Το τέλος της εποχής των torrents

Εντάξει, μπορεί να μην έγινε ακριβώς έτσι, όμως κακά τα ψέματα, για πολλά χρόνια, οι πειρατικές ιστοσελίδες αποτελούσαν (και σε μεγάλο βαθμό αποτελούν ακόμα) σταθερό προορισμό των χρηστών για δωρεάν και άμεσο ‘κατέβασμα’ σειρών, ταινιών και μουσικής. Ήταν και είναι κομμάτι της παγκόσμιας διαδικτυακής κουλτούρας, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η δική μας, όπου το νομικό πλαίσιο μοιάζει συχνά αρκετά ασαφές και ελαστικό. Χάρη στα torrents, πολύς κόσμος απέκτησε πρόσβαση σε έναν ατέλειωτο κατάλογο προϊόντων της ποπ κουλτούρας, τα οποία μπορούσε να τα καταναλώσει γρήγορα και χωρίς κόστος. Ναι, αλλά και παράνομα και με σημαντικές επιπτώσεις για τους δημιουργούς και τους επίσημους διανομείς του περιοχομένου θα πει κάποιος και προφανώς, θα έχει δίκιο, έστω κι αν αυτό πριν φτάσει να γίνει πρόβλημα του τελικού χρήστη, θα έπρεπε να είναι πρώτα απ’ όλα ζήτημα της πολιτείας και της αρμόδιας νομοθεσίας.

Τι άλλαξε λοιπόν και φτάσαμε στο μπλοκάρισμα των εν λόγω σελίδων; Πρόκειται για μέτρο ουσίας ή για ένα απλό χανζαπλάστ πάνω σε μια πληγή που διαρκώς αιμορραγεί; Υπάρχει ιστορικό συλλήψεων και καταδίκης στην Ελλάδα για πειρατεία και με ποιο τρόπο προσπαθούν να αντιμετωπίσουν το φαινόμενο οι άμεσα βαλλόμενοι; Κινδυνεύει πλέον κι αυτός που κατεβάζει παράνομα, εκτός από τους ίδιους τους ‘πειρατές’; Μπορούμε να μιλάμε για ένα τέλος ή έστω για σημαντική ανάσχεση του φαινομένου, ή όλα τριγύρω αλλάξανε κι όλα τα ίδια θα μείνουν;

Το Oneman, μίλησε με εκπροσώπους όλων των εμπλεκομένων πλευρών, επιχειρώντας να δώσει απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα και να σκιαγραφήσει όσο καλύτερα γίνεται το σημερινό τοπίο στο χώρο των torrents καθώς και τις συνέπειες που αυτά έφεραν. Έναν χώρο πάντως, που είναι βέβαιο πως θα μεταβληθεί πολλές φορές ακόμα στο μέλλον.

Το νέο νομικό πλαίσιο

Για να κατανοήσουμε πρώτα απ’ όλα καλύτερα τι άλλαξε στο υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, τι ίσχυε μέχρι πρότινος καθώς και τα μέχρι σήμερα δικαστικά πεπραγμένα στη χώρα μας, ζητήσαμε τη βοήθεια του δικηγόρου Γιάννου Παραμυθιώτη, ο οποίος ασχολείται μεταξύ άλλων με την εκμετάλλευση και την προστασία έργων πνευματικής ιδιοκτησίας και διατηρεί το blog lawgrip.net, στο οποίο παρουσιάζει και αναλύει ζητήματα διανοητικής ιδιοκτησίας απ’ όλο τον κόσμο.

Αυτό που άλλαξε πρόσφατα στη νομοθεσία της χώρας είναι ότι με το άρθρο 52 ν. 4481/2017 και δύο υπουργικές αποφάσεις, που εκδόθηκαν κατ’ εξουσιοδότηση του νόμου, προβλέφθηκε διοικητική διαδικασία, μέσω της οποίας υποχρεώνονται οι πάροχοι διαδικτυακών υπηρεσιών να διακόπτουν την πρόσβαση σε πειρατικές ιστοσελίδες ή να απομακρύνουν πειρατικό περιεχόμενο που φιλοξενούν. Αρμόδια είναι η Επιτροπή για τη Γνωστοποίηση Διαδικτυακής Προσβολής Δικαιωμάτων Πνευματικής Ιδιοκτησίας και Συγγενικών Δικαιωμάτων (ΕΔΠΠΙ), που λειτουργεί εντός του Οργανισμού Πνευματικής Ιδιοκτησίας (ΟΠΙ). Αυτό σημαίνει ότι οι δικαιούχοι δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας και συγγενικών δικαιωμάτων [δημιουργοί, ερμηνευτές, εκδότες, παραγωγοί ταινιών και τηλεοπτικών σειρών, δισκογραφικές εταιρίες, εταιρίες software κλπ] έχουν ένα επιπλέον όπλο κατά της πειρατείας, με το οποίο μπορούν να σταματήσουν την online προσβολή των δικαιωμάτων τους χωρίς προσφυγή στα δικαστήρια. Η διαδικασία είναι συντομότερη και συνεπάγεται χαμηλότερο κόστος από την διαδικασία ενώπιον των δικαστηρίων. Αφορά όμως μόνο την παύση της προσβολής, επομένως, αν οι δικαιούχοι επιθυμούν επιπλέον την διεκδίκηση αποζημίωσης και χρηματικής ικανοποίησης λόγω ηθικής βλάβης ή/και την ποινική καταδίκη των υπαιτίων, θα πρέπει υποχρεωτικά να προσφύγουν στα δικαστήρια.

