Μιλήσαμε με τη γενιά που έμαθε την 11η Σεπτεμβρίου από το ίντερνετ
Η ερώτηση «εσύ πού ήσουν την ημέρα της επίθεσης στους Δίδυμους Πύργους», κάποιους δεν τους αφορά καθόλου.
- 11 ΣΕΠ 2021
OK, ίσως δεν θα ‘πρεπε να μου κάνει και τόσο εντύπωση που 12 χρόνια μετά, τον πατέρα μου δεν τον λες και απ’ τους φανατικούς του εμβολίου».
Ο Βασίλη Τσαρακτσίδης γεννήθηκε το 1998, και ανήκει -προφανώς- στην κατηγορία των ανθρώπων που δεν θυμούνται τι έκαναν τη μέρα που έπεσαν οι Πύργοι, που στην πραγματικότητα, δεν θυμούνται τίποτα από όλη εκείνη τη χρονιά που έπεσαν οι Πύργοι.
Ανήκει σε εκείνους που η ερώτηση «τι έκανες τη μέρα που έγινε η επίθεση;», τους ακούγεται τόσο παράξενη όσο θα ακουγόταν σε εμάς μια ερώτηση του τύπου «τι έκανες τη μέρα που ο Παπαδόπουλος έβγαλε τα τανκς στους δρόμους;» και στους γονείς μας «τη μέρα που οι Ιταλοί τορπίλισαν την ‘Έλλη’;».
«Για την 11η Σεπτεμβρίου 2001 έμαθα περίπου 5-6 χρονών, όταν είχα πάει επίσκεψη στους παππούδες μου και έπαιζα με κάτι αεροπλανάκια, όταν ξαφνικά είδα να προβάλλεται στις ειδήσεις στην τηλεόραση ένα σχετικό αφιέρωμα», μάς λέει ο Πάνος Φλώκης, γεννημένος το 1998. «Η σκηνή με τα αεροπλάνα, οι εκρήξεις και η δραματική μουσική κέντρισαν το ενδιαφέρον μου και ρώτησα τι είχε συμβεί. Φυσικά κατάλαβα ελάχιστα, όμως το περιστατικό χαράχτηκε στο μυαλό μου, οπότε όταν μεγάλωσα θέλησα να μάθω περισσότερες πληροφορίες».
Ξεχνιόμαστε, αλλά μια ολόκληρη γενιά έχει την 11η Σεπτεμβρίου καταχωρημένη στη συνείδησή της ως ένα ακόμη ιστορικό γεγονός και ακριβώς επειδή είναι πολύ πρόσφατο, και δεν υπήρχε περίπτωση/τρόπος να μάθει στο σχολείο γι’ αυτό, το διδάχτηκε διαφορετικά, με άλλους τρόπους, συμβατούς και ασύμβατους.
«Κυρίως έμαθα για το γεγονός, συνεχίζει ο 23χρονος, διαβάζοντας σχετικά αφιερώματα ή παρακολουθώντας ντοκιμαντέρ. Απέφευγα να παρακολουθήσω σχετικές ταινίες, γιατί είναι συναισθηματικά φορτισμένες, ποντάροντας στη δραματική διάσταση του θέματος και όχι στην ανάδειξη της είδησης. Εξάλλου, ο στόχος τους δεν είναι η πληροφόρηση για το γεγονός».
Και ο Γιώργος Κατσαμάς, γεννημένος το 2000, θυμάται:
«Για την επίθεση έμαθα μέσα από ντοκιμαντέρ κυρίως, την εποχή που το ΣΚΑΪ τα βράδια είχε τρία τέσσερα στα καπάκια. Αν θυμάμαι καλά είχε δείξει και το κλασικό του Michael Moore αλλά και κάτι άλλα πιο παρακμιακά στα όρια της συνωμοσιολογίας».
Η συνωμοσιολογία και όλες οι αυτές οι παλαβές θεωρίες που είναι ένα κλικ μακριά, είχαν ρόλο-κλειδί και στην αναζήτηση της γεννημένης το 1997, Έφης Λιαροκάπη, για την αλήθεια. «Δεν ξέρω γιατί, αλλά δεν αναρωτήθηκα ποτέ τόσο πολύ για τους Δίδυμους Πύργους, ήταν στο μυαλό μου κάτι πολύ μακρινό, σαν να μου λες για κάποια μάχη το ’40. Νομίζω, ωστόσο, ότι η πρώτη φορά που άρχισα να ψάχνω από περιέργεια ήταν όταν είδα το Extremely loud and incredibly close. Όχι όμως ότι έκανα έρευνα σε βάθος. Πιο πολύ το έψαξα όταν άρχισα να ακούω ότι υπάρχουν θεωρίες συνωμοσίας και απλά ήθελα να ξέρω τι να μην πιστεύω».
