Οι Μαύρες Χήρες του ISIS

Το φαινόμενο είναι υπαρκτό εδώ και δεκαετίες. Στις τάξεις των Παλαιστινίων τρομοκρατών, της Al Qaeda – είτε στο Ιράκ είτε στο Αφγανιστάν – στον κουρδικό PKK, στην Boko Haram της Νιγηρίας, έχει καθιερωθεί η γυναικεία παρουσία. Κάποτε, εξ αιτίας των Τσετσένων αυτονομιστών και του μακελειού στο θέατρο Dubrovka στη Μόσχα, τις ονόμασαν Black Widows, ‘Μαύρες Χήρες’. Γυναίκες καμικάζι, βομβίστριες αυτοκτονίας, Ευρωπαίες που ασπάζονται το ισλάμ, φανατίζονται άνευ προηγουμένου, τυφλώνονται από το μίσος και στρατολογούνται από τον ISIS. Το video που κυκλοφόρησε πρόσφατα με το 10χρονο κοριτσάκι να αποκεφαλίζει μια κούκλα και να βιντεοσκοπείται από τη φανατική μητέρα του ήταν σοκαριστικό. Φανατισμός, ‘διδαχή’ από πολύ νεαρή ηλικία, burqa, λεπίδι και άσβεστο μίσος. Ένα μίσος προς πάσα κατεύθυνση, κυρίως εναντίον των ‘άπιστων’.

(κεντρική φωτογραφία: AP Photo/Ebrahim Noroozi)

Κάποτε ήταν μόνο η Muriel Degauque, η 38χρονη Βελγίδα από το Σαρλερουά που πολύ πριν μάθουμε να φοβόμαστε τον ISIS, παρακινούμενη από το τυφλό της μίσος, ολοκλήρωσε την αποστολή αυτοκτονίας στη Βαγδάτη σκοτώνοντας εαυτόν και έναν άτυχο Αμερικανό στρατιώτη που έτυχε να είναι κοντά της. Είχε εκληφθεί σαν μεμονωμένο γεγονός, το ισλαμικό κράτος εκτιμάτο ότι χρησιμοποιούσε τις γυναίκες απλώς ως ‘δόλωμα’ για να προσελκύσουν – κυρίως μέσω internet και κοινωνικών δικτύων – υποψήφιους ‘πολεμιστές’ στη Δύση ή πιθανές ‘νύφες’ για τους mujaheddin. Μέχρι που το Νοέμβριο του 2015, μπήκε στη ζωή μας η Hasna Aitboulahcen, η 26χρονη Γαλλίδα μαροκινής καταγωγής στο Saint-Denis, κατά τη θλιβερή τρομοκρατική επίθεση στο Παρίσι. Αμέσως κυκλοφόρησε η ταυτότητά της, ήταν εξαδέλφη του εγκέφαλου της επίθεσης, Abdelhamid Abaaoud, παρακολουθείτο επισταμένως από την αντιτρομοκρατική, ήταν αυτό που λέμε person of interest.

(AP Photo/Felipe Dana)

Οι 115 άνδρες των Ειδικών Δυνάμεων της Direction de la sécurité intérieure (DGSI) τη βρήκαν σε ένα από τα κρησφύγετα του Abaaoud, ήταν αποφασισμένη για όλα, ξεγέλασε την αντιτρομοκρατική με πονηρό, δόλιο τρόπο. Η θωρακισμένη πόρτα αντιστεκόταν όσο μια γυναικεία φωνή από μέσα καλούσε σε βοήθεια. Μέσα στο απόλυτο σκοτάδι φαινόταν μόνο το απαλό μπλε των ανιχνευτών θερμότητας και οι κόκκινες γραμμές των laser από τα όπλα. Στην ατμόσφαιρα μια ζοφερή σιωπή, ο επικεφαλής της επιχείρησης την καλούσε να βγει σε ένα παράθυρο, να δείξει τα χέρια της, να βγει. Δεν έδειξε ποτέ το πρόσωπό της, έβγαζε μόνο τα χέρια της, ούρλιαζε ότι είναι άοπλη και καλούσε σε βοήθεια. Μια, δυο τρεις φορές. Την τέταρτη ακούστηκε μια πολύ ισχυρή έκρηξη, ισοπεδώθηκε η ταράτσα και ο τρίτος όροφος. Χάος. 129 άνθρωποι νεκροί, διαμελισμένα κορμιά στα χαλάσματα, εκκωφαντική σιωπή, η μυρωδιά του ISIS.

