Ποια είναι η Μόρφου που δυστυχώς έγινε γνωστή απ’ τον Μητροπολίτη της

Τις τελευταίες ημέρες η κατεχόμενη κωμόπολη της Κύπρου βρίσκεται στο προσκήνιο για πολύ λάθος λόγους και όλοι προέρχονται, όλοι βγαίνουν απ’ το στόμα του Μητροπολίτη της. Αν είσαι ένας από μας που του έκανε εντύπωση το ‘Μητροπολίτης Μόρφου’ και αναρωτήθηκε μέσα στην άγνοιά του “τι είναι η Μόρφου; Πού βρίσκεται;”, τότε είσαι στο κατάλληλο μέρος.

Το βασικό που πρέπει να ξέρεις είναι ότι η Μόρφου βρίσκεται στα Κατεχόμενα, δεν ζουν πια Ελληνοκύπριοι εκεί, δηλαδή πολύ απλά ο Μητροπολίτης Μόρφου όσα είπε, δεν τα είπε απ’ την πόλη της Μόρφου. Τα είπε από ένα άλλο μέρος της ελεύθερης Κύπρου όπου έχει μεταφερθεί η μητρόπολή του.

Αλλά ας τα πάρουμε τα πράγματα με τη σειρά.

Η Μόρφου βρίσκεται πολύ κοντά στη Λευκωσία, μόλις 36 χλμ στα δυτικά της, και είναι ένας από τους δώδεκα δήμους που αποτελούν την επαρχία της Λευκωσίας.

Από τις 16 Αυγούστου του 1974 έως και σήμερα, μετά το δεύτερο κύμα της εισβολής του Αττίλα που ξέσπασε στις 14 Αυγούστου, βρίσκεται υπό τουρκική κατοχή. Είναι ένας από τους εννιά δήμους που δεν ελέγχονται πια διοικητικά από την Κυπριακή Δημοκρατία. Οι υπόλοιποι είναι οι Ακανθού, η Αμμόχωστος, ο Καραβάς, η Κυρήνεια, η Κυθρέα, η Λάπηθος, το Λευκόνοικο και η Λύση.

Ωστόσο, ο δήμος Μόρφου διατηρεί το νομικό του καθεστώς, τον δήμαρχο και το διοικητικό του συμβούλιο και έχει μετεστεγαστεί στην ελεύθερη Λευκωσία.

Η Μητρόπολη απ’ την άλλη μεριά, για την οποία τόσος λόγος γίνεται τελευταία, μετά την κατάληψη της Μόρφου απ’ τους Τούρκους, έχει ως προσωρινή έδρα ένα άλλο χωριό της επαρχίας της Λευκωσίας, την Ευρύχου. Στεγάζεται από το 1974 στο κτίριο του Παλιού Δημοτικού σχολείου, το οποίο στη συνέχεια ανακαινίστηκε και απέκτησε νέα διαμερίσματα. Ο νυν Μητροπολίτης Μόρφου, Νεόφυτος εξελέγη το 1998, διαδεχόμενος τον “Μητροπολίτη Μόρφου, Υπέρτιμο και Έξαρχο Σόλων”, Αρχιμανδρίτη Χρύσανθο Σαρηγιάννη (1973-1997).

Η Μόρφου πριν την εισβολή κατοικούταν σχεδόν αποκλειστικά από Ελληνοκύπριους. Σύμφωνα με απογραφή του 1960 στην κωμόπολη ζούσαν, 6.480 Ελληνοκύπριοι, 123 Τουρκοκύπριοι και 32 Μαρονίτες.

Υπολογίζεται ότι από την πόλη, τα γύρω χωριά του εύφορου κάμπου της, γενικά από την περιοχή της Μόρφου, τουλάχιστον 25.000 πρόσφυγες βρίσκονται σήμερα διασκορπισμένοι στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου. Επίσημα οι κάτοικοι της Μόρφου το 1973 ήταν 7.466.

Σήμερα η πόλη μετράει 18.000 κατοίκους, σχεδόν αποκλειστικά Τουρκοκύπριους, με τον πληθυσμό της να αυξάνεται τόσο δραματικά την περίοδο 2006-2011. Οι Τούρκοι την αποκαλούν ‘Güzelyurt’.