Η διαφορά που συνεπάγεται η νέα νομοθεσία έχει να κάνει με το μέσο και όχι με το αποτέλεσμα της προστασίας [διοικητική απόφαση αντί δικαστικής]. Με άλλα λόγια η δυνατότητα διακοπής πρόσβασης σε πειρατικές σελίδες ή απομάκρυνσης πειρατικού περιεχομένου υπήρχε από πριν, με τη διαφορά ότι ήταν απαραίτητη η προσφυγή στα δικαστήρια. Μάλιστα στο παρελθόν οργανισμοί συλλογικής διαχείρισης δικαιωμάτων προσέφυγαν στα δικαστήρια και σε κάποιες περιπτώσεις πέτυχαν την έκδοση απόφασης μπλοκαρίσματος ιστοσελίδων. Η διαδικασία ήταν όμως τόσο αργή, ώστε όταν εκδόθηκε η απόφαση, είχε καταστεί ήδη άνευ αντικειμένου, μιας και οι διαχειριστές των πειρατικών sites είχαν εντωμεταξύ αλλάξει domain names ή top level domain. Συνεπώς το πλέγμα των αστικών και ποινικών συνεπειών της προσβολής πνευματικής ιδιοκτησίας ήταν το ίδιο ευρύ και πριν την τελευταία νομοθετική ρύθμιση για την ΕΔΠΠΙ. Με την προσθήκη της νέας διοικητικής διαδικασίας ενδυναμώνεται η δυνατότητα επιβολής των δικαιωμάτων ενώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι με την ίδια διάταξη προστέθηκε στον κατάλογο των αδικημάτων για την διακρίβωση των οποίων επιτρέπεται η άρση απορρήτου η κακουργηματική online προσβολή πνευματικής ιδιοκτησίας. Η τελευταία αυτή ρύθμιση είναι εξαιρετικά σημαντική για τον εντοπισμό των προσβολέων που λειτουργούν κατ’ επάγγελμα ή σε εμπορική κλίμακα.

Στο βαθμό που μπορώ να γνωρίζω οι συλλήψεις στην Ελλάδα είναι ελάχιστες και αφορούν διαχειριστές πειρατικών ιστοσελίδων, όχι τελικούς χρήστες που κατεβάζουν προστατευόμενο περιεχόμενο. Αυτό δεν σημαίνει ότι το κατέβασμα από τελικούς χρήστες επιτρέπεται. Η δημιουργία αντιγράφου του προστατευόμενου περιεχομένου στον προσωπικό Η/Υ προσβάλει το δικαίωμα αναπαραγωγής του δικαιούχου και δεν υπάγεται -όπως λανθασμένα υποστηρίζεται ενίοτε- στον περιορισμό της ιδιωτικής αναπαραγωγής του άρθρου 18 ν.2121/1993. Αντίστοιχα παράνομη πράξη συνιστά και το uploading περιεχομένου που λαμβάνει χώρα όταν κάποιος τελικός χρήστης χρησιμοποιεί προγράμματα torrent. Σε αυτή την περίπτωση ο χρήστης δεν κάνει απλώς αντίγραφο των έργων αλλά το διαθέτει επιπλέον σε τρίτους μέσω του διαδικτύου. Πάντως μέχρι στιγμής οι δικαιούχοι δεν έχουν στραφεί κατά τελικών χρηστών ενώ και η νέα διαδικασία ενώπιον της ΕΔΠΠΙ δεν αφορά τις πράξεις των τελικών χρηστών με ρητή πρόβλεψη στο νόμο. Αντίθετα οι προσπάθειες των δικαιούχων επικεντρώνονται στους ιδιοκτήτες και διαχειριστές των ιστοσελίδων μέσω των οποίων τελούνται οι προσβολές, οι οποίοι μπορεί να έρθουν αντιμέτωποι με βαριές ποινές, ειδικά αν η τα αδικήματα τελούνται σε βαθμό κακουργήματος, ενώ σε επίπεδο αστικών συνεπειών κινδυνεύουν να υποχρεωθούν σε καταβολή υψηλών αποζημιώσεων και χρηματικής ικανοποίησης για ηθική βλάβη των δικαιούχων.