Νιώθεις πολύ μεγάλος ή να συνεχίσω; Να συνεχίσω -και ας νιώθεις πολύ μεγάλος. Η Δήμητρα Νικητέα, ήταν δύο χρονών την ημέρα της επίθεσης, και ένα αστείο που δεν έπιασε ως έφηβη, την έκανε να ψάξει για να μάθει όλα αυτά που οι περισσότεροι από μας, τα είδαμε live.
«Θυμάμαι χαρακτηριστικά το 2013, δηλαδή στα 14 μου, να διαβάζω κάποιο tweet της Megan Amram για την 11/9, και επειδή ήθελα να καταλάβω το αστείο έψαξα λίγο παραπάνω στο YouTube, και είχα κολλήσει βλέποντας βίντεο-ντοκουμέντα από την επίθεση, τραβηγμένα από ανθρώπους που δούλευαν στα απέναντι γραφεία. Και εννοείται ο αλγόριθμος με οδήγησε στους σκοτεινούς κόλπους του YouTube, στα κανάλια που αναλύουν θεωρίες συνωμοσίας.
Σίγουρα πάντως κάτι θα είχε πάρει το αυτί μου και στο δημοτικό αλλά δεν θα με συγκλόνισε, θα το είχα καταγράψει ως ένα ατύχημα εφόσον μού ήταν άγνωστη η έννοια της τρομοκρατίας».
Στην κουβέντα μου μαζί με την 21χρονη stand up comedian, συνειδητοποίησα ότι έχουμε ξεχάσει και μια σειρά από απότοκα της επίθεσης, συνθήκες που κυριάρχησαν και επιβλήθηκαν εξαιτίας αυτού του γεγονότος, δεδομένα που άλλαξαν δραματικά -και παρέμειναν δραματικά αλλαγμένα από τότε. Όπως ο εξονυχιστικός έλεγχος στο αεροδρόμιο.
Μπορεί να δυσκολευόμαστε να το θυμηθούμε, αλλά πριν την 11η Σεπτεμβρίου, ο έλεγχος πριν την επιβίβαση δεν είχε καμία σχέση ως προς τη σημερινή αυστηρότητα και σχολαστικότητα που τον χαρακτηρίζει. Και κάποια «παιδάκια», παρότι το «βρήκαν έτσι», αναρωτήθηκαν γιατί να συμβαίνει αυτό.
«Η άλλη ανάμνηση που δεν ήταν τόσο έντονη ώστε να μου διεγείρει την περιέργεια και να προβώ σε μια προσωπική αναζήτηση, ήταν μια συζήτηση που είχα με τη νονά μου για τον έλεγχο του αεροδρομίου και μου εξήγησε πότε άρχισε να επιβάλλεται ο έλεγχος και πως αυτό οδήγησε στην κατάργηση της ιδιωτικότητας», συνεχίζει η ίδια.
Όπως επίσης, εμείς γνωρίζουμε τι δουλειά είχαν οι Αμερικανοί στο Αφγανιστάν και το Ιράκ, μία τυχαία χρονιά των 00s, ας πούμε το 2008. Όταν ανοίγαμε την τηλεόραση και βλέπαμε Αμερικανούς marines να προχωρούν ανάμεσα σε άραβες, ξέραμε -ή νομίζαμε ότι ξέραμε- τι πραγματικά κάνουν εκεί. Και τουλάχιστον για τα πρώτα χρόνια, ήταν κι ένα κάπως ασυνήθιστο, θα λέγαμε, θέαμα. Ήταν το ίδιο ασυνήθιστο όμως και για τις μικρότερες γενιές;
«Θυμάμαι να σκέφτομαι “τι πρόβλημα έχουν δηλαδή και πρέπει να πάνε στην άλλη άκρη της γης για πόλεμο;”», σχολιάζει η Έφη. «Αλλά και πάλι, δεν έσπαγα και το κεφάλι μου, έμοιαζε φυσιολογικό να γίνεται πόλεμος με Αμερικανούς κάπου στην Ασία, σαν να συνέβαινε πάντα».
Κάτι παρόμοιο ισχύει και για τον 23χρονο Πάνο:
«Γενικά θυμάμαι στις ειδήσεις να αναφέρουν πως οι ΗΠΑ διεξάγουν έναν πόλεμο σε μία χώρα στην άλλη άκρη του πλανήτη, γιατί εκεί υπάρχουν κάτι φονικά όπλα».
Ήθελα να δω και πόσο ξεκάθαρα έχει αυτή η γενιά στο μυαλό της το πότε ακριβώς συνέβη το κάθε τι… Αν έχει καθαρά τοποθετημένα στον χρόνο τα γεγονότα, αν μπορεί να ξεχωρίσει τις ημερομηνίες κλπ… Για παράδειγμα, στην ερώτηση «τι έγινε πρώτα: η 11η Σεπτεμβρίου ή οι βομβαρδισμοί του ΝΑΤΟ στη Σερβία», τι θα απαντούσαν;
«Ξέρω ότι πρώτα έγινε ο βομβαρδισμός στη Σερβία, επειδή έφερα στο μυαλό μου το περίφημο φιλικό της ΑΕΚ που ξέρω ότι έγινε στα τέλη της δεκαετίας του ‘90 (και που φαντάστηκα θα σχετίζονται αυτά τα δύο μιας και το φιλικό είχε γίνει εξαιτίας πολέμου). Παρ’ όλα αυτά πάτησα και ένα Google search για σιγουριά πριν στο πω, μην ξεφτιλιστούμε κιόλας», λέει ο Βασίλης Τσαρακλίδης.