Από πού βγαίνει το όνομα;

Από την Αφροδίτη. Η γεννημένη στο νησί θεά του Έρωτα, κατά τους αρχαίους χρόνους ήταν γνωστή και ως ‘Μόρφω’, όπως μαρτυρούν και ο Παυσανίας με τον Ησύχιο. Με αυτήν την ονομασία λατρευόταν κυρίως στη Λακωνία και αν σκεφτεί κανείς ότι αυτή η περιοχή της Κύπρου εποικίστηκε πρώτα από Λάκωνες, είναι πολύ πιθανό να έφεραν και το όνομα αυτό της Αφροδίτης μαζί τους. Από την ονομασία αυτή προήλθε το ‘Θεομόρφου’, το οποίο και έμεινε απλά ως ‘Μόρφου’.

Μία άλλη εκδοχή θέλει τον πρώτο κάτοικο της περιοχής να λέγεται Θεόμορφος και κατά την περίοδο που οι Φράγκοι είχαν κατακτήσει το νησί, να μεταφράζουν το όνομά του σε ‘Teomorpho’, το οποίο στη συνέχεια έγινε ‘te morphu’ και αργότερα σκέτο ‘morphu’;

Σύντομη Ιστορία

Η περιοχή της Μόρφου κατοικείται απ’ τα αρχαία χρόνια, κάτι που υποδηλώνουν οι αρχαίοι οικισμοί που έχουν βρεθεί από την αρχαιολογική σκαπάνη.

Κατά το Βυζάντιο, πιθανότατα τον 7ο με 8ο μ.Χ, οι Ακρίτες εγκαταστάθηκαν και στην Κύπρο για να την προστατέψουν απ’ τις επιδρομές των Αράβων. Μαζί τους έφεραν και τον προστάτη άγιο τους, τον Άγιο Μάμα, τον οποίον είχαν και αποτυπωμένο στο κύριο όπλο τους, το απελατίκι. Ο ομώνυμος ναός φραγκοβυζαντινού ρυθμού κτίστηκε τον 16ο αιώνα και αποτελεί ορόσημο για την περιοχή.

2004, ένας Ελληνοκύπριος φιλάει την εικόνα του Αγίου Μάμα στον ναό της Μόρφου, ο οποίος λειτουργεί ξανά για πρώτη φορά μετά από 30 χρόνια.

Κατά τη Φραγκοκρατία η Μόρφου παραχωρήθηκε στον ευγενή Λωράν ντε Πλεσσί (Laurent de Plessie ή και du Plessie), ο οποίος πρόσθεσε τότε στο όνομα του Οίκου του και τον τίτλο ‘ντε Μόρφου’ (de Morpho). Στη συνέχεια αυτός ο τίτλος πέρασε και στους κόμηδες της Έδεσσας (οικογένεια Γκρινιέρ – Grinier) οπότε και συναντάμε τον τίτλο: ντε Μόρφου, κόμης ντε Ρουχάς. Κατά τα χρόνια της βενετικής κυριαρχίας ο τίτλος πέρασε στην οικογένεια των Συγκλητικών, για να χαθεί πλέον μετά την οθωμανική κατάκτηση της Κύπρου το 1570-71.

Κατά την τουρκοκρατία η Μόρφου απετέλεσε πρωτεύουσα ομώνυμου διαμερίσματος που ανήκε διοικητικά στην επαρχία της Κερύνειας. Τον 18ο αιώνα, στην πόλη ζούσε ένας πασάς, ο Σαλίχ, περιβόητος για την αγριότητά του και ο οποίος σκοτώθηκε στον μεγάλο σεισμό του 1758 μαζί με το χαρέμι του που το αποτελούσαν έξι γυναίκες. Στα ερείπια του σπιτιού του πασά αυτού κτίστηκε αργότερα νέο κονάκι που σωζόταν μέχρι το 1958.

Στη Μόρφου οι Τούρκοι εγκαταστάθηκαν κυρίως επειδή ήταν έδρα διαμερίσματος κατά την περίοδο της τουρκοκρατίας και συνεπώς απασχολούνταν κυρίως σε διοικητικές υπηρεσίες. Γι’ αυτό και αποτελούσαν πάντοτε μειοψηφία.

Το 1878, όταν και ξεκίνησε η Αγγλοκρατία στο νησί, η Μόρφου κηρύχθηκε σε αγροτικό δήμο και πρώτος δήμαρχός της διορίστηκε ο Αζίζ, ένας Τούρκος από τη Σμύρνη.

Από το 1974 βρίσκεται ανάμεσα στα κατεχόμενα εδάφη του ψευδοκράτους.

Photo Credits: Eurokinissi