Πρωταρχική επιδίωξη των δικαιούχων είναι κατά κανόνα η παύση των προσβολών και όχι η επιδίκαση αποζημίωσης, δεδομένης και της αντικειμενικής δυσχέρειας εντοπισμού των υπαιτίων προσώπων και εκτέλεσης αποφάσεων σε βάρος τους. Εξ ου και η νέα διοικητική διαδικασία ενώπιον της ΕΔΠΠΙ αναμένεται να εφαρμοστεί κατά κύριο λόγο με αποδέκτες τις εταιρείες παροχής πρόσβασης στο διαδίκτυο και τις πλατφόρμες που φιλοξενούν περιεχόμενο, όπως το YouTube, οι οποίες θα καλούνται να μπλοκάρουν ή να απομακρύνουν πειρατικό περιεχόμενο. Στο βαθμό πάντως που οι δικαιούχοι επιδιώξουν την επιδίκαση αποζημίωσης για θετική ζημία και διαφυγόντα κέρδη, αυτή δεν μπορεί σύμφωνα με το νόμο να είναι κατώτερη από το διπλάσιο της αμοιβής που συνήθως ή κατά νόμο καταβάλλεται για το είδος της εκμετάλλευσης που έκανε χωρίς την άδεια ο υπόχρεος. Με τον εν λόγω κανόνα, που στην ουσία αποσυνδέει το ύψος της αποζημίωσης από την πραγματική ζημία και το συνδέει με το ποσό που υποθετικά θα λάμβανε ο δικαιούχος για να παραχωρήσει άδεια εκμετάλλευσης του περιεχομένου, ο νομοθέτης αντιμετωπίζει το πρόβλημα της πρακτικής αδυναμίας υπολογισμού της πραγματικής ζημίας από προσβολές πνευματικής ιδιοκτησίας. Ο δικαιούχος αρκεί να προσδιορίσει το ύψος της υποθετικής άδειας και να το διπλασιάσει. Είναι μία από τις περισσότερες δικονομικές διευκολύνσεις που επιφυλάσσει ο -εθνικός αλλά και ο ενωσιακός- νομοθέτης στους δικαιούχους. Επιπλέον της αποζημίωσης οι δικαιούχοι δικαιούνται χρηματική ικανοποίηση για την ηθική βλάβη που υπέστησαν από την προσβολή. Φυσικά οι πράξεις προσβολής που γεννούν δικαίωμα αποζημίωσης έχουν και ποινικές συνέπειες, εφόσον τελέσθηκαν με –ενδεχόμενο έστω- δόλο. Οι δικαιούχοι έχουν σε αυτή την περίπτωση δικαίωμα να υποβάλλουν μήνυση και να παρασταθούν ως πολιτική αγωγή στη σχετική ποινική δίκη.

Ο ρόλος της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος

Με το Π.Δ. 178/2014 προβλέφθηκε η ίδρυση και η διάρθρωση της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος με έδρα την Αθήνα καθώς και της Υποδιεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος με έδρα τη Θεσσαλονίκη. Η αποστολή της Διεύθυνσης Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος συμπεριλαμβάνει την πρόληψη, την έρευνα και την καταστολή εγκλημάτων ή αντικοινωνικών συμπεριφορών, που διαπράττονται μέσω του διαδικτύου ή άλλων μέσων ηλεκτρονικής επικοινωνίας.

Η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος εφαρμόζει τις ισχύουσες νομοθεσίες. Το νομικό πλαίσιο περιγράφεται αναλυτικά από το Ν. 2121/1993, με τις σχετικές τροποποιήσεις αυτού.  Οι ποινικές κυρώσεις ορίζονται αναλυτικά στο άρθρο 66 του προαναφερθέντος νόμου. Με το Νόμο 4481/2017, επήλθαν αλλαγές στο Ν. 2121/1993 που αφορούν την προστασία της πνευματικής ιδιοκτησίας και των συγγενικών δικαιωμάτων. Ειδικότερα, εισήχθη σύστημα «notice and takedown» όπως αναλυτικά περιγράφεται στο άρθρο 66E Νόμου 2121/1993.

Όπως εύκολα καταλαβαίνει κανείς, ο ρόλος της Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, είναι, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, να προχωρά σε συλλήψεις όταν έχει προηγηθεί κάποια έκνομη ενέργεια, καταγγελία και εξακρίβωση αυτής, και στη συνέχεια να παραπέμπει τον παραβάτη στην δικαιοσύνη. Επικοινωνώντας με το τμήμα της Δίωξης, μας παρέπεμψαν στα επίσημα στατιστικά στοιχεία τα οποία αναρτώνται στην ιστοσελίδα της ελληνικής αστυνομίας, όπου και είδαμε πως το πρώτο εξάμηνο του 2018, σε ολόκληρη την επικράτεια, εντοπίστηκαν μόλις 73 αδικήματα για τον νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας, με αντίστοιχες εξιχνιάσεις, επιβεβαιώνοντας και τα λεγόμενα του κ. Παραμυθιώτη περί ελάχιστων συλλήψεων. Ειδικότερα, μόνο στην Αττική, οι υποθέσεις αυτές το ίδιο χρονικό διάστημα υπήρξαν μόλις 9, ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2017, πάλι στην Αττική, τελέστηκαν 11 αντίστοιχα αδικήματα, με τα 9 να εξιχνιάζονται. Δυστυχώς, το τμήμα της Δίωξης δεν ήταν σε θέση να μας προσφέρει περισσότερες λεπτομέρειες, σχετικά με τη φύση των αδικημάτων αυτών, καθώς και την δικαστική τους έκβαση.

Η ‘απάντηση’ της αγοράς

Όπως εύκολα αντιλαμβάνεται κανείς, αυτές που πλήττονται άμεσα από την έξαρση της πειρατείας τα τελευταία χρόνια, είναι οι συνδρομητικές ψηφιακές τηλεοπτικές πλατφόρμες, οι οποίες πρέπει να αναπροσαρμόσουν τους στόχους και τις στρατηγικές τους, για να καταφέρουν να προσελκύσουν πελάτες οι οποίοι γνωρίζουν πως μπορούν να βρουν το περιεχόμενό τους και αλλού. Το Oneman μίλησε με τους εκπροσώπους των 4 συνδρομητικών πλατφορμών (Nova, Vodafone TV, Cosmote TV και Wind TV), ζητώντας τους ένα σχόλιο για το τοπίο που έχει διαμορφωθεί στην αγορά και τις δικές τους τακτικές απέναντι στο ζήτημα της πειρατείας.