Δεν το περίμενε κανείς, κλασσικά “ήταν μια φυσιολογική κοπέλα πολύ φιλική στους γείτονες”, μορφωμένη, ευγενική, προσηνής. Γεννημένη στο Creutzwald, ένα χωριό 13 χιλιάδων κατοίκων στη Λοραίνη, εργαζόταν κανονικά στην Beko, μια εξειδικευμένη εταιρεία κατασκευών στο Epinay-sur-Seine, δεν υπήρχε καν η υπόνοια για συμμετοχή ή ανάμειξή της με τον ISIS. Έβγαινε, ξενυχτούσε, έπινε αλκοόλ, είχε ξανθά μαλλιά, συμπεριφερόταν απολύτως ‘δυτικά’. Το παράδειγμα της Hasna άλλαξε εντελώς την κατεύθυνση των ερευνών, οι αρχές μέχρι πρότινος θεωρούσαν ότι οι τζιχαντιστές τις γυναίκες το λιγότερο τις οικτίρουν, δεν τις σέβονται, δεν τις εμπιστεύονται. Η Γαλλίδα αυτόχειρας άλλαξε ολόκληρο το επιχειρησιακό σχέδιο της αντιτρομοκρατικής, η Interpol συνέταξε εκθέσεις ανατρέχοντας ακόμα και στη διάσημη 16χρονη Sana Khyadali, τη Λιβανέζα καμικάζι που πήρε μαζί της δύο Ισραηλινούς στρατιώτες το 1985. Η τρομοκρατία έπαψε να είναι αποκλειστικά ανδρική υπόθεση, είναι και γένους θηλυκού.

Οι μοντέρνες ‘Μαύρες Χήρες’ είναι μορφωμένες, ευαίσθητες, αλλά την ίδια στιγμή αδίστακτες και ακραία, πολύ ακραία αιμοσταγείς με τρομακτικό παράδειγμα την Reem al Reyashi, την 22χρονη Ιρακινή – μητέρα δύο παιδιών τεσσάρων και ενός έτους – που πριν εκραγεί, κοιτάζει την κάμερα και φωνάζει “θέλω όλα τα κομμάτια του σώματός μου που θα ανατιναχθούν, να σκοτώσουν όσο το δυνατόν περισσότερους εχθρούς”. Οι Αρχές μπορούσαν να αποδεχθούν τέτοιες συμπεριφορές διότι προέρχοντο από γυναίκες της Ανατολής, αραβικής καταγωγής ή εθνικότητας, υπήρχε εξήγηση. Καμία εξήγηση δεν υπάρχει για τις δεκάδες Ευρωπαίες γυναίκες που σύμφωνα με το International Centre for Counter Terrorism, εγκαταλείπουν το Λονδίνο, το Παρίσι, το Άμστερνταμ, τις Βρυξέλλες και ταξιδεύουν στο Χαλιφάτο για να γίνουν μέλος του ISIS.

(AP Photo/Ebrahim Noroozi)

Τα νούμερα προς στιγμήν δεν τρομάζουν, αλλά είναι σε διαρκή άνοδο. Σύμφωνα με τα στοιχεία, 550 ‘δυτικές’ ανήκουν στον ISIS, εκπαιδεύονται και ετοιμάζονται για τους επόμενους στόχους. Το πιο λυπηρό απ’ όλα είναι ότι το ένα τέταρτο από αυτές είναι κορίτσια 16 και 17 χρονών, ποτισμένα με μίσος και αντιευρωπαϊσμό. Η εκπαίδευσή τους δεν είναι αμιγώς στρατιωτική, μπορεί να τους μαθαίνουν να χειρίζονται ένα kalashnikof αλλά η βασική μέριμνα είναι η αύξηση του αισθήματος της αυτοθυσίας και η αυτοάμυνα. Στη Raqqa, το αρχιφρούριο της Συρίας, έχει δημιουργηθεί από το 2014 μια μπριγάδα αποτελούμενη από γυναίκες που είναι επιφορτισμένες αποκλειστικά με τη ‘χειραφέτηση’ ατόμων του ιδίου φύλου. Οι γυναίκες διδάσκονται τη Sharia (ο ισλαμικός νόμος που κατά βάση είναι κωδικοποιημένες διατάξεις από το Κοράνι) και εκπαιδεύονται για καταστάσεις εκτάκτου ανάγκης.

Σε δεύτερο επίπεδο, η εκπαίδευση περιλαμβάνει μαθήματα εκφοράς λόγου (μίσους) και συγκεκριμένο τρόπο συμμετοχής στα κοινωνικά δίκτυα με μηνύματα προπαγανδιστικού χαρακτήρα που προτρέπουν σε βία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα του δεύτερου σταδίου είναι μια φερόμενη ως φοιτήτρια ιατρικής Αγγλίδα με μουσουλμανικό όνομα Mujahidah Bint Usama, η οποία έγινε διάσημη ποστάροντας στο twitter μια φωτογραφία του εαυτού της με το κομμένο κεφάλι ενός άνδρα στο χέρι και τη λεζάντα ‘Dream Job, a Terrorist doc’. Αυτή είναι η πιο ακραία περίπτωση, ο ρόλος των γυναικών είναι μέχρι στιγμής κατά βάση βοηθητικός και άπτεται στη βοήθεια των ανδρών πολεμιστών με ‘παραδοσιακές υποχρεώσεις’. Οι γυναίκες παίζουν το ρόλο της μάνας, της συζύγου, της αδελφής, της νοσοκόμας, της παιδαγωγού. Κι όταν διαπιστώνεται ότι ‘είναι για παραπάνω’ μπαίνουν στη διαδικασία προσηλυτισμού υποψήφιων θυμάτων-νέων μελών του ISIS. Και οι Ευρωπαίες συνήθως ‘είναι για παραπάνω’.

