Τι συμβαίνει όταν ο Banksy ζωγραφίσει τον τοίχο σου

Θεωρητικά, το να ξυπνήσεις ένα πρωί και να βρεις στον τοίχο του σπιτιού σου ένα αυθεντικό γκράφιτι από τον μεγάλο και τρανό Banksy, αποτελεί ευτυχή συγκυρία. Η πραγματικότητα ωστόσο, είναι κάπως πιο πεζή και δύσκολη, αφού ξαφνικά, πρέπει να σκεφτείς τι θα κάνεις με ένα έργο τέχνης το οποίο μεταξύ άλλων αποτελεί στόχο ληστών, βανδάλων, αντίζηλων καλλιτεχνών και φωτογράφων. Κι αυτό, είναι μονάχα η κορυφή του παγόβουνου.

Ο Guardian μίλησε με 4 ανθρώπους που έζησαν την τιμή να τους ζωγραφίσει την περιουσία ο μυστηριώδης καλλιτέχνης και αυτά που μεταφέρουν δείχνουν πως κάθε γκράφιτι και mural, φέρνει το δικό του εκρηκτικό μείγμα επιπτώσεων.

Για τον κάτοικο του Bristol, David Anslow, στο τοίχο του σπιτιού του οποίου ο Banksy ζωγράφισε το 2003 το 10 μέτρων mural ‘Clik! Clack! Boom’, όλα ξεκίνησαν από ένα τηλεφώνημα ενός εκ των φοιτητών που νοίκιαζε το σπίτι, ο οποίος τον ρώτησε αν μπορεί ένας φίλος του καλλιτέχνης να ζωγραφίσει τον πλαϊνό τοίχο. Πέρασαν χρόνια μέχρι ένας φίλος του να του εξηγήσει πως πρόκειται για έργο του Banksy. Ο David, προσπαθούσε μάλιστα να πουλήσει το σπίτι εκείνο το διάστημα, με το τεράστιο γκράφιτι να αποτελεί τροχοπέδη για τους επίδοξους αγοραστές.

Μέχρι που σκέφτηκε να πουλήσει το γκράφιτι και να δώσει το σπίτι δωρεάν σαν εξτραδάκι, σαν ένα διαφημιστικό κόλπο για την γκαλερί urban art που ξεκινούσε. Η ιδέα αποδείχθηκε ιδιοφυής, το τηλέφωνο του Άγγλου δεν σταμάτησε να χτυπάει, ένας τύπος από την Αυστραλία του προσέφερε 400 χιλιάδες λίρες κι ένας άλλος ήθελε να μεταφέρει ολόκληρο τον τοίχο στο Λος Άντζελες, προσπερνώντας την λεπτομέρεια πως αν το έκανε αυτό το κτίριο θα κατέρρεε. Μόλις μαθεύτηκε όμως ότι το έργο είναι αυθεντικός Banksy, επικράτησε χαμός. Συνεργείο του δήμου προσπάθησε να καθαρίσει τον τοίχο και κυνηγήθηκε από τους πολίτες μέχρι που κάποιος έριξε κόκκινη μπογιά πάνω του, με γκράφιτι καλλιτέχνες από την πόλη να σπεύδουν να το ταγκάρουν. Όταν όλα ησύχασαν, το σπίτι του David πουλήθηκε για 160 χιλιάδες λίρες.

Ο property developer Sean Cummings, ζήτησε ο ίδιος μέσω κάποιου μεσάζοντα να ζωγραφίσει ο Banksy τον τοίχο της αποθήκης του στην Νέα Ορλεάνη, μιας και ο καλλιτέχνης είχε επισκεφτεί την πόλη μετά τον τυφώνα Gustav. Ο Banksy δέχτηκε και την επόμενη κιόλας ημέρα, το mural με δύο εθνοφρουρούς να κάνουν πλιάτσικο, εμφανίστηκε, ένα σχέδιο που αποτελούσε εκτός των άλλων κι ένα σαφές κοινωνικό σχόλιο, κάτι συνηθισμένο για τον καλλιτέχνη. Το έργο, μιας και ήταν αρκετά αμφιλεγόμενο, προστατεύθηκε με πλέξιγκλας, χωρίς όμως επιτυχία.