Γρηγόρης Κατσογιάννης, Διευθυντής Εταιρικής Επικοινωνίας, Forthnet

Η Nova ήταν η πρώτη ψηφιακή υπηρεσία του είδους της στην Ελλάδα. Απ’ όταν μπήκε στο παιχνίδι το 1999 έως και σήμερα, πώς είδε να διαμορφώνεται η αγορά ανά περιόδους με βάση την πειρατεία ταινιών, σειρών, αλλά και αθλητικών παιχνιδιών; Εκ των υστέρων, υπήρχε κάτι που θα μπορούσε να έχει κάνει διαφορετικά η αγορά για να περιορίσει το φαινόμενο και σε τι επίπεδα βρίσκεται αυτή τη στιγμή η πειρατεία στη χώρα; Επηρεάζει ακόμα τις στρατηγικές αποφάσεις της εταιρείας;

Η αντιμετώπιση παραβατικών δραστηριοτήτων, όπως η παράνομη διακίνηση οπτικοακουστικού περιεχομένου, η διακίνηση ή/και ιδιωτική χρήση παρανόμων λογισμικών και εξοπλισμών αποκωδικοποίησης αποτελεί ένα διαρκές και ακανθώδες ζήτημα για τους παρόχους συνδρομητικών ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών. Για τη Forthnet υπήρξε πάντα θέμα ιδιαίτερης σημασίας η προστασία της πνευματικής της ιδιοκτησίας, αλλά και η προστασία πνευματικών και συγγενικών δικαιωμάτων των δημιουργών, ερμηνευτών και λοιπών συντελεστών των προβαλλομένων έργων. Εξάλλου η σημαντικότερη συνέπεια του φαινομένου της ‘πειρατείας’ είναι η τεράστια ζημία που προκαλείται, τόσο στις εταιρείες συνδρομητικών ραδιοτηλεοπτικών υπηρεσιών, όσο και στο ελληνικό δημόσιο και κατ’ επέκταση στην ίδια την ελληνική κοινωνία και στους Έλληνες φορολογουμένους. Ετησίως χάνονται πολλά εκατομμύρια ευρώ εσόδων για το ελληνικό κράτος, το οποίο εισπράττει μέρος από τα έσοδα των εταιρειών παροχής συνδρομητικών τηλεοπτικών υπηρεσιών μέσω της φορολογίας (Φ.Π.Α., φόρος συνδρομητικής τηλεόρασης, ποσοστό από το ακαθάριστο έσοδο ως οικονομικό αντάλλαγμα για την άδεια που κατέχουν οι πάροχοι). Τέλος, θα πρέπει να τονιστεί, ότι όλες οι ανωτέρω παράνομες δραστηριότητες συντελούν στην οικονομική δυσπραγία του ελληνικού κινηματογράφου και των καλλιτεχνών (δημιουργών, ερμηνευτών κλπ), καθώς οι εταιρείες παροχής συνδρομητικών υπηρεσιών, οι οποίες εκ του νόμου υποχρεούνται να συμβάλλουν με συγκεκριμένο ποσοστό επί των ακαθαρίστων εσόδων τους, έχοντας μειωμένα έσοδα, συμβάλλουν στην παραγωγή ελληνικών ταινιών με μικρότερα ποσά από αυτά που θα είχαν τη δυνατότητα να προσφέρουν με τον περιορισμό του φαινομένου της πειρατείας. Ως εκ τούτου, είναι προφανές, ότι η ‘πειρατεία’ αποδυναμώνει άμεσα την ίδια την κοινωνία.

Το ‘μαύρο χρήμα’ που διακινείται από την πειρατική δραστηριότητα και την παράνομη διακίνηση του τηλεοπτικού μας σήματος αποστερεί πολύτιμους πόρους από όλη την οπτικοακουστική βιομηχανία, καθώς τα έσοδα που χάνονται οδηγούν τις εταιρείες σε περιορισμό των δραστηριοτήτων τους και τελικά σε μείωση των θέσεων εργασίας. Αλλά και τα μειωμένα δημόσια έσοδα από την απώλεια ΦΠΑ και λοιπών φόρων καλείται τελικά να τα αναπληρώσει ο Έλληνας φορολογούμενος με αύξηση της φορολογίας. Τέλος, ας μη λησμονούμε, ότι οι πάροχοι συνδρομητικής τηλεόρασης, πλέον των ανωτέρω, συμβάλλουν ενεργά στην οικονομική ενίσχυση του ελληνικού κινηματογράφου, των οργανισμών συλλογικής διαχείρισης δικαιωμάτων (ΟΣΔΔ), της Ελληνικής Αστυνομίας, του Εθνικού Προγράμματος Πληροφόρησης και Εκπαίδευσης για τους Έλληνες Τυφλούς, του ασφαλιστικού φορέα των δημοσιογράφων (ΕΔΟΕΑΠ), αλλά και των λοιπών ασφαλιστικών φορέων καταβάλλοντας ετησίως τεράστια χρηματικά ποσά. Ο περιορισμός των εσόδων τους εξαιτίας της ανάπτυξης του φαινομένου της πειρατείας, αυτομάτως μεταφράζεται σε μείωση της εν λόγω οικονομικής ενισχύσεως. Επομένως, καθίσταται σαφές, ότι οι εγκληματικές οργανώσεις παράνομης διακίνησης οπτικοακουστικού περιεχομένου πλουτίζουν εις βάρος της ίδιας της κοινωνίας.