Απ’ την άλλη, ο 21χρονος Γιώργος μάς εξηγεί ότι «δεν θα μπορούσα να μπερδεύω την αλληλουχία, δεν είχα και άλλη επιλογή λόγω του ότι του δικούς μου κάθε άλλο παρά φιλοαμερικάνους τους λες, οπότε ήξερα ότι η Αμερική έχει πάρει εργολαβία τη Μέση Ανατολή πριν καλά καλά μάθω να ξεχωρίζω το δεξί απ’ το αριστερό. Κατά τα άλλα βέβαια στην κοινή γνώμη, το rebranding του αντιπάλου σε “τρομοκράτες”, άρα παράφρονες, άρα «δεν φταίμε», έχει δουλέψει αρκετά καλά, ώστε σε συζητήσεις πάνω στο θέμα να μην αναφέρει κανείς την ύπαρξη κατοχικού στρατού στη Μέση Ανατολή».
Και κάτι τελευταίο: άραγε για όσους γεννήθηκαν λίγο πριν ή λίγο μετά το 2000, υπήρξαν ποτέ πραγματικά οι Δίδυμοι Πύργοι ως δύο κτίρια ασύνδετα από την επίθεση, αυτονομημένα, με τη δική τους αξία, όπως υπήρξαν για πολλούς από μας επί δεκαετίες;
«Όχι, με τίποτα, ακόμα κι όταν τους βλέπω σε καμιά παλιά ταινία σκέφτομαι “LOL, γιατί είναι όρθιοι αυτοί;”», υποστηρίζει ο 21χρονος, με την Έφη Λιαροκάπη να το πηγαίνει ένα βήμα ακόμα πιο πέρα. «Οι Δίδυμοι Πύργοι είναι σαν να υπήρχαν μόνο για να γίνει αυτή η επίθεση. Λες και τους έχτισε κάποιος εκείνη τη μέρα και μετά απλά καταστράφηκαν. Στο δικό μου το μυαλό δεν υπάρχουν πριν από αυτό».
«Οι Δίδυμοι Πύργοι είναι συνυφασμένοι στο μυαλό μου με την 11η Σεπτεμβρίου», θα πει ο Πάνος. «Μοιάζουν ως ένα μνημείο μιας εποχής που παρήκμασε και τελείωσε, ακόμη και όταν δεν είχαν καταστραφεί. Η ουσία θεωρώ δεν είναι στο γεγονός πως καταστράφηκε ένα μνημείο με δυνατό συμβολισμό, αλλά στο γεγονός πως αποτέλεσε την αρχή ενός νέου κεφαλαίου της ιστορίας.
Είναι δηλαδή η πρώτη πράξη του δράματος. Αρκετά δυνατή, ώστε να σε καθηλώσει μεν, αλλά όχι, ώστε να θέλεις να επικεντρωθείς μόνο εκεί».
Και αν θέλουμε πραγματικά να μπούμε στη θέση τους, αρκεί να διαβάσουμε την απάντηση του Βασίλη, που τοποθετεί κάπου στο κοντινό μέλλον τα παιδιά που σήμερα μπουσουλάνε και υποθέτει -με μάλλον μεγάλη ακρίβεια- το πως θα ενημερωθούν για το ξέσπασμα του ελληνικού Me Too.
«Προφανώς και “Δίδυμοι Πύργοι ίσον επίθεση 9/11”, μιας και δεν το θυμάμαι ποτέ σαν ένα μνημείο που διαχωρίζεται της επίθεσης.
Και για να φέρω και ένα παράδειγμα απ’ τη χώρα μας, παρότι μπορεί να μην είναι και απόλυτα ταιριαστό, θα σου πω αυτό: θεωρώ πώς ένα παιδί που γεννήθηκε τώρα ή θα γεννηθεί στο μέλλον, όταν θα ασχοληθεί με το ελληνικό σινεμά και το θέατρο, και θα φέρνει στο νου του τον Λιγνάδη και τον Φιλιππίδη, αυτό αμέσως θα ισούται με τις καταγγελίες για τα σεξουαλικά κακουργήματα. Για μας όμως, αυτό θα είναι κάτι που πιθανώς να μην ισχύει πάντα, από τη στιγμή που οι μνήμες μας απ’ αυτά τα άτομα προηγούνται των καταγγελιών εναντίον τους».