«Με μπάναρε το Facebook»: 4 κωμικοί που νευρίασαν τον Zuckerberg
Ποιος είναι ο χώρος που απομένει για κωμικό περιεχόμενο, όταν ο αλγόριθμος αδυνατεί να συλλάβει την ειρωνεία; Αριστοτέλης Ρήγας, Γιάννης Ρούσσος, Δήμητρα Νικητέα και Στέλιος Ανατολίτης μεταφέρουν ιστορίες από πρώτο χέρι.
- 30 ΝΟΕ 2023
Φαίνεται ότι τα τελευταία χρόνια ο αλγόριθμος του Facebook περνάει μια υπαρξιακή κρίση. Τον φαντάζομαι κάθε Τρίτη στον ψυχολόγο να επαναλαμβάνει ακριβώς τα ίδια πράγματα, σαν να κουτουλάει στο τέλος ενός δρόμου που έχει σήμανση για αδιέξοδο: «Από μικρός, το όνειρό μου ήταν να γίνω ένα μέρος φιλόξενο για όλους, ένα μέρος το οποίο θα στηρίζεται στην ελευθερία της έκφρασης, στο δικαίωμα του καθενός να εκφράζει με σεβασμό τη γνώμη του ανά πάσα ώρα και στιγμή, χωρίς λογοκρισία. Αλλά όλο κάτι συμβαίνει και φέρομαι αλλόκοτα, ρε γαμώτο».
Ο κώδικας που διατρέχει το Facebook, όπως και κάθε πλατφόρμα, είναι όσο άγνωστος όσο και η ανθρώπινη ψυχοσύνθεση, οπότε μοιάζει αδύνατο να εξηγήσεις τις αναντιστοιχίες που παρατηρούνται στη συμπεριφορά του. Π.χ., από τη μία, δεσμεύεται να τιμωρεί χρήστες που υποκινούν σε βία και μίσος, απ’ την άλλη εξαφανίζει καλέσματα σε φιλειρηνικές διαδηλώσεις για τον πόλεμο στη Γάζα. «Ήταν ένα bug αυτό», μια στιγμή αδυναμίας. Του χρεώνεται από έρευνα ότι κάτω απ’ τη μύτη του, μέσω των γκρουπ, οργανώθηκε η εισβολή στο Καπιτώλιο, μετά τις αμερικανικές εκλογές. «Τι πας και θυμάσαι, τώρα». Και ενώ στη θεωρία υπόσχεται να πατάξει το κατασκευασμένο περιεχόμενο και την παραπληροφόρηση, η συνωμοσιολογία ανθίζει.
Να επισημάνουμε ότι τον Δεκέμβριο του 2021 συνέβη ένα κομβικό γεγονός στη ζωή του ασθενή: το Meta εισήγαγε ένα νέο σύστημα επιτήρησης εισάγοντας τα επόμενης γενιάς εργαλεία Τεχνητής Νοημοσύνης, και έτσι ο αλγόριθμος βρέθηκε στην ευχάριστη θέση να διαχειρίζεται τρομερά περισσότερα δεδομένα με λιγότερο κόπο. Και θέλοντας να αποφύγει τα χειρότερα, εισάγει όλο και αυστηρότερα μέτρα. Έτσι, ο έλεγχος γίνεται πιο γρήγορος, πιο μαζικός, αλλά και πιο χοντροκομμένος, πιο ισοπεδωτικός, χωρίς κριτήριο, με ό,τι συνεπάγεται αυτό.
Όχι τυχαία, το τελευταίο διάστημα, παρατηρώ όλο και περισσότερους επαγγελματίες stand-up comedians να ανακοινώνουν ότι με έκπληξη ανακάλυψαν πως το αγαπημένο FB τούς έκρινε επικίνδυνους, κακοποιητικούς είτε προσβλητικούς για τους όρους της κοινότητας, και έτσι τους τίμησε με ένα ωραιότατο ban, το οποίο πολλές φορές έχει άγνωστη ημερομηνία λήξης. Αιτία ίσως να ήταν μια ανάρτηση με τις λέξεις «θέλω να πεθάνω», «αυτοκτόνα» και «τζιχάντ». Εάν συνεχίζαμε τη φανταστική συζήτηση με τον αλγόριθμο στο ντιβάνι του ψυχολόγου, πιθανότατα θα απαντούσε, «συγνώμη, αλλά αδυνατώ να καταλάβω την ειρωνική χρήση της γλώσσας».
Ποιος είναι ο χώρος που απομένει για το κωμικό περιεχόμενο στην πλατφόρμα, λοιπόν, όταν ο αλγόριθμος δέχεται τα πάντα ως κατάφαση; Όταν δεν μπορεί να συλλάβει τα μεταφορικά νοήματα πίσω από τις λέξεις και το πλαίσιο που εκφράζονται, επιβάλλοντας ποινές από λάθος; Και ποια η στάση που πρέπει να κρατήσουν οι κωμικοί, βλέποντας ότι για έναν ανεξήγητο λόγο τους στερείται η δυνατότητα να προωθήσουν τις παραστάσεις τους; Να ανεβάζουν κανονικά τα αστεία ή να συγκρατηθούν, μην τσαντιστεί ο αλγόριθμος;
Αριστοτέλης Ρήγας, Γιάννης Ρούσσος, Δήμητρα Νικητέα και Στέλιος Ανατολίτης μεταφέρουν ιστορίες από πρώτο χέρι.
Αριστοτέλης Ρήγας: «Έχουμε μια νέα θεότητα εδώ. Αόρατη. Παντοδύναμη.»
“Μην σκοτώνεις τη γυναίκα σου και μετά προσπαθείς να αυτοκτονήσεις. Πρώτα αυτοκτόνησε και μετά κάνε ότι θες.”
Ήταν απόγευμα, στις 7 Μαΐου 2022, στο δωμάτιο του ξενοδοχείου στον Άγιο Νικόλαο, λίγο πριν την παράσταση που είχα εκεί, όταν έκανα τη συγκεκριμένη ανάρτηση στο FB. Λίγο αργότερα, μετά την παράσταση όταν γύρισα πάλι στο ξενοδοχείο, είδα ότι είχε κάτι χιλιάδες reactions, κάτι εκατοντάδες share, και ένα μήνυμα από το FB, το οποίο μου έγραφε ότι η συγκεκριμένη ανάρτηση «αντίκειται στους όρους της κοινότητας», γιατί, λέει, παραβιάζει τον κανόνα περί «αυτοτραυματισμού». Το οποίο αν το καλοσκεφτείς, από την πλευρά τους, έχει νόημα.
Περιλαμβάνει το “να αυτοκτονήσεις”, το οποίο φαντάζει ξεκάθαρη προτροπή. Είναι κατάφαση; Τέλος.
Την επόμενη μέρα άρχισε να εφαρμόζεται η ποινή μου. Στην αρχή, ήξερα ότι θα ήταν μια εβδομάδα ban με μειωμένη ορατότητα σελίδας [σ.σ. οι αναρτήσεις δεν τροφοδοτούν το timeline, παρά είναι ορατές μόνο με επίσκεψη στη σελίδα] και τον αποκλεισμό μου από τη δυνατότητα να χορηγώ αναρτήσεις, όσο και να δημιουργώ event. Αλλά, η μία εβδομάδα έγινε δυο, οι δύο έγιναν μήνας, και τελικά σταμάτησαν να με ενημερώνουν γενικά και απλά υπήρχε ban. Ήταν κάπως σαν κατάρα, βασικά.
Δεν είχα τρόπο να επικοινωνήσω με κανέναν, κανένα helpdesk, κανένα περιθώριο ένστασης.
Δεν μπορούσα να βάλω χορηγούμενες για τις παραστάσεις μου, έτσι έβαζα τους χώρους που έπαιζα να φτιάχνουν τα events και να με κάνουν συνδιοργανωτή – και όλα αυτά, γιατί θύμωσα τον αλγόριθμο. Υπέπεσα στην αναθεωρημένη έκδοση του προπατορικού αμαρτήματος. Τελικά, χρειάστηκε ένας (1) χρόνος για να με αξιώσει η αυτού εξοχότης να δω τη σελίδα μου να επιστρέφει στην αρχική κατάσταση, να με συγχωρέσει ο κώδικας, μεγάλη η χάρη του.
Από τότε προσέχω Π-Α-Ρ-Α πολύ τι ανεβάζω. Έχουμε μια νέα θεότητα εδώ. Αόρατη. Παντοδύναμη. Πανταχού παρούσα. Με βουλές άγνωστες. Που έχει τη μορφή του επουράνιου κώδικα και νομοθετεί και απονέμει δικαιοσύνη άμεσα και χωρίς οίκτο. Που σου μιλάει, αλλά δεν μπορείς να της μιλήσεις. Είναι φοβερό ότι έχει ακριβώς την τυπολογία της θρησκείας.
Χωράει η κωμωδία στο FB; Ναι. Η κωμωδία υπάρχει παντού. Σε οποιοδήποτε format, αρκεί να υπάρχει αποδέκτης. Απλά με τον αλγόριθμο υπάρχει ένα επιπλέον κοινό που σε ακούει, το οποίο είναι κάπως “ιδιαίτερο”. Είναι αόρατο. Και παρεμβάλλεται ανάμεσα σε εσένα και το δικό σου κοινό. Υπάρχει ελευθερία στο ίντερνετ; Φυσικά, ίσως περισσότερη και από όση στον αναλογικό κόσμο. Απλά, τα όρια της ελευθερίας σου να εκφράζεσαι σε πλατφόρμες που παρέχονται από ιδιωτικές εταιρίες σταματούν εκεί ακριβώς όπου αρχίζουν τα όρια των ιδιωτικών εταιριών να φροντίζουν τους μετόχους τους.
Και είναι δύσκολο να το θυμάσαι αυτό όσο γράφεις μια ανάρτηση στο FB, γιατί δημιουργείται η ψευδαίσθηση ότι μιλάς στο καφενείο του χωριού, ενώ στην πραγματικότητα σε ακούει πρώτα ο αλγόριθμος και εκείνος θα κρίνει εάν θα σε ακούσουν οι υπόλοιποι. Και δεν ξέρεις καν τι του αρέσει και τι όχι.
Ο Αριστοτέλης Ρήγας θα βρίσκεται στο θέατρο Άλφα, για λίγες μόνο παραστάσεις (μέχρι 4/1), με το τελευταίο και πιο απολαυστικό σόλο του, το Και το όνομα αυτού, μια παράσταση που περιλαμβάνει το μείγμα stand-up και μουσικής κωμωδίας με το οποίο έχει καθιερωθεί. Προπώληση εισιτηρίων εδώ.
Γιάννης Ρούσσος: «Έχω φάει αρκετά bans αλλά δεν θα κάτσω να σκάσω»
Μέσα στην καραντίνα υπήρξε μια περίοδος, όπου κάποιοι άνθρωποι έτρωγαν bans, επειδή έπαιρναν θέση υπέρ της απεργίας πείνας του Κουφοντίνα – μια θέση που θεωρήθηκε ότι πήγαινε ενάντια σε ένα από τα community standards του Facebook, σχετικά με επικίνδυνες οργανώσεις. Συμφωνούσα πολύ με το συγκεκριμένο community standard, και λόγω της ακραίας κρατικής καταστολής, έκανα το εξής ποστ:
“To νέο αγαπημένο μου πράγμα είναι να περνάω δίπλα από random περαστικούς και να φωνάζω, Ε ρε 17 Νοέμβρη που χρειάζονται.”
Εννοείται ότι έφαγα ban.
Ήταν όμως ένα ban που το γνώριζα ότι θα έρθει. Γέλαγα για μέρες, διότι ήταν μια συνειδητή απόφαση το να φάω ban, ήξερα ότι αυτό δεν επιτρέπεται απ’ τον αλγόριθμο. Προτιμούσα, όμως, να δεχτώ περιορισμούς στον λογαριασμό μου, παρά να δεχτώ καταπίεση από εμένα τον ίδιο και να μην ανεβάσω ένα αστείο.
Το Facebook έχει κάποια policies. Θεωρητικά, παίρνει και το μέρος καταπιεσμένων ανθρώπων. Και καλά κάνει. Σίγουρα, όμως, δεν παίρνει το μέρος της ειρωνείας. Τώρα το πώς ακριβώς λειτουργεί ο αλγόριθμος είναι κάτι που δεν γνωρίζω, αυτό το ξέρουν μόνο οι άνθρωποι που εργάζονται στο Facebook. Προτιμώ να εκφράζω άποψη μόνο για πράγματα που γνωρίζω, διαφορετικά θα λέω (πιθανότατα) παπαρολογίες.
Έχω φάει αρκετά bans αλλά δεν θα κάτσω να σκάσω.
Αντιλαμβάνομαι τους κανόνες, προσπαθώ να προσέχω περισσότερο πλέον, και πάμε παρακάτω. Ναι, ο αλγόριθμος έχει γίνει πιο αυστηρός, πρόσφατα έφαγα περιορισμό στη σελίδα μου επειδή ένα ποστ παραβίαζε κανόνες σχετικά με spam. Στο συγκεκριμένο ποστ, απλά ευχαρίστησα τον κόσμο που ήρθε στην παράσταση μου. Πιθανότατα ήταν θέμα κάποιου bug; Δεν ξέρω. Συνέβη σε αρκετό κόσμο, και εκτός χώρου. Δεν το ανέφερα δημόσια, προσωπικά προτιμώ να ανεβάζω πλέον μόνο αστεία. Το χιούμορ χωράει παντού, δεν το κυνηγάει κανένα Facebook.
Σίγουρα, θα τυχαίνουν και χαζομάρες. Αλλά αυτή είναι η πραγματικότητα.
Tην ημέρα που δεν θα είμαι καθόλου ΟΚ με τους κανόνες του Facebook, θα είναι και η μέρα που θα διαγράψω το Facebook. Αλλά, εάν έτσι λειτουργεί και συνεχίζω να το χρησιμοποιώ, τότε τι να κάνω, να κλαίγομαι; Προτιμώ να ασχολούμαι με πιο σημαντικά πράγματα. Ας πούμε, τώρα που μιλάμε, μόλις μου τελείωσε το χαρτί υγείας. Και είμαι στην τουαλέτα. Κακά τα πράγματα.
Ο Γιάννης Ρούσσος θα βρίσκεται στο θέατρο Μικρός Κεραμεικός για μερικές ακόμη παραστάσεις (μέχρι 17/12), με την Αποκάλυψη του Ιωάννη, την πρώτη του σόλο stand-up comedy παράσταση, ο τίτλος της οποίας είναι περισσότερο προφητικός απ’ όσο αντέχεις. Προπώληση εισιτηρίων εδώ.
Δήμητρα Νικητέα: «Παραιτήθηκα όταν μπάναραν και τη σελίδα του θεάτρου που παίζω»
Γενικά, φλέρταρα μονίμως με το ban, γιατί με κάθε post εκφράζει ένα «δεν αντέχω τη ζωή». Έτρωγα μία φόρα τον χρόνο, ας πούμε, μια αναφορά, για αυτοκτονικό ιδεασμό και αυτοτραυματισμό. Σαν εθιμοτυπικό. Και ήμουν ΟΚ με αυτό. Και μία φορά για τον Κουφοντίνα.
Αλλά το τελευταίο τρίμηνο έχει ξεφύγει η κατάσταση, έχω φάει σχεδόν 8-10 αναφορές, για τις εξής κατηγορίες: Αυτοκτονικός ιδεασμός (επειδή χρησιμοποιώ με ελαφρότητα το “θέλω να πεθάνω”), τρομοκρατική οργάνωση (επειδή χρησιμοποίησα ειρωνικά τη λέξη “Χίτλερ”), hate speech (επειδή έγραψα για το Ισραήλ, για spam και ότι αναζητώ ψεύτικα likes (επειδή… έγραψα ένα post).
Μα τον θεό, με έχουν μπανάρει, επειδή ανέβασα screenshot ότι με μπάναραν. Ban inception.
Έχει χαθεί πλέον το κριτήριο. Πιστεύω ο Μαρκ και οι φίλοι του Ε-Π-Ι-Ν-Ο-Ο-Υ-Ν κατηγορίες κάθε φορά που βλέπουν post μου.
– Παιδιά, η Νικητέα ανέβασε “Δώστε αίμα”.
– Να την μπανάρουμε για αποπλάνηση αναιμικών; Όχι, χοντρό; Ωραία. Άλλο… Για triggering word για τα βαμπίρ;
– Είσαι ιδιοφυΐα.
Και το πρόβλημα μου δεν είναι η λογοκρισία, ότι μου διαγράφηκε ένα post. Το πρόβλημα μου είναι ότι με τα ευτελή μέσα του Meta, προωθώ τη δουλειά μου και βγάζω χρήματα. Το Meta μου έριξε ένα shadow ban, και μου απαγόρευσε τις χορηγούμενες. Αυτό έχει ως σοβαρή συνέπεια, να μην βλέπει κανείς ότι έχω παράσταση. Να μου κρύβει κάθε ποστ που μιλάω για το σόλο μου. Να μην αγοράζει κανείς εισιτήριο.
Είμαι μια ανερχόμενη κωμικός, 24 χρονών, χωρίς σόλο βιντεοσκοπημένο στο ίντερνετ, που κάνει μια προσπάθεια να ζήσει από αυτό. Είναι αδιανόητο, εν έτει 2023, κωμικός που παίζει το πρώτο του solo (δεύτερη σεζόν) να μη χρησιμοποιεί χορηγούμενη διαφήμιση από τα κανάλια του. Είναι σαν να ελπίζεις σε κάποιο θαύμα.
Εκεί που παραιτήθηκα πλήρως ήταν όταν μπάναραν και τη σελίδα του θεάτρου όπου παίζω. Επειδή δεν μπορούσα να κάνω χορηγούμενη από το προφίλ μου, σκέφτηκα να τις κάνω μέσω της σελίδας του θεάτρου. Κακή ιδέα. Όταν μου είπαν τα παιδιά ότι έφαγε ban, σήκωσα τα χέρια ψηλά.
O αλγόριθμος προφανώς δεν αντιλαμβάνεται την ειρωνεία. Δεν αντιλαμβάνεται την ελαφρότητα των λέξεων που νιώθουμε εμείς που τις χρησιμοποιούμε, και από ότι κατάλαβα ούτε καν τον πλάγιο λόγο αντιλαμβάνεται. Έγραψα ότι ο Μπέος είπε τη λέξη “πούστηδες”, και με μπάναρε για hate speech, επειδή μετέφρασε ότι το λέω εγώ.
Δεν θα αλλάξω την κωμωδία και το χιούμορ μου για κανέναν αλγόριθμο. (Ο Τσε Γκεβάρα της κωμωδίας). Για τον κόσμο ίσως, ναι, θα άλλαζα ένα αστείο, υπό το πρίσμα να «λειάνω» τη διαδρομή του αστείου, να γίνει πιο κατανοητό. Όχι, όμως κάτι παραπάνω. Το χιούμορ μου δεν ήταν ποτέ προσβλητικό για ευαίσθητες κοινωνικές ομάδα και ήταν πάντα στον αδύναμο. Κυνικό; Ναι. Ειρωνικό με λεπτά ζητήματα; Πάλι, ναι. Αλλά, ποτέ δεν χτυπάω τον αδύναμο. Και δεν αλλάζω τη στάση μου, κυρίως γιατί η κωμωδία μπορεί να μη χωράει στο Meta, αλλά θα χωράει στα θέατρα.
Ή τέλος πάντων, θα χωράει και θα περισσεύει στα ανοιχτά και προοδευτικά μυαλά.
Η Δήμητρα Νικητέα θα βρίσκεται για λίγες ακόμη βραδιές στο θέατρο Noūs (μέχρι 8/12), με το Πνίγομαι – μια παράσταση ραμμένη για ανθρώπους που είναι λάτρεις του σουρεάλ, της αυτοσαρκαστικής και ειρωνικής κωμωδίας, του meta και της παράνοιας. Προπώληση εισιτηρίων εδώ.
Στέλιος Ανατολίτης: «Στο ίντερνετ κουμάντο κάνουν οι εταιρείες, όχι η κορεκτίλα»
Νομίζω όλοι οι κωμικοί ξέρουν ότι η σάτιρα ήταν ευκολότερη στις αρχές του ίντερνετ. Η κωμωδία έχει ακόμη να δώσει, πιστεύω, αν και γίνεται όλο και πιο απλή.
Εντωμεταξύ, ο περισσότερος κόσμος νομίζει ότι η σάτιρα πεθαίνει, επειδή οι αριστεροί κυβερνάνε το διαδίκτυο με BDSM σεξουαλικά παιχνίδια και σε τιμωρούν μεταδίδοντας “οξεία ομοφυλοφιλίτιδα” αν είσαι εκτός πολιτικής κορεκτίλας – ή κάτι τέτοιο. Ενώ το ίντερνετ το κυβερνάνε εταιρείες. Επειδή, για να υπάρχει το διαδίκτυο στη ζωής μας (το θέλουμε για να περνάει η ώρα στην τουαλέτα – πάνε οι αθώες εποχές που απορούσες πώς διαβάζεται το Tetrasodium Glutamate Diacetate από τις ετικέτες των προϊόντων), χρειάζονται διαφημίσεις. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, κουμάντο κάνουν οι εταιρείες, όχι η κορεκτίλα.
Και εταιρείες πληρώνουν το μέσο ώστε να τρέξει η διαφήμιση, χωρίς να έχουν απαραίτητα έλεγχο σε ποιο βίντεο πρόκειται να εμφανιστεί. Οπότε, μια ωραία ημέρα, είδαμε να πέφτει διαφήμιση παιδικών τροφών σε τζιχαντιστές. Καταστροφή.
Πήγαν λοιπόν οι εταιρείες και είπαν, «ρε παιδιά, προσέξτε λίγο», και τα παιδιά είπαν, «είναι πάρα πολλά τα βίντεο, δεν μπορώ να ελέγχω», και έγινε εκεί καβγάς. Οι εταιρείες, κατά κανόνα, τα θέλουν όλα ασφαλή, έτοιμα, ξεπλυμένα, μαζικά, να απευθύνονται σε ολάκερο τον κόσμο, όλα ίσωμα, μια ευθεία.
Και μετά, εντάξει, αφού έχεις πουλήσει όλα σου τα μεταδιδόμενα με ένα “I AGREE” χωρίς να ξέρεις σε τι “AGREE”, σου πετάνε και ένα «θα τσεκάρουμε για τρομοκρατικές ενέργειες, επειδή έχεις συμφωνήσει», και έτσι ό,τι έχει λεξούλες που είναι πρόβλημα, όπως μια συγκεκριμένη που αρχίζει από Πα- και τελειώνει σε -ίνη, θα καταρρίπτεται.
Τι συνέβη με άλλα λόγια;
Σε ένα τόσο πολύπλοκο θέμα που είναι ο εκδημοκρατισμός του δημοσίου λόγου, η ανθρωπότητα απάντησε με διαφημίσεις. Έτσι εμείς που αναγκαστικά, λόγω δουλειάς, έχουμε δημόσιο λόγο και θέλουμε (και συνήθως ξέρουμε πώς) να τον χρησιμοποιούμε, μπήκαμε στην ισάδα του αλγορίθμου και δεν υπάρχει κανείς να μας προστατεύσει. Έτσι, μας ρίχνουν ποστ, προφίλ, τις διαφημίσεις μας –εγώ έγραψα σε ένα χιουμοριστικό βίντεο τη λέξη «Υπουργείο» και μου έκοψαν την προώθηση– και γενικά δυσκολεύουν τη δουλειά μας.
Οπότε, παιδιά, αν δεν έχουμε λεφτά να κάνουμε μεγάλες παραγωγές ώστε να καταλαβαίνει ο αλγόριθμος ότι μιλάμε για σκετς, δυσκολευόμαστε. Ελάτε στα θέατρα. Εκεί, η τέχνη είναι ελεύθερη και ζωντανή. Και τα λεφτά σας πιάνουν τόπο. Τολμήστε το. Σε αντίθεση με την αλγοριθμική ζωή, καμιά φορά κάνει καλό να βλέπουμε πράγματα που δεν γνωρίζουμε γιατί μπαίνουμε σε σκέψεις.
Ο Στέλιος Ανατολίτης θα βρίσκεται για μερικές ακόμη παραστάσεις στο Θέατρο Eliart (μέχρι 27/12) με την Κανονική Δουλειά – Ογδόντα λεπτά με κάθε είδος αστείου, από σύντομα one liners μέχρι μουσική κωμωδία, κάτι που δεν είχαμε δει στα προηγούμενα σόλο του. Προπώληση εισιτηρίων εδώ.