Η εταιρεία μας επενδύει σταθερά στη συνεχή αναβάθμιση και βελτίωση της ασφάλειας των συνδρομητικών τηλεοπτικών προγραμμάτων μας. Με εξειδικευμένο προσωπικό παρακολουθούμε συνεχώς τις τεχνολογικές εξελίξεις και προσαρμόζουμε τα συστήματα μας για να αντιμετωπίσουμε τις όποιες απειλές. Εκσυγχρονίζουμε συνεχώς τα συστήματα κρυπτογράφησης και ανεύρεσης παράνομης διακίνησης περιεχομένου και θεωρούμε ότι έχουμε περιορίσει σε πολύ μεγάλο βαθμό όσους χρησιμοποιούσαν παράνομες μεθόδους παρακολούθησης των προγραμμάτων της Nova. Στόχος μας είναι να αντιληφθεί το καταναλωτικό κοινό την πλήρη τεχνική αναξιοπιστία των συστημάτων παράνομης διακίνησης και θέασης οπτικοακουστικού περιεχομένου, αλλά και την αναξιοπιστία κι επικινδυνότητα των επιτηδείων, που απαρτίζουν/συμμετέχουν στις εγκληματικές οργανώσεις/κυκλώματα και πλουτίζουν σε βάρος της ελληνικής κοινωνίας, των εταιρειών, που δραστηριοποιούνται στο χώρο της τηλεόρασης, καθώς και του ελληνικού κράτους.

Έστω και με καθυστέρηση η Πολιτεία υιοθέτησε μια σειρά από νομοθετικές προβλέψεις που ισχύουν σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση και πλέον το νομοθετικό πλαίσιο προστατεύει το πνευματικό, το συγγενικό, καθώς και το ηθικό δικαίωμα των δημιουργών και των εταιρειών παραγωγής οπτικοακουστικών έργων και στο χώρο του διαδικτύου. Επίσης, ιδιαίτερη συμβολή στην αντιμετώπιση της πειρατείας έχει η Διεύθυνση Δίωξης Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, όπως και η Διεύθυνση Εγκληματολογικών Ερευνών της Ελληνικής Αστυνομίας που διαθέτουν εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό και μπορούν να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά τις πολυσχιδείς παράνομες δραστηριότητες των κυκλωμάτων της πειρατείας.

Με την αμέριστη συμβολή της Ελληνικής Αστυνομίας και σε συνδυασμό με την ευαισθησία των εισαγγελικών λειτουργών και της δικαστικής εξουσίας, τα τελευταία χρόνια έχουν πραγματοποιηθεί αρκετές συλλήψεις μελών των εγκληματικών οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στην παράνομη διακίνηση οπτικοακουστικού περιεχομένου. Η πλειοψηφία αυτών έχουν ήδη παραπεμφθεί στα καθ’ ύλιν αρμόδια ποινικά δικαστήρια, τα οποία -όπως έπρατταν ανέκαθεν- αντιμετωπίζουν την εν λόγω παράνομη δραστηριότητα με τη δέουσα σοβαρότητα επιβάλλοντας στους ενόχους σκληρές ποινές. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε, ότι το έτος 2017 εκδικάστηκαν ενώπιον των ελληνικών ποινικών δικαστηρίων 26 υποθέσεις πειρατείας, σε κάποιες εκ των οποίων επιβλήθηκαν στους ενόχους ποινές καθείρξεως έως και 5 ετών, χρηματικό πρόστιμο 30.000€ και στέρηση των πολιτικών τους δικαιωμάτων για 3 έτη. Το 2018 συζητήθηκαν αντιστοίχως 21 υποθέσεις πειρατείας ενώπιον των ελληνικών ποινικών δικαστηρίων. Στους ενόχους επιβλήθηκε κάθειρξη έως και 8 έτη, χρηματικό πρόστιμο 15.000€ και στέρηση πολιτικών δικαιωμάτων για 3 έτη.

Ανδρέας Γεωργιάδης, Pay TV Manager, Vodafone Ελλάδας

Σύμφωνα με έρευνα του Sandvine τον Οκτώβρη που μας πέρασε, η πειρατεία στην Αμερική σε sites όπως το BitTorrent είχε πέσει την περίοδο 2011- 2015 από το 52% στο 27%, ενώ από τότε έχει αυξηθεί σχεδόν 10%. Ως βασική αιτία της αύξησης παρουσιάζεται η παραγωγή exclusive content από πολλά δίκτυα και streaming πλατφόρμες, που οδηγεί τον καταναλωτή στην πειρατεία επειδή αδυνατεί να πληρώσει όλες τις υπηρεσίες για το περιεχόμενό τους. Ως νέος παίκτης στην ελληνική αγορά που έχει ήδη αρκετές ψηφιακές πλατφόρμες, είναι αυτός ένας κίνδυνος που πιστεύετε ότι θα κληθείτε να αντιμετωπίσετε στο μέλλον (για τα ελληνικά δεδομένα) και πόσο μεγάλο ρόλο έπαιξε η πειρατεία στη διαμόρφωση της Vodafone TV; Τη λάβατε υπόψιν και πόσο επηρεάζει τις στρατηγικές αποφάσεις σας;

