10 εκθέσεις που δεν πρέπει να χάσεις αυτό το καλοκαίρι

Καθυστέρησε μερικές εβδομάδες με το αψυχολόγητο για την εποχή κύμα βροχοπτώσεων, αλλά πλησιάζουν εκείνα τα μεσημέρια που οι ώρες έξω στους δρόμους θα κυλούν αργά και βασανιστικά, όπως ο ιδρώτα από το μέτωπό σου. Ποιο είναι το καταφύγιο που σκέφτεσαι, πέρα από τις παραλίες οι οποίες θα απέχουν εγκληματικά πολύ; Ένα κτίριο με σύγχρονο σύστημα κλιματισμού σε φουλ ένταση και δροσερά ποτά ή μήπως πάρκα και κρυφούς κήπους στο κέντρο της πόλης, για να χαμηλώσεις με φυσικό τρόπο τη θερμοκρασία στο σώμα σου;

Απ’ όλα έχουμε μαζέψει στη λίστα που ακολουθεί: έναν συγκεντρωτικό οδηγό που ταξιδεύει από το Πάρκο Σταύρος Νιάρχος και το ΕΜΣΤ μέχρι τη ρεματιά του Χαλανδρίου και την Ελευσίνα, με οδηγό τις εκθέσεις σύγχρονης τέχνης που ξεχωρίζουν για την ποιότητα, τη σημασία είτε την πρωτοτυπία τους, δροσίζοντας κατά κάποιον τρόπο τον κόσμο για όσο μείνει στην Αθήνα.

Ρεματιά Χαλανδρίου: Rema Incognita

Πρώτη φορά παρουσιάζεται εικαστική έκθεση στην ιστορία του Φεστιβάλ Χαλανδρίου και το παραδοτέο από την επιμελήτρια Λία Πέτρου, που συνεργάστηκε με μια ευρεία ομάδα καλλιτεχνών και σπουδαστών της ΑΣΚΤ, οδηγεί τον επισκέπτη πίσω απ’ το θέατρο, στην κοίτη του ρέματος, μέσα στους καλαμιώνες και τα μεγάλα πλατάνια. Ένα μέρος ταυτοτικό για την περιοχή, άρρηκτα συνδεδεμένο με την ιστορία και τους κατοίκους της, αλλά μάλλον ανεξερεύνητο για τον κόσμο εκτός Χαλανδρίου.

«Μια εικαστική χαρτογράφηση του ρέματος» ήταν η γενική κατεύθυνση, όπως παραθέτει η επιμελήτρια, με ενταγμένα στο τοπίο έργα που δεν θα «φωνάζουν» αλλά θα ψιθυρίζουν ήσυχα και υπαινικτικά. Μια τυπωμένη φωτογραφία μέσα στο ρέμα εις μνήμην των δολοφονημένων γυναικών, το κελάηδισμα των αηδονιών σε soundwalk, τα σκορπισμένα σκουπίδια που περισυλλέχθηκαν κι έγιναν έργα, οι πολλές και κατά κύριο λόγο έμμεσες, ποιητικές αναφορές ενός ρέματος που διασχίζει την πόλη.

Έως 29 Ιουνίου.

Εθνική Πινακοθήκη: Αστυγραφία

Απ’ τη μία, αποσπάσματα από κινηματογραφικές παραγωγές που κυκλοφόρησαν μεταπολεμικά στη χώρα, από την άλλη, τα εικαστικά έργα των 79 σημαντικών ονομάτων, μέσα απ’ τα οποία ζωντανεύει το αστικό βίωμα κατά την περίοδο πύκνωσης της μεγαλούπολης, όταν δηλαδή η Αθήνα μεταβάλλεται ραγδαία, προσπαθώντας να βρει το βήμα της στον δυτικό κόσμο. Το τοπίο, οι άνθρωποι, οι προσφυγικές συνοικίες, το επίπεδο διαβίωσης – όλα αλλάζουν.

«Με την εκθεσιακή αφήγηση να μετακινείται διαρκώς από τη μεγάλη στη μικρή κλίμακα, από την πανοραμική λήψη στο κοντινό πλάνο», όπως εξηγεί η διευθύντρια της ΕΠΜΑΣ και επιμελήτρια της έκθεσης, Συραγώ Τσιάρα, η καινούργια έκθεση της Εθνικής Πινακοθήκης που θα τρέχει όλο το καλοκαίρι αποκαλύπτει το νεύρο των δεκαετιών 1950-1970.

Μιλάμε για πάνω από 200 έργα συνολικά με υπογραφές Φασιανού, Γκίκα, Γαΐτη, Κανιάρη, Εγγονόπουλου, Μαρίας Χρυσάκη κ.α., αρκετά εκ των οποίων από τη συλλογή της Πινακοθήκης και άλλα κατόπιν δανεισμού από μουσεία.

Γενική είσοδος Εθνικής Πινακοθήκης: 10€.

ΕΜΣΤ: Homage στον Ιάννη Ξενάκη

Μέσα από τη σκληρά ορθολογική σκέψη και τη μαθηματική λογική να καταρρίπτεις τις δεδομένες αρχές, να περνάς στο avant-garde και να κατασκευάζεις μια νέα, επαναστατική καλλιτεχνικά γλώσσα. Αυτό είναι το ανεξίτηλο αποτύπωμα που άφησε στο πέρασμά του ο γεννημένος πριν από 100 και κάτι χρόνια Ιάννης Ξενάκης, έχοντας εισάγει τις πιθανότητες και τη θεωρία του φιμπονάτσι στη μουσική από τα χρόνια του ’50. Αλλά μέχρι σήμερα δεν έχει υπάρξει πλήρες αφιέρωμα να καλύψει το πολυδιάστατο έργο του.

Τους θερινούς μήνες στο ΕΜΣΤ θα τρέχει η πρώτη ολοκληρωμένη μεγάλη έκθεση στη χώρα για τον πρωτοπόρο Ιάννη, συνθέτη, θεωρητικό της μουσικής, αρχιτέκτονα, μηχανικό, μαθηματικό και έναν από τους πιο προοδευτικούς στοχαστές του δεύτερου μισού του 20ού αι. Υλικό από τα πολλαπλά στρώματα του ιδιόμορφου σύμπαντός του –φωτογραφίες, αρχιτεκτονικά σχέδια, απεικονιστικές παρτιτούρες, μακέτες