Πολλοί κοινωνιολόγοι και αναλυτές έχουν προσπαθήσει να αναλύσουν τους λόγους που μια νέα κοπέλα επιθυμεί να συμμετάσχει στον ISIS. Συνήθως πρόκειται για γυναίκες σε αναζήτηση προσωπικής ταυτότητας, από μουσουλμανικές οικογένειες ή που πρόσφατα ασπάστηκαν το ισλάμ και έχουν οικονομικά ή υπαρξιακά προβλήματα. Μελετώντας μεμονωμένες περιπτώσεις όπως της 15χρονης Nora el-Bathy, μιας έφηβης που ξεκίνησε φορώντας απλώς hijab, μια ωραία πρωία άφησε την Avignone, ταξίδεψε στο Παρίσι κι από κει πέρασε στη Συρία για να συμμετάσχει στον αγώνα. Κατόρθωσε και επέστρεψε ομολογώντας στους οικείους της ότι έκανε το μεγαλύτερο λάθος στη ζωή της. Αρχικά της άρεσε να φωτογραφίζεται με τα αυτόματα και να αποκτά δύναμη, θαμπώθηκε από το ρομαντισμό που προσπάθησαν να της εμφυσήσουν, όταν όμως έζησε τη θηριωδία από κοντά, έκανε το παν για να επιστρέψει στην κανονική ζωή της και στο οικογενειακό περιβάλλον της.

(AP Photo/Mohammad Hannon)

Μια άλλη κοπέλα από τις ΗΠΑ, προσεγγίστηκε από νεαρό μέλος του ISIS διαδικτυακά, η συνομιλία οδήγησε σε φλερτ και ανακοίνωσε στους γονείς της ότι θα φύγει στη Συρία για να συναντήσει τον έρωτά της. Πείστηκε και άλλαξε γνώμη, όταν οι Αρχές (τις οποίες ειδοποίησαν άμεσα οι δικοί της) της παρουσίασαν στοιχεία ότι ο ‘ερωτευμένος νέος’ ακολουθούσε την ίδια τακτική με δεκάδες κορίτσια προσπαθώντας να στρατολογήσει υποψήφια μέλη. Το International Centre for Counter Terrorism καλεί κυρίως τους γονείς νέων κοριτσιών να προσέχουν την αλλαγή συμπεριφοράς των παιδιών και να μην αποδίδουν τα πάντα στην εφηβεία ή τις ερωτικές απογοητεύσεις. Εδώ είναι το πρώτο μεγάλο πρόβλημα που ελλοχεύει, διότι το αμερικανικό κέντρο έχει κατακλυστεί από χιλιάδες κλήσεις false alarm, χιλιάδες περιπτώσεις που οι γονείς παρερμηνεύουν τη συμπεριφορά των παιδιών τους και εκτροχιάζονται.

Οι ισορροπίες είναι πολύ λεπτές, η τρομολαγνεία είναι το ίδιο επικίνδυνη με την τρομοφοβία και οι δυτικές κοινωνίες δεν είναι έτοιμες για πολλοστή φορά να τεθούν αντιμέτωπες με ένα πρόβλημα που μέχρι πρότινος καλυπτόταν κάτω από το χαλί. Οι συνθήκες για συνετή ενημέρωση και επικοινωνία δεν είναι, ούτε μπορούν να γίνουν ιδανικές, ειδικότερα μετά το Manchester. Ο ISIS μεγαλώνει, εξελίσσεται, κρύβεται και ενσωματώνεται στο δυτικό modus vivendi, χρησιμοποιεί όπλα πολύ πιο επικίνδυνα από ένα μαχαίρι ή ένα περίστροφο. Το ζήτημα δεν είναι οι βόμβες, αλλά αυτό που οδηγεί στην αποστολή αυτοκτονίας και το ζώσιμο με εκρηκτικά. Η πειθώ, η προπαγάνδα και η πλύση εγκεφάλου είναι απείρως πιο επικίνδυνες από το θρησκευτικό μένος, ο φανατισμός δεν είναι στιγμιαίο προϊόν, αλλά μια διαδικασία που μπορεί να παίρνει καιρό, μήνες, ακόμη και χρόνια προκειμένου να επιτευχθεί ο στόχος.

Οι γυναίκες σήμερα, τα νέα κορίτσια, είναι ανοχύρωτα, εύπλαστα, παραδομένα στα εντελώς λάθος πρότυπα. Τα πρόβλημα είναι βαθύτερο και ο ISIS απλώς εκμεταλλεύεται τα δικά μας κοινωνικά κενά. Οι ‘Μαύρες Χήρες’ έχουν και ευρωπαϊκό dna, όχι μόνο αραβικό. Κι αυτό είναι πρόβλημα.