Οι αθηναϊκές πολυκατοικίες μέσα από 37 καθημερινές ιστορίες
Η νέα ερευνητική έκδοση του Ιδρύματος Ωνάση, επιχειρεί να μας βάλει στα άδυτα της αθηναϊκής πολυκατοικίας με κύριο όχημα τις ιστορίες των ανθρώπων τους.
- 12 ΔΕΚ 2024
«Η Αθήνα δε θα ήταν Αθήνα χωρίς τις πολυκατοικίες της. Μάλλον, η Αθήνα είναι οι πολυκατοικίες της. Από τα υπόγεια μέχρι τα ρετιρέ, κουδούνια και μωσαϊκά, μυρωδιές από κουζίνες και χαλάκι στερεωμένα όρθια στις πόρτες μετά το σφουγγάρισμα.
Άνθρωποι πολλοί. Από παντού. Και μετά, όλοι Αθηναίοι. Από ανάγκη και από επιλογή.
Σε πόσες πολυκατοικίες έχουμε μπει; Είναι άλλο πράγμα η ιδιωτικότητα στην πολυκατοικία. Υπάρχει, αλλά εξασφαλισμένη δεν είναι ποτέ. Και αν δεν ξέρεις το πρόσωπο της “διπλανής”, ξέρεις τη φωνή της, ξέρεις και τι μαγείρεψε την Κυριακή, αν τσακώθηκε με το σόι, αν είδε το τελευταίο επεισόδιο της αγαπημένης της σειράς.
Η πολυκατοικία. Αληθινό reality συνύπαρξης με αγνώστους. Με τον διαχειριστή σε ρόλο συντονιστή μιας συνέλευσης που μοιάζει ότι θα κρατήσει για πάντα.
Η πολυκατοικία. Το κτιριακό κύτταρο της Αθήνας. Και αυτό το βιβλίο 37 ιστορίες. Σαν 37 διαμερίσματα. Σαν μεγάλη πολυκατοικία. Σαν την Αθήνα», έτσι προλογίζει η Αφροδίτη Παναγιωτάκου, Διευθύντρια Πολιτισμού του Ιδρύματος Ωνάση, το βιβλίο 37 Ιστορίες Αθηναϊκών Πολυκατοικιών, μια έκδοση – ακτινογραφία των αθηναϊκών πολυκατοικιών αλλά και των ανθρώπων που έζησαν ή ζουν σήμερα σε αυτές από την Onassis Publications.
Μέσα από αφηγήσεις, μνήμες, προσωπικά βιώματα και φωτογραφίες οι «37 Ιστορίες Αθηναϊκών Πολυκατοικιών», αποτυπώνουν τις ιστορίες ανθρώπων και κτιρίων, χαρτογραφώντας παράλληλα τις αλλαγές που συμβαίνουν στην αθηναϊκή κοινωνία.
Οι ιστορίες του βιβλίου εκτυλίσσονται σε περιοχές όπως το Κουκάκι, το Παγκράτι, το Κολωνάκι, ο Νέος Κόσμος, οι Αμπελόκηποι, τα Πατήσια και μας βάζουν μέσα σε διαμερίσματα ανθρώπων που ζουν διαφορετικές, αλλά παράλληλες ζωές.
Οι πρώτες πολυκατοικίες έκαναν δειλά την εμφάνισή τους στην Αθήνα στον Μεσοπόλεμο και απευθύνονταν κυρίως στα ανώτερα οικονομικά στρώματα. Αυτός είναι και ο λόγος που σε περιοχές όπως το Κολωνάκι βλέπουμε ακόμα πολυκατοικίες με επιβλητικές εισόδους, μεγάλα διαμερίσματα και πλατιά μπαλκόνια. Η ουσιαστική αλλαγή στην εικόνα της Αθήνας όμως έγινε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν και άρχισε η μεγάλη εσωτερική μετανάστευση, με τους Έλληνες να αφήνουν την επαρχία και να συρρέουν στην πρωτεύουσα. Κάπως έτσι, τα διαμερίσματα μίκρυναν και οι πολυκατοικίες πλήθυναν.
Σε αυτό το τρίτο κύμα αστικοποίησης οφείλουμε τη σημερινή μορφή της πρωτεύουσας.
EUROKINISSI/ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΙΣΙΝΑΣ
Την έκδοση έχουν επιμεληθεί οι Θωμάς Μαλούτας, Νικολίνα Μυωφά, Δημήτρης Μπαλαμπανίδης και Ιφιγένεια Δημητράκου και ξεφυλλίζοντας τη διαβάζουμε για την εξέλιξη της αθηναϊκής πολυκατοικίας μέσα από τα γλαφυρά κείμενα 26 συγγραφέων που παντρεύουν τα θεωρητικά κείμενα με τις αληθινές ιστορίες των κατοίκων της πόλης. Ανάμεσα στα πληροφοριακά κείμενα βλέπουμε να παρεμβάλλονται αφηγήσεις, μνήμες, προσωπικά βιώματα και φωτογραφίες που ζωντανεύουν την ιστορία των αθηναϊκών πολυκατοικιών, αλλά και των γειτονιών που αυτές βρίσκονται.
Γιατί τις γειτονιές τις κάνουν οι άνθρωποί τους.
«Ήταν τίμια, δεν πήρε χρήματα ποτέ, όπως λέγεται για άλλους διαχειριστές. Ήταν αυτό που λέμε “αποφασίζουμε και διατάζουμε”, αλλά η πολυκατοικία κρατήθηκε από εκείνη. Μιλάμε τώρα για δασκάλα παλαιάς κοπής. Επειδή, ωστόσο, ήταν πάρα πολύ καλή με τη συντήρηση της πολυκατοικίας, εκλέγαμε κάθε φορά αυτήν. Δεν είχε, άλλωστε, άλλη δουλειά να κάνει και ασχολούνταν πολύ με την πολυκατοικία», διαβάζουμε στη σελίδα 35 για την κυρία Ελένη, μια συνταξιούχο δασκάλα και χήρα, που ήταν επί 30 ολόκληρα χρόνια διαχειρίστρια της πολυκατοικίας της στο Παγκράτι.
37 Ιστορίες αθηναϊκών πολυκατοικιών
Στη σελίδα 356 διαβάζουμε από τον γιο μιας οικογένειας που έδωσε το σπίτι της στην πλατεία Βάθης για αντιπαροχή πως, «η εποχή τότε ήταν που, κατά κάποιον τρόπο, επειδή ήταν καινούργιες οι πολυκατοικίες που χτιζόντουσαν είχαν κάποιες ευκολίες. Είχανε την κεντρική θέρμανση και το ασανσέρ. Εμείς στο παλιό σπίτι δεν είχαμε καλοριφέρ, είχαμε μια θερμάστρα πετρελαίου. Τα παλιά τα σπίτια θερμαινόντουσαν σε κάποια δωμάτια, όχι σε όλο το σπίτι. Και επίσης, διότι το σπίτι το παλιό είχε φθορές, ήθελε επισκευές. Τότε δεν ήταν εύκολα τα δάνεια για επισκευές σπιτιών. Οπότε ήταν πιο εύκολο να το δώσεις για αντιπαροχή. Έπαιρνες ένα καινούργιο σπίτι ή με την αντιπαροχή 2-3. Είχες μια κεντρική θέρμανση. Τότε το πετρέλαιο ήταν πιο φτηνό και το καίγαμε πολλές ώρες και, επίσης, είχες το ασανσέρ και μπορούσες να πηγαίνεις σε όποιον όροφο ψηλό ήθελες χωρίς να δυσκολεύεσαι να τον ανέβεις με τη σκάλα».
EUROKINISSI/ΣΤΕΛΙΟΣ ΜΙΣΙΝΑΣ
Οι ιστορίες και τα θεωρητικά κείμενα που παρεμβάλλονται στις «37 Ιστορίες Αθηναϊκών Πολυκατοικιών» δε διαβάζονται απαραίτητα με τη σειρά που έχουν τοποθετηθεί στο βιβλίο, αλλά και με μια πιο ελεύθερη περιήγηση της αναγνώστριας ή του αναγνώστη. Αφηγήσεις, μνήμες, προσωπικά βιώματα, φωτογραφίες, διαγράμματα, οικοδομικοί κανονισμοί, συμβόλαια και κανονισμοί λειτουργίας αποτυπώνουν ιστορίες ανθρώπων και κτιρίων, ενώ παράλληλα χαρτογραφούν σύνθετες διαδικασίες που συντελούνται στο επίπεδο της γειτονιάς, αλλά και συνολικά της αθηναϊκής κοινωνίας.