Πιστεύουμε στις ευκαιρίες που υπάρχουν στον κλάδο μας, συνεπώς το ζήτημα της πειρατείας μας απασχολεί σε μεγάλο βαθμό. Είναι μια πρακτική που καταδικάζουμε και είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι εκτός από παράνομη σαν δραστηριότητα, λειτουργεί σαν τροχοπέδη στην ανάπτυξη του κλάδου, επηρεάζοντας έμμεσα το επίπεδο των υπηρεσιών που προσφέρουμε στους πελάτες μας. Αποτελεί συνεπώς μία από τις μεγαλύτερες ‘μάστιγες’ τόσο διεθνώς όσο και στην Ελλάδα. Δυστυχώς, τα πράγματα όσον αφορά την χώρα μας είναι ακόμα πιο ανησυχητικά καθώς ακόμα δεν έχουμε καταφέρει ούτε να την μετράμε, ούτε προφανώς να την αντιμετωπίζουμε, αποτελεσματικά. Άρα, πρώτον, ‘πάσχουμε’ από έλλειψη επίσημων στοιχείων – Βάσει διεθνών μελετών η Ελλάδα είναι ανάμεσα στις 5 πρώτες χώρες παγκοσμίως στο συγκεκριμένο κομμάτι (πρώτη όσον αφορά την αναλογία πειρατών σε σχέση με τις διαθέσιμες συνδέσεις Internet!) ενώ σε δικές μας έρευνες που διεξήχθησαν πρόσφατα (καλοκαίρι 2018) καθίσταται σαφές ότι κατατάσσεται στις πρώτες θέσεις πηγών κατανάλωσης περιεχομένου. Δεύτερον, για πολλά χρόνια λειτουργούσαμε μέσα σε ένα κανονιστικό πλαίσιο που δεν κατάφερε να υποστηρίξει την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου. Βλέπουμε ωστόσο τις πρόσφατες εξελίξεις στο θέμα – την ενεργοποίηση της επιτροπής ΕΔΠΠΙ – ως πολύ θετική εξέλιξη και εξετάζουμε ενεργά τους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαμε να συνδράμουμε συντονισμένα, όλοι οι συντελεστές του κλάδου, στην αντιμετώπιση του.

Δεν μπορούμε να παραβλέψουμε ωστόσο ότι η τάση των καταναλωτών να αναζητούν περιεχόμενο μέσω πειρατείας αναδεικνύει μία υπάρχουσα και ξεκάθαρη ανάγκη, την πρόσβαση σε επίκαιρο, ποιοτικό περιεχόμενο. Συνεπώς, λόγω της φύσης των υπηρεσιών μας, οι τάσεις που προκύπτουν από την μελέτη του φαινομένου της πειρατείας μπορούν να οδηγήσουν σε σημαντικά συμπεράσματα σε σχέση με το περιεχόμενο όσο αλλά και τους επιθυμητούς τρόπους κατανάλωσής του, επιβεβαιώνοντας παράλληλα το μέγεθος της ευκαιρίας για εξυγίανση της αγοράς. Με λίγα λόγια η ανάγκη για περιεχόμενο είναι αδιαμφισβήτητα εκεί, συνεπώς αν θέλουμε να την ξεκλειδώσουμε θα πρέπει να κοιτάξουμε παράλληλα τόσο την αντιμετώπιση της πειρατείας, όσο και την ελκυστικότητα των υπηρεσιών μας.

Όπως καταλαβαίνετε η απάντηση στο τελευταίο σκέλος της ερώτησής σας είναι θετική. Όπως το προσεγγίζουμε εμείς, η τάση για πειρατεία επηρεάζει – και θα έπρεπε να επηρεάζει – το περιεχόμενο, την εμπειρία αλλά και τις εμπορικές προτάσεις που σχεδιάζουμε. Στο παράνομο downloading σκοπός μας είναι να αντιπαραβάλουμε την ευκολία, την ευελιξία και την ποιότητα σε μία τιμή που θα βγάζει νόημα στα υποψήφιους συνδρομητές.

Για εμάς η αύξηση της πειρατείας επιβεβαιώνει την συνολική αύξηση στην κατανάλωση περιεχομένου όπως αυτή αποτυπώνεται τα τελευταία χρόνια σε σχετικές έρευνες παγκοσμίως και η οποία, όπως είπατε, οφείλεται στην αύξηση της παραγωγής περιεχομένου τόσο από παραδοσιακούς όσο και από νέους, ανερχόμενους ‘παίκτες’.

Νίκος Καλλιάνης, Εμπορικός Διευθυντής, COSMOTE TV

Ποιον θεωρείτε μεγαλύτερο εχθρό της συνδρομητικής τηλεόρασης στο σήμερα, αλλά και με ορίζοντα το αύριο της αγοράς (όσο μπορείτε να το προβλέψετε βάσει τάσεων): Την πειρατεία ή το streaming; Θα βλέπατε στο μέλλον κάποια επίσημη ή άτυπη συμμαχία με ανταγωνιστή για να αντιμετωπίσετε τα δύο φαινόμενα;

Η πειρατεία είναι σημαντικό πρόβλημα, όχι μόνο για τη συνδρομητική τηλεόραση, αλλά συνολικά για τη βιομηχανία του περιεχομένου. Καταστρέφει όλη την αλυσίδα αξίας (value chain), με σοβαρές μέσο-μακροπρόθεσμες επιπτώσεις για τους παρόχους, τους δημιουργούς και το κράτος και θα πρέπει να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά. Στην Ελλάδα, υπολογίζεται ότι υπάρχουν πάνω από 150.000 παράνομα κουτιά που, μέσω ΙΡ, κάνουν streaming περιεχομένου από τις συνδρομητικές πλατφόρμες, αλλά και διαθέτουν το on demand περιεχόμενο των κινηματογραφικών στούντιο. Αυτός ο τύπος πειρατείας έχει ως αποτέλεσμα διαφυγόντα έσοδα πολλών εκατομμυρίων ευρώ κάθε χρόνο για δημιουργούς, παρόχους αλλά και κράτος.

Στη μάχη ενάντια στην πειρατεία θα πρέπει να δραστηριοποιηθούν όλοι οι πάροχοι μαζί, μέσω επίσημων συνεργασιών και όχι άτυπων συμμαχιών. Από την άλλη, το νόμιμο streaming είναι μία παγκόσμια τάση, που κερδίζει έδαφος συνεχώς και σε καμία περίπτωση δεν αποτελεί πρόβλημα. Απεναντίας, ενισχύει τη βιομηχανία παραγωγής περιεχομένου και μπορεί να δώσει περαιτέρω ώθηση στη συνδρομητική, αφού λόγω μεγαλύτερης ευελιξίας προς τον χρήστη αυξάνει την κατανάλωση περιεχομένου.

Εξάλλου, όλοι οι πάροχοι μπορούν πλέον -τεχνικά- να διαθέτουν το περιεχόμενό τους μέσω streaming. Το μόνο πρόβλημα αυτή τη στιγμή με το streaming είναι ότι οι διεθνείς παίκτες δεν υπόκεινται στους ίδιους κανόνες φορολόγησης, τελών και εισφορών με τις ελληνικές πλατφόρμες, με αποτέλεσμα να έχουν πολύ μεγαλύτερα περιθώρια κέρδους αλλά και ευελιξία στην τιμολογιακή πολιτική των υπηρεσιών που παρέχουν, δημιουργώντας έτσι άνισες συνθήκες δραστηριοποίησης στην αγορά και, σταδιακά, προβλήματα σε αρκετούς τομείς του video/content value chain.

Βασίλης Δεληκούρας, Head of Pay TV, Wind Vision

Από όλες τις υπηρεσίες της συνδρομητικής τηλεόρασης αυτή τη στιγμή στην Ελλάδα, η WIND VISION είναι η μοναδική που περιλαμβάνει το Netflix. Μιλήστε μας για τη στρατηγική απόφαση αυτής της συνεργασίας. Υπήρξε η δύναμη του Netflix ενάντια στην πειρατεία μέρος της απόφασής σας για μια συμφωνία μαζί τους;

Η WIND VISION χρησιμοποιεί εξ ολοκλήρου τεχνολογίες cloud και φυσικά τα πλέον αναγνωρισμένα διεθνώς πρωτόκολλα μετάδοσης οπτικοακουστικού σήματος, ασφάλειας και διαχείρισης δικαιωμάτων θέασης (DRM). Μας επιτρέπει έτσι να αναβαθμίζουμε τις υποδομές μας άμεσα και σύμφωνα με τους πιο σύγχρονους μηχανισμούς ασφαλείας παρέχοντας έτσι την καλύτερη δυνατή θωράκιση απέναντι στην υποκλοπή και παράνομη μετάδοση περιεχομένου. Δεν είναι τυχαίο εξάλλου πως σημαντικοί συνεργάτες μας, όπως το Netflix και το Spotify, εμπιστεύονται την πλατφόρμα μας για τη διανομή του οπτικοακουστικού υλικού που παρέχουν, γεγονός που αποδεικνύει απτά την εφαρμογή των υψηλότερων προδιαγραφών ασφαλείας μέσα στην πλατφόρμα μας.

Πέραν όμως της σύγχρονης τεχνολογίας, μία τόσο καινοτόμα πλατφόρμα αποτελεί αναμφίβολα σημαντικό αντικίνητρο παραβατικής δραστηριότητας, δεδομένου πως οι συνδρομητές της WIND VISION δεν χρειάζεται να αναζητήσουν περιεχόμενο από παράνομες πηγές. Τόσο η στρατηγική μας συνεργασία με το Netflix, την καλύτερη υπηρεσία video on demand στον κόσμο, όσο και η ενσωμάτωση της εφαρμογής Google Movies, της πληρέστερης ταινιοθήκης έργων πρώτης προβολής παγκοσμίως, αποτελούν επιλογές προς την ενίσχυση αυτού του «αντικινήτρου» στην πειρατεία.

Movie Galaxy, ένα βίντεο κλαμπ που αντιστέκεται

Στην Ιπποκράτους στον αριθμό 91 υπάρχει το βίντεο κλαμπ των σινεφίλ, Movie Galaxy. Το Movie Galaxy άνοιξε το 2006, λίγο καιρό πριν την κρίση και λίγο καιρό πριν ολοκληρωτική επικράτηση των torrents. Ρωτήσαμε τον Λευτέρη, ιδιοκτήτη του Movie Galaxy για το πώς επηρεάστηκε και για το πώς το δικό του κατάστημα επιβίωσε.

Άνοιξα το βίντεο κλαμπ το 2006. Δούλευα κιόλας σε ένα βίντεο κλαμπ στο Κολωνάκι πριν και είχα μάθει τη δουλειά. Δύο-τρία χρόνια αφού ανοίξαμε, άρχισαν οι περισσότεροι να χρησιμοποιούν torrents και επηρεαστήκαμε πολύ. Φανταστείτε ότι ήμασταν 5 μαγαζιά σε πολύ μικρή ακτίνα και τώρα έχω μείνει μόνος μου.

Τώρα που το σκέφτομαι μου φαίνεται τρομακτική η συγκυρία. Δηλαδή αν το ήξερα δεν ξέρω αν θα είχα κάνει αυτό το βήμα. Μάλλον δεν το είχα συνειδητοποιήσει ακόμα. Για μένα αυτή η δουλειά είναι η δουλειά των ονείρων μου. Το αγαπάω πάρα πολύ. Ο κόσμος ίσως με στήριξε, γιατί είδε αυτό το πράγμα. Πιστεύω ότι ο πελάτης ζητάει από αυτόν που θα τον εξυπηρετήσει, να καταλάβει τι θέλει και βάσει των επιθυμιών του, να τον καθοδηγήσει ανάλογα προς ταινίες που θα τον αγγίξουν και θα τον κάνουν να περάσει ωραία. Επιπλέον προσπάθησα από την αρχή να έχω όσο το δυνατόν μεγαλύτερη ταινιοθήκη μπορούσα και ακόμα και τώρα προσπαθώ να εμπλουτίζω τη συλλογή μου με παλαιότερες ταινίες που δεν είχα.

Στο δικό μου κατάστημα ο κόσμος πάντα προτιμούσε ταινίες πιο κοινωνικές, ευρωπαϊκές, βραβευμένες σε σχέση με τις πιο εμπορικές, τις πιο action. Και αυτές κινούνται, αλλά σταθερά είχαμε πελάτες προς την άλλη κατεύθυνση. Κάθε φορά που έκανα παραγγελία στους πωλητές των εταιρειών, τους έκανε εντύπωση ότι η παραγγελία μου ήταν πολύ διαφορετική από εκείνη που έκαναν άλλοι συνάδελφοι.

Οι πελάτες μας νοικιάζουν και σειρές, αλλά δεν με βοηθούν πολύ οι εταιρείες -κυκλοφορούν λίγες σειρές. Το ‘Game of Thrones’ νοικιάζεται πάρα πολύ και ευτυχώς αυτό το βγάζουν σε DVD. Συνήθως παίρνουμε την κάθε σεζόν τρεις με έξι μήνες αφού τελειώσει. Στα videogames δεν είχα ρίξει πολύ βάρος. Φέρνω παιχνίδια για το Playstation, γιατί μου ζητάνε οι πελάτες, ηλικίας κυρίως 12-30 χρονών. Δεν περιμένω από εκεί μεγάλο κέρδος, το κάνω περισσότερο για να ικανοποιήσω τον πελάτη.

Πλέον η αναζήτηση ταινιών και σειρών μέσω torrents έχει μειωθεί λόγω των συνδρομητικών παρόχων και του κλεισίματος πολλών torrent sites. Η πελατεία μας όμως είναι σταθερή προς μειούμενη. Οι καινούριοι παίκτες όπως το Netflix, βλέπω ότι εμένα δεν θέλουν να με παίξουν. Δεν κυκλοφορεί τίποτα δικό τους σε DVD. Aκόμα και το ‘Roma’, μια ταινία που έφτασε στα Όσκαρ, μου είπαν από την εταιρεία ότι δεν θα βγει σε DVD.

Ένα συμπέρασμα

Όπως καταλαβαίνει κανείς, το τοπίο στο χώρο των torrents έχει μεταβληθεί σε σχέση με την εποχή της αθφονίας και της ασυδοσίας. Η νομοθεσία προσαρμόστηκε, οι σελίδες μπλοκάρονται πλέον πιο γρήγορα και πιο εύκολα και η βιομηχανία του θεάματος, άρχισε να χτίζει τις στρατηγικές της έχοντας ως ξεκάθαρο στόχο να προσφέρει ένα δελεαστικό πακέτο που θα αναγκάσει τον θεατή να μην αναζητήσει την εύκολη λύση του παράνομου downloading.

Μιλώντας προ λίγων μηνών με τον Πάνο Κοκκινόπουλο, αδράξαμε την ευκαιρία να ζητήσουμε τη γνώμη του για το ζήτημα της πειρατείας. Αν και δημιουργός, δεν έκρυψε πως κι ο ίδιος έχει κατεβάσει torrents.

Φυσικά και έχω κατεβάσει σειρές, ψέματα να πω, έχω κατεβάσει τα πάντα, πώς αλλιώς να δω. Τώρα πια δεν κατεβάζω όμως, πολύ σπάνια, μόνο όταν θέλω να κρατήσω μια ταινία για να την δω ξανά. Το Netflix είναι σίγουρα μια απάντηση στο φαινόμενο των torrents, με μια μικρή συνδρομή έχεις τα πάντα.

Κακά τα ψέμματα, όσο υπάρχει internet, θα υπάρχει σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό και το παράνομο downloading, τουλάχιστον μέχρι να αρχίσουν να επιβάλλονται τσουχτερά πρόστιμα σε κάθε τελικό χρήστη ξεχωριστά. Η ζημιά για τη βιομηχανία έγινε και πλέον άπαντες προσπαθούν να κοιτάξουν την επόμενη μέρα. Το Netflix, το Spotify και αντίστοιχες υπηρεσίες, είναι σίγουρα μια καλή πρόταση για το τι επιφυλλάσει το μέλλον, ένα μέλλον που κανείς δεν μπορεί να ξέρει τι κρύβει.

Σύνθεση Κεντρικής φωτογραφίας: Ειρήνη Αναδιώτη.