Η παράδοξη προέλευση των fortune cookies στα κινέζικα εστιατόρια
- 17 ΣΕΠ 2024
Αν ρωτήσεις κάποιον τι θυμάται ως fancy φαγητό στα ’90s, θα σου πει σίγουρα τα κινέζικα εστιατόρια στην Αθήνα. Η γλυκόξινη σάλτσα έρεε άφθονη, όποιος ήξερε να χειρίζεται τα ξυλάκια είχε το δικαίωμα να κοιτάζει τους υπόλοιπους αφ’ υψηλού και τα fortune cookies ήταν κάτι σαν τη σύγχρονη Πυθία. Τα μπισκότα τύχης παραμένουν ακόμα ένας λόγος για να ανυπομονείς για το γεύμα σου. Μόνο που το αινιγματικό ρητό δεν είναι η μοναδική έκπληξη που κρύβουν.
Κάθε χρόνο, φτιάχνονται περίπου 3 δισεκατομμύρια fortune cookies, σχεδόν όλα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Κι ενώ τα τραγανά μπισκότα που κρύβουν στο εσωτερικό τους αινιγματικά ρητά, έχουν εξαπλωθεί σε όλο τον κόσμο, φαίνεται να απουσιάζουν επιδεικτικά από την Κίνα.
Η Yasuko Nakamachi, η οποία έχει ερευνήσει εκτενώς το ζήτημα, είναι σχεδόν βέβαιη ότι προέρχονται από την Ιαπωνία. Σύμφωνα με τους New York Times, τα κυριότερα στοιχεία της είναι τα μικρά οικογενειακά αρτοποιεία που φτιάχνουν από γενιά σε γενιά χειροποίητα μπισκότα σε σχήμα fortune cookies, κοντά σε έναν ναό έξω από το Κιότο. Έχει επίσης βρει πολλές αναφορές στην ιαπωνική λογοτεχνία και ιστορία, συμπεριλαμβανομένης μιας εικόνας του 1878 που δείχνει έναν άνδρα να φτιάχνει μπισκότα σε έναν φούρνο – δεκαετίες πριν από τις πρώτες αναφορές για τα αμερικανικά fortune cookies.
Η Nakamachi, μεταπτυχιακή φοιτήτρια λαογραφίας και ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Kanagawa έξω από το Τόκιο, έχει περάσει περισσότερα από έξι χρόνια προσπαθώντας να εξακριβώσει την ιαπωνική προέλευσή τους, κοσκινίζοντας χιλιάδες παλιά έγγραφα και σχέδια. Έχει επίσης ταξιδέψει σε ναούς και ιερά σε όλη τη χώρα, πραγματοποιώντας συνεντεύξεις για να συνθέσει την ιστορία της μαντείας μέσα στα ιαπωνικά γλυκά.
Όταν είδε το πρώτο μπισκότο τύχης τη δεκαετία του 1980 σε ένα κινέζικο εστιατόριο της Νέας Υόρκης, απλώς εντυπωσιάστηκε από την κινεζική εφευρετικότητα, βρίσκοντας τα μπισκότα μια διασκεδαστική και έξυπνη ιδέα. Μόλις στα τέλη της δεκαετίας του 1990, έξω από το Κιότο, κοντά σε ένα από τα πιο δημοφιλή ιερά του Σίντο στην Ιαπωνία, είδε το γνωστό σχήμα σε έναν οικογενειακό φούρνο που ονομάζεται Sohonke Hogyokudo.
Αν όμως τα fortune cookies είναι ιαπωνικής προέλευσης, πώς έγιναν βασικός πυλώνας των αμερικανικών κινεζικών εστιατορίων; Η πορεία του μπισκότου είναι σχετικά εύκολο να εντοπιστεί μέχρι τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Εκείνη την εποχή ήταν μια περιφερειακή σπεσιαλιτέ, που σερβιριζόταν σε κινεζικά εστιατόρια της Καλιφόρνιας, όπου ήταν γνωστά ως «fortune tea cakes». Εκεί, σύμφωνα με μεταγενέστερες συνεντεύξεις με κατασκευαστές μπισκότων, τα συναντούσε το στρατιωτικό προσωπικό επιστρέφοντας από τον πόλεμο. Όταν αυτοί οι βετεράνοι επέστρεφαν στην πατρίδα τους, ρωτούσαν τα τοπικά κινέζικα εστιατόρια γιατί δεν είχαν fortune cookies, όπως τα εστιατόρια του Σαν Φρανσίσκο.
Τα μπισκότα εξαπλώθηκαν γρήγορα σε ολόκληρη τη χώρα. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950, υπολογίζεται ότι παράγονταν 250 εκατομμύρια κάθε χρόνο από δεκάδες μικρούς κινεζικούς φούρνους και εταιρείες. Μια από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις ήταν η Lotus Fortune στο Σαν Φρανσίσκο, ο ιδρυτής της οποίας, ο Edward Louie, εφηύρε μια αυτόματη μηχανή την παρασκευή τους.
Πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όμως η ιστορία είναι θολή. Η Nakamachi δεν είναι ακόμη σίγουρη για το πώς ακριβώς πέρασαν στα κινεζικά εστιατόρια τα fortune cookies. Αλλά κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1920 και του 1930, πολλοί Ιάπωνες μετανάστες στην Καλιφόρνια είχαν εστιατόρια chop suey, τα οποία σέρβιραν αμερικανοποιημένη κινεζική κουζίνα. Το αρτοποιείο Umeya διένειμε μπισκότα τύχης σε πάνω από 100 τέτοια εστιατόρια στη νότια και κεντρική Καλιφόρνια.
Η ερευνήτρια εικάζει ότι οι κινεζικής ιδιοκτησίας κατασκευαστές άρχισαν να αναλαμβάνουν την παραγωγή των μπισκότων σε μία ντροπιαστική περίοδο κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν τα ιαπωνικά αρτοποιεία σε όλη τη Δυτική Ακτή έκλεισαν καθώς οι Ιαπωνοαμερικανοί και Ιάπωνες μετανάστες στάλθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης με εντολή του Franklin D. Roosevelt.
Αν ανυπομονείς για το αινιγματικό ρητό στο τέλος του γεύματός σου, στο Attic Moon (Ξενοφώντος 10, Αθήνα) κρατούν ακόμα αυτή τη συνήθεια. Το εστιατόριο που άνοιξε το 2013, σερβίρει παραδοσιακή κινέζικη κουζίνα, αλλά έχει συμπεριλάβει στο μενού του και πολλά ταϊλανδέζικα πιάτα. Στα τραπέζια του θα δεις να τρώνε επισκέπτες από Κίνα, Μαλαισία, Ταϊλάνδη και Ταϊβάν, αλλά και αρκετοί Αθηναίοι που αγαπούν την ασιατική κουζίνα.
Στο Wok Shop μπορείς να προμηθευτείς ένα ολόκληρο κουτί με fortune cookies, με γεύση εσπεριδοειδών, και να τα συνδυάσεις ακόμα και με τον καφέ σου.