Άλλοι καλλιτέχνες το τάγκαραν, άνθρωποι τοποθετούσαν πλακάκια πάνω του, έφτασε μια ανάσα απ’ το να καεί, όμως ένας πυροσβέστης το αναγνώρισε και το προστάτευσε. Το mural κατέληξε να σκεπάζεται από 11 στρώματα μπογιάς, χαρτιού και κόλλας και το κομμάτι του τοίχου τελικά αφαιρέθηκε για να αποκατασταθεί, διαδικασία για την οποία χρειάστηκαν τέσσερα ολόκληρα χρόνια. Σήμερα, είναι ένα από τα μόλις τρία έργα του Banksy στην Νέα Ορλεάνη (από τα συνολικά 17 που σχεδίασε) το οποίο διασώζεται και τον περασμένο Μάρτιο χρειάστηκε να αποσυναρμολογηθεί για να χωρέσει από την είσοδο έκθεσης στην οποία παρουσιάστηκε.

Στην πιο πρόσφατη από τις περιπτώσεις για τις οποίες μίλησαν στον Guardian, ο κάτοικος Hull, Jason Fanthorpe, θυμάται το mural του Banksy στην γέφυρα Scott.  Το μήνυμα ήταν σαφώς πολιτικό και απεικόνιζε ένα παιδί να κρατάει ένα σπαθί, συνοδευόμενο με το μήνυμα ‘draw the raised bridge’, σχόλιο το οποίο σχετιζόταν με το Brexit. Αμέσως, το μέρος γέμισε κόσμο, όμως μόλις το δεύτερο βράδυ βανδαλίστηκε. Για ένα έργο του καλλιτέχνη σε κοινή θέα πάντως, το να παραμείνει άθικτο για δύο ημέρες είναι σπάνιο. Ο Jason, ο οποίος εργάζεται σαν καθαριστής παραθύρων, πήρε τον εξοπλισμό του και με τη βοήθεια παριστάμενων, καθάρισε το έργο από την μπογιά. Ο δήμος το κάλυψε με Perspex για να μην φαίνεται, όμως μια τοπική καλλιτεχνική κοινότητα ζήτησε άδεια να μετατρέψει όλη την πορεία σε γκαλερί street art, κάτι που τελικά συνέβη, με τους επισκέπτες να θαυμάζουν εντυπωσιακά γκράφιτι.

Παραμένουμε στην Αγγλία και επιστρέφουμε στο Μπρίστολ και το 2003, με τον Banksy να επισκέπτεται το λιμάνι της περιοχής για να γράψει το όνομά του στο αγκυροβολημένο πλοίο Thekla, το οποίο χρησιμοποιείται σαν χώρος εκδηλώσεων (με τον ίδιο τον καλλιτέχνη σίγουρα να έχει δώσει το ‘παρών’ σε κάποιο πάρτι). Ο επιστάτης του λιμανιού το σβήνει κι ο Banksy επιστρέφει -με σκάφος, αφού το σημείο δεν μπορείς να το προσεγγίσεις αλλιώς- για ζωγραφίσει στο πλάι του πλοίου τον Χάρο να κωπηλατεί. Το ‘Grim Reaper’, λόγω του σημείου που βρίσκεται, θα παραμείνει άθικτο, μέχρι το πλοίο να μεταβεί στο ναυπηγείο για συντήρηση. Ο promotions manager του Thekla, Pat Somers, θυμάται ότι το κομμάτι που έφερε το έργο αφαιρέθηκε για να προστατευθεί και το υπόλοιπο κομμάτι προσφέρθηκε στους τοπικούς καλλιτέχνες για να το ζωγραφίσουν, με το ‘Grim Reaper’ να είναι διαθέσιμο στο μουσείο M-shed και τον Pat να δηλώνει περήφανος και χαρούμενος που ο καλλιτέχνης σχεδίασε τον χώρο τους.

Σήμερα, τα έργα του Banksy θεωρούνται ακόμη βανδαλισμός από μερίδα κατοίκων ακόμη και στην πόλη που μεγάλωσε, το Μπρίστολ, με τον ίδιο να κρύβει την ταυτότητά του -και- για πρακτικούς λόγους, δηλαδή την αποφυγή των μηνύσεων. Εμάς πάντως, δεν θα μας χαλούσε ένας αυθεντικός Banksy στον τοίχο μας.

Κεντρική φωτογραφία: Ben Birchall/PA FILE via AP