοικία, προσπαθώντας να αντιληφθώ τη χρησιμότητά του, αφού δεν είχα ακόμα παρακολουθήσει την εκπαίδευση που θα γινόταν εκεί τρεις ώρες αργότερα. ”Τα κτίρια του σταθμού μας ήταν κάποτε φυλακές, ενώ επί βασιλιά μετατράπηκαν στους προσωπικούς του στάβλους”, συνέχισε ο υποδιοικητής και με οδήγησε στο γραφείο του διοικητή.

Στο γραφείο του διοικητή

(Ο αντιπύραρχος και διοικητής του σταθμού, Χρήστος Π. Σημιακάκης)

Δεν ξέρω αν αποτελεί ένδειξη της σιγουριάς των πυροσβεστών στις ικανότητές τους ή αρχιτεκτονική ιδιορρυθμία, πάντως η υπερβολική παρουσία ξύλου στο κτίριο της διοίκησης δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη.

Περπάτησα τον ξύλινο διάδρομο του πρώτου ορόφου, χτύπησα την ξύλινη πόρτα στα δεξιά μου και στο ‘περάστε’ του διοικητή, κάθισα σε μια καρέκλα απέναντι από το ξύλινο γραφείο που βρίσκεται στη μέση ενός δωματίου με ξύλινους τοίχους. Όσο ο διοικητής μου εξηγούσε πως ο σταθμός βρισκόταν σε μερική επιφυλακή λόγω της άφιξης του Ιταλού Προέδρου, Σέρτζιο Ματαρέλα, στην Αθήνα, το σύντομο χτύπημα ενός ηλεκτρικού κουδουνιού τον διέκοψε. Δευτερόλεπτα αργότερα, ένας πυροσβέστης τον ενημέρωνε πως ο σταθμός είχε κλήση για διάσωση ενός ζώου στο Παγκράτι.

Στην απορία μου για το ποιος είναι ο λόγος που μπορεί η άφιξη ενός ξένου Προέδρου να βάλει σ’ επιφυλακή έναν πυροσβεστικό σταθμό, ο διοικητής μου εξήγησε: ”Τον Νοέμβριο είχαμε μια σειρά από αντίστοιχα γεγονότα, εξαιτίας των οποίων ήμασταν σ’ επιφυλακή. Ο Μαραθώνιος, η επίσκεψη Ομπάμα, οι επέτειοι του Πολυτεχνείου και του Γρηγορόπουλου ήταν μερικά από αυτά.

Σε τέτοιες περιπτώσεις λειτουργούμε επικουρικά. Στις επισκέψεις σημαινόντων προσώπων εξασφαλίζουμε την ύπαρξη πυρασφάλειας σ’ όλα τα σημεία της πόλης από τα οποία περνούν, ενώ σε επετείους, όπως οι προαναφερθείσες, καλούμαστε να σβήσουμε φωτιές που ανάβουν σε διάφορα σημεία του κέντρου, λόγω επεισοδίων”.

Το 2016, λίγες μέρες πριν την ολοκλήρωση του έτους, ο Πρώτος Πυροσβεστικός Σταθμός της Αθήνας επενέβη για 2374 κλήσεις που αφορούσαν τα εξής συμβάντα: 720 αστικές πυρκαγιές, 2 δασικές, 601 παροχές βοήθειας και 1051 επεμβάσεις σε ανελκυστήρες.

Τη συζήτησή μας διέκοψε αυτή τη φορά, το χτύπημα του τηλεφώνου. Το τηλεφωνικό κέντρο ενημέρωνε το διοικητή πως ο πατέρας ενός παιδιού που πυροσβέστες είχαν απεγκλωβίσει επιτυχώς από ασανσέρ κατά τη διάρκεια της νυχτερινής βάρδιας, ήθελε να τον ευχαριστήσει. Αφού ολοκληρώθηκε η συνομιλία του πατέρα με το διοικητή και μέχρι να πάω στο δεύτερο ΚΨΜ, το χώρο που περνούν τον περισσότερο ελεύθερο τους χρόνο οι πυροσβέστες, ο διοικητής άρχισε να μου διαλύει τις αρχικές αμφιβολίες για το αν ο μέσος πολίτης γνωρίζει τις αρμοδιότητες της Πυροσβεστικής.

”Οι πολίτες πλέον γνωρίζουν πως δεν ασχολούμαστε μόνο με την κατάσβεση πυρκαγιών. Δεχόμαστε πληθώρα διαφορετικών κλήσεων. Από κατάκοιτους ανθρώπους που χρειάζονται τη βοήθειά μας για να μεταβούν σε κάποιο νοσοκομείο, μέχρι γείτονες ατόμων που στέκονται στην άκρη της ταράτσας μιας πολυκατοικίας έχοντας σκοπό να αυτοκτονήσουν. Επίσης, συνδράμουμε στο έργο άλλων υπηρεσιών -όπως κι εκείνες στο δικό μας- όπως το ΕΚΑΒ ή η ΕΛ.ΑΣ. Για παράδειγμα σ’ ένα τροχαίο ατύχημα συνεργάζονται διαφορετικές υπηρεσίες. Αρχικά, αναλαμβάνει δράση η τροχαία για να διακόψει την κυκλοφορία, ώστε να μπορέσουμε εμείς να απεγκλωβίσουμε τυχόν τραυματίες και στη συνέχεια να μπορέσει το ΕΚΑΒ να τους περιθάλψει”. 

Στο ΚΨΜ

(Το πρώτο ΚΨΜ)

Μπαίνοντας στο δεύτερο ΚΨΜ αντίκρισα δύο πράσινους τοίχους και δύο σομόν, γεγονός που συνάδει με την χαλαρότητα του χώρου, σ’ αντίθεση με το πρώτο το οποίο διαθέτει στο βάθος βιτρίνες με στολές πυροσβεστών. Στην τηλεόραση έπαιζε το ‘Fantastic Beasts and Where to Find Them’ και οι πυροσβέστες της βάρδιας κάθονταν σε μπλε καναπέδες και συζητούσαν για τις άδειες τους μες στο 2017. Στην απορία μου για το αν είναι λίγο νωρίς να συζητούν για την καλοκαιρινή άδεια, ένας από τους δύο οδηγούς που βρισκόταν απέναντί μου αποκρίθηκε: ”Γνωρίζουμε το πρόγραμμά μας σε βάθος ενός έτους. Για παράδειγμα, ξέρω από τώρα πως στις 13 Σεπτεμβρίου του 2017, θα δουλεύω στην πρωινή βάρδια”.

Περπάτησα προς το βάθος του δωματίου. Πίσω από τους καναπέδες υπήρχε ένα τραπέζι του πινγκ πονγκ. Στ’ αριστερά του τραπεζιού ένας κιτρινόμαυρος στόχος για βελάκια, του οποίου οι τρύπες έδειχναν ότι είχε χρησιμοποιηθεί εκατοντάδες φορές. Ζήτησα τον κωδικό του Wi-Fi από έναν πυροσβέστη που έτρωγε μακαρόνια με τυρί μέσα από ένα τάπερ κι άρχισα να τους ρωτάω για το πώς βρέθηκαν να δουλεύουν στο Σώμα. Αφού ενημερώθηκα πως οι βασικές αιτίες που τους έφεραν εκεί ήταν είτε η ύπαρξη κάποιου πυροσβέστη στον στενό οικογενειακό τους κύκλο είτε η αναζήτηση επαγγελματικής σταθερότητας, η κουβέντα πήγε στο μέλλον της Πυροσβεστικής.

Το πρόγραμμα των πυροσβεστών ξεκινά με δύο νυχτερινές βάρδιες, ακολουθούν δύο απογευματινές, δύο πρωινές και μετά δύο ρεπό.

”Φέτος είναι η πρώτη φορά που στην Πυροσβεστική Ακαδημία μπήκαν παιδιά μέσω των Πανελληνίων. Από την μία πλευρά τα παιδιά αυτά είναι διαβασμένα, αλλά από την άλλη θα γίνουν αξιωματικοί σε πολύ μικρή ηλικία, χωρίς να έχουν την εμπειρία κι αυτό που χρειάζεται το Σώμα είναι μπαρουτοκαπνισμένους πυροσβέστες”, μου είπε ο πυροσβέστης που μόλις είχε ολοκληρώσει το γεύμα του και οι συγκατανευτικές χειρονομίες των υπολοίπων, έδειχναν πως μοιράζονταν τον ίδιο προβληματισμό.

Ένα παρατεταμένο κουδούνισμα, το χαρακτηριστικό σήμα για πυρκαγιά, έκανε τον ένα οδηγό και δύο πυροσβέστες να πεταχτούν από τις θέσεις τους. Μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα το όχημα στο οποίο ήδη επέβαιναν, περνούσε τη σηκωμένη μπάρα της εισόδου του σταθμού και ο τηλεφωνητής έδινε ένα άσπρο χαρτάκι στον πυροσβέστη που έβγαζε το χέρι του από το παράθυρο του συνοδηγού, το οποίο, όπως έμαθα αργότερα, έγραφε τη διεύθυνση του κτιρίου για το οποίο είχε γίνει η κλήση για πυρκαγιά.

Επρόκειτο για ένα από τα περίπου 150 εγκαταλελειμμένα κτίρια στο κέντρο της Αθήνας, στα οποία ανάβουν συχνά πυρκαγιές είτε εξαιτίας κάποιου τοξικομανή που ετοιμάζει τη δόση του είτε κάποιου άστεγου που άναψε μια μικρή φωτιά για να ζεσταθεί κι εκείνη φούντωσε πριν προλάβει να τη σβήσει. Η διάσωση ανθρώπων από κτίρια που φλέγονται είναι ένα από τα πιο δύσκολα κομμάτια της δουλειάς των πυροσβεστών, κάτι που θα καταλάβαινα όσο παρακολουθούσα την εκπαίδευση που έγινε στον πύργο μία ώρα αργότερα.

Στην εκπαίδευση

Πάνω στο πορτοκαλί φορείο που βρισκόταν πλάι στον πύργο ήταν ξαπλωμένος ένας πυροσβέστης. Δύο συνάδελφοί του περνούσαν με σχολαστικότητα σχοινιά από τις τρύπες που είχε το φορείο και στις τέσσερις πλευρές, ενώ ένας τρίτος το κρατούσε σταθερό. Όταν ο πυροσβέστης, ο οποίος θα έπαιζε τον ρόλο του πολίτη που χρειαζόταν βοήθεια κατά τη διάρκειά της εκπαίδευσης, ήταν πλέον σφιχτά δεμένος, οι συνάδελφοί του σήκωσαν το φορείο και το πέρασαν μέσα από μία από τις έξι εισόδους του πύργου. Σήκωσα το βλέμμα μου κι είδα πως από το δεύτερο όροφο του πύργου ξεκινούσε ένας ιμάντας, από τον οποίο κρέμονταν δύο τροχαλίες, που κατέληγε στην οροφή του κτιρίου που στεγαζόταν το ΚΨΜ. Η δυσκολία της άσκησης που θα παρακoλουθούσα τα επόμενα λεπτά ήταν πολύ υψηλότερη από όσο φανταζόμουν.

Μία από τις δοκιμασίες που περνούσαν στο παρελθόν οι υποψήφιοι πυροσβέστες ήταν να περπατήσουν χωρίς παπούτσια πάνω σ’ ένα δοκό πλάτους οκτώ εκατοστών και μήκους δέκα μέτρων, ένα μέτρο πάνω από το έδαφος, χωρίς να πέσουν. Η σταθερή μεταφορά του φορείου στον πύργο, το ανέβασμά του στο δεύτερο όροφο, το δέσιμο του στις τροχαλίες και το πέρασμά του στο απέναντι κτίριο, χρειάζονταν ανθρώπους που όχι μόνο είχαν περάσει με επιτυχία την προαναφερθείσα δοκιμασία, αλλά ήταν μπαρουτοκαπνισμένοι, όπως μου είχε πει νωρίτερα ο οδηγός στο ΚΨΜ.

Τα χαμόγελα των πυροσβεστών και η απουσία καπνού ήταν τα μόνα πράγματα που μ’ έκαναν να συνειδητοποιήσω πως αυτό που μόλις είχα δει, ήταν άσκηση και όχι πραγματικό συμβάν. Περίμενα κάποια βιαστική κίνηση είτε στην αρχή είτε στο τέλος της άσκησης που να δήλωνε τη χαλαρότητά όσων συμμετείχαν, αλλά έπεσα έξω. ”Αν είσαι χαλαρός στην άσκηση, θα είσαι χαλαρός και στο πραγματικό συμβάν κι εκεί δεν μπορεί να παίζεις με τις ζωές των ανθρώπων”, μου είπε ένας πυροσβέστης στον οποίο εξέφρασα την έκπληξή μου για την προσήλωσή τους και κατευθύνθηκα προς το γραφείο του αξιωματικού υπηρεσίας όπου θα έμενα με μικρά διαλείμματα, από τη στιγμή που θα γυρνούσε από το γυμναστήριο μέχρι το τέλος της βάρδιας.

Στο γραφείο του Αξιωματικού Υπηρεσίας

”Τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του ο άνθρωπος θα κινδυνέψει άμεσα από μία πυρκαγιά”, έγραφε ένα από τα bullets που μου έδειχνε ο αξιωματικός υπηρεσίας στην παρουσίαση που μόλις είχε ανοίξει στο pc του και απευθύνεται σε δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, όσο καθόμασταν στο, επίσης με κυρίαρχο υλικό το ξύλο, γραφείο του. Στην αμφιβολία μου για την ακρίβεια του συγκεκριμένου bullet, μου απάντησε λέγοντας πως ”η δεύτερη αιτία θανάτου στην Ελλάδα -και πρώτη παγκοσμίως- εν καιρώ ειρήνης είναι η πυρκαγιά, αφού περίπου 300 άνθρωποι χάνουν τη ζωή τους από τη φωτιά και πάνω από 1500 τραυματίζονται”.

Όσο συζητούσαμε, υπήρχαν παρεμβολές από τον ασύρματο από τον οποίο ακούγαμε κλήσεις του κέντρου προς άλλους πυροσβεστικούς σταθμούς της Αττικής. ”Τον έχω ανοιχτό γιατί θέλω να έχω εικόνα του τι συμβαίνει στην περιοχή”, μου εξήγησε ο αξιωματικός και συμπλήρωσε πως ”μέσω του ασυρμάτου είμαι σε επικοινωνία με τα δύο μας οχήματα που βρίσκονται σε Κυψέλη και Ψυρρή με σκοπό να τρέξουν πρώτα σ’ ένα συμβάν μέχρι να φτάσει κάποιο άλλο από το σταθμό”.

”Ο Πρώτος Πυροσβεστικός Σταθμός έχει μια περιοχή δράσης στην οποία τις εργάσιμες ώρες συναθροίζονται 2.000.000 άνθρωποι. Επιχειρούμε από τον Υμηττό και του Παπάγου μέχρι την Κυψέλη και τα Πετράλωνα”, μου ανέλυσε στη συνέχεια ο αξιωματικός για να μου δείξει τη σημασία του έργο του σταθμού. Μια περιοχή δράσης που απεικονίζεται σ΄ένα τεράστιο χάρτη απέναντι από το γραφείο του διοικητή.

Βγήκα από το γραφείο του, αφού στο τέλος της κουβέντας μας μου πρότεινε να κάνει ενημέρωση σχετικά με θέματα πυρόσβεσης στην 24Media, με κατεύθυνση το δεύτερο ΚΨΜ, για να χαιρετήσω τους υπόλοιπους πυροσβέστες. Οι της επόμενης βάρδιας είχαν ήδη αρχίσει να φτάνουν. Όταν περνούσα, για δεύτερη φορά το τελευταίο οχτάωρο, την μπάρα του Πρώτου Πυροσβεστικού Σταθμού της Αθήνας άκουσα το σύντομο χτύπημα από το καμπανάκι του κτιρίου που βρίσκεται το γραφείο του διοικητή. Οι πυροσβέστες κατευθύνονταν προς το πρώτο ΚΨΜ για την αναφορά. Η νυχτερινή βάρδια είχε ήδη ξεκινήσει.