Οι γαστρονομικές συνήθειες που μας έμειναν μετά την πανδημία
Πέντε χρόνια μετά την έναρξη της πανδημίας Covid-19, η σχέση μας με το φαγητό και την εστίαση έχει υποστεί ορισμένες μόνιμες αλλαγές.
- 13 ΜΑΡ 2025
Πέντε χρόνια έχουν συμπληρωθεί από την έναρξη της πανδημίας Covid-19. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, η εστίαση παρέμεινε σε αδράνεια, σε αντίθεση με το αίσθημα της ανασφάλειας που φούντωνε συνεχώς. Εργαζόμενοι τέθηκαν σε αναστολή, επιχειρηματίες περίμεναν να μάθουν τι θα ξημερώσει την επόμενη μέρα και όλοι εμείς – το καταναλωτικό κοινό – αναζητούσαμε διέξοδο μέσα στην καραντίνα.
Στο πέρασμα του χρόνου κάποια πράγματα βελτιώθηκαν. Άλλα όμως όχι, ή έγιναν εντελώς χειρότερα. Εστιατόρια έμειναν όρθια με χρωστούμενα ενώ άλλα δεν ανέκαμψαν ποτέ από τις οικονομικές επιπτώσεις. Είναι πιο εύκολο από ποτέ να παραλάβεις φαγητό στην πόρτα σου, και αυτοί οι εργαζόμενοι αγωνίστηκαν για δικαιότερους μισθούς. Όμως δεν έχουν γίνει και πολλά για τα εργασιακά τους δικαιώματα και συχνά οι επιχειρήσεις εξακολουθούν να μην παρέχουν στους εργαζόμενους όσα δικαιούνται.
Κατανοούμε όμως περισσότερο την επισφάλειας μέσα στην οποία λειτουργούν τα περισσότερα εστιατόρια και φανταζόμαστε ότι στο πίσω μέρος του ψυγείου ένα προζύμι περιμένει να ταϊστεί. Και στην καθημερινότητά μας, τα σημάδια των πρώτων ημερών της πανδημίας εξακολουθούν να υφίστανται. Κάνουμε ακόμα τεστ όταν αρρωσταίνουμε και γιορτάζουμε με εξόδους την καλή μας υγεία. Παραγγέλνουμε με κωδικό QR. Στους τοίχους κάποιων μαγαζιών υπάρχουν ακόμα κολλημένες πινακίδες που ενημερώνουν για εμβολιασμό και μάσκες.
Παντού -καλώς ή κακώς- υπάρχουν σημάδια των τελευταίων πέντε ετών.
Γαστρονομικά pop-ups
Τα γαστρονομικά pop-ups υπήρχαν φυσικά και πριν από το 2020, αλλά δεν είχαν ακόμη μετατραπεί στην τάση που γνωρίζουμε σήμερα. Το pop up – ένας προσωρινός χώρος όπου ένας μάγειρας σερβίρει φαγητό – έγινε βασικός πυλώνας της εστίασης κατά τις πρώτες ημέρες της πανδημίας. Για πολλούς σεφ, ιδίως για εκείνους που σερβίρουν φαγητά και κουζίνες λιγότερο οικείες στην τοπική πελατεία τους, το pop-up λειτούργησε ως δρόμος προς την επιτυχία με λιγότερα εμπόδια.
Τα pop-ups μπορεί να είναι είτε ο τελικός προορισμός για μια ιδέα, είτε, για όσους είναι αποφασισμένοι να ανοίξουν ένα εστιατόριο, μια στάση στον δρόμο προς την ιδιοκτησία εστιατορίου. Η λειτουργία ενός pop-up δίνει σε έναν σεφ την ευκαιρία να εξηγήσει την κουζίνα του με τον δικό του τρόπο και να καταλάβει τι λειτουργεί και τι όχι χωρίς την πίεση να ικανοποιήσει τους επενδυτές ή τον ιδιοκτήτη.
Και, όταν η κοινωνική αποστασιοποίηση κατέστησε πολλά εστιατόρια μη λειτουργικά ή τα ανάγκασε να λειτουργούν με μειωμένη δυναμικότητα, αποτέλεσαν σανίδα σωτηρίας. Καθώς ο κλάδος έχει επιστρέψει στην κανονικότητα, τα pop-ups διατηρήθηκαν ως ένας τρόπος να πειραματίζονται οι μάγειρες, να προσεγγίζουν νέο κοινό και να αποφύγουν το κόστος – και τους κινδύνους – που συνδέονται με την κατασκευή ενός παραδοσιακού εστιατορίου.
Delivery και μαγειρική στο σπίτι
Δεν είναι ότι δεν παραγγέλναμε πριν από την πανδημία. Κατά τη διάρκεια όμως της καραντίνας, το delivery εκτοξεύθηκε. Και μπορεί μετά το πέρας των περιορισμών, τα μαγαζιά να γέμιζαν ασφυκτικά αλλά το delivery δεν έφυγε ποτέ από τη ζωή μας. Αντίθετα, οι προτάσεις σε φαγητό έχουν εμπλουτιστεί πια τόσο πολύ που βρίσκεις κυριολεκτικά ό,τι επιθυμείς. Επίσης, οι αποστάσεις δεν λειτουργούν πια τόσο περιοριστικά. Το χιλιομετρικό εύρος έχει ανοίξει κατά πολύ, με το ανάλογο βέβαια αντίτιμο.
Πέρα από το φαγητό όμως, έχει αναπτυχθεί μία κουλτούρα ευκολίας. Μέσα σε μισή ώρα μπορείς να έχεις σπίτι σου τα ψώνια από το super market, τροφή για τον σκύλο σου, λουλούδια, κρασί, προϊόντα περιποίησης. Τα περισσότερα καταστήματα λιανικής πώλησης τροφίμων, μαζί με πολλά άλλα καταστήματα, έχουν ενταχθεί στις εφαρμογές. Τελικά, η πανδημία μας γέννησε μια εξάρτηση από την gig economy, ένα σύστημα όπου έχει αποδειχθεί δύσκολο να εφαρμοστούν μέτρα για τη διασφάλιση των δικαιωμάτων των εργαζομένων.
Καθώς οι αξιωματούχοι σε όλη τη χώρα διέταξαν τα εστιατόρια να κλείσουν τις πόρτες τους με την έναρξη της πανδημίας Covid-19 το 2020, όλοι μας αναγκαστήκαμε να γίνουμε πιο αφοσιωμένοι οικιακοί μάγειρες. Με όλο αυτόν τον καινούργιο ελεύθερο χρόνο, φτιάξαμε ψωμί από προζύμι, banana bread και τα viral ζυμαρικά με ντομάτα και φέτα από το TikTok. Παράλληλα υπήρχε ένα χάος με ελλείψεις στην αλυσίδα εφοδιασμού.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η πανδημία προώθησε μια αίσθηση μαγειρικής μάθησης που είχε, κατά κάποιο τρόπο, ξεπεραστεί από τη μόδα. Πριν από το 2020, η μαγειρική θεωρούνταν σε μεγάλο βαθμό μια οικιακή τέχνη. Η μαγειρική στο σπίτι μάς έκανε πιο ενημερωμένους σχετικά με το πραγματικό κόστος του φαγητού και την εργασία που απαιτείται για την παραγωγή του. Κι ας ελπίσουμε ότι μας έκανε καλύτερους γευσιγνώστες.
QR μενού και τραπεζοκαθίσματα
Όταν ξεκίνησε η πανδημία, οι επισκέπτες των εστιατορίων όχι μόνο προσπαθούσαν να αποφεύγουν τους χώρους με πολύ κόσμο – ήταν επίσης, όπως είναι λογικό, επιφυλακτικοί σχετικά με την πρόσληψη μικροβίων από τις επιφάνειες. Έτσι, τα μενού, τα οποία κρατούσαν εκατοντάδες πελάτες κάθε μέρα, ήταν συχνά τα πρώτα που πετσοκόβονταν. Οι κωδικοί QR, τους οποίους μπορούσαν να σαρώσουν όσοι διέθεταν smartphone, και να δουν το ψηφιακό μενού ενός εστιατορίου, σήμαινε ότι δεν υπήρχαν πια έξοδα για την εκτύπωση χαρτιού, ένα πράγμα λιγότερο να καθαρίσει ο σερβιτόρος και ότι μπορούσε να ενημερωθεί με το πάτημα ενός κουμπιού. Μας αρέσει ή όχι, πολλά εστιατόρια το υιοθέτησαν.
Τον πρώτο περίπου χρόνο της πανδημίας, τα μπαρ και τα εστιατόρια σε όλη τη χώρα επιχείρησαν να μεταμορφώσουν τους χώρους τους, χρησιμοποιώντας σε μεγάλο βαθμό τον περίγυρο έξω. Μόνο που μετά το πέρας της πανδημίας, οι εξωτερικοί χώροι έχουν καταπατηθεί περισσότερο από ποτέ. Τραπεζοκαθίσματα καταλαμβάνουν πεζοδρόμια, εμποδίζουν ακόμα σε κάποιες περιπτώσεις και τους οδηγούς όδευσης τυφλών, και οι θαμώνες μετατρέπονται σε όχλο που δεν σέβεται τη γειτονιά. Πολλές εξωτερικές κατασκευές έγιναν επίσης μόνιμες, τονίζοντας ακόμα περισσότερο την άναρχη και αντιαισθητική εικόνα της πόλης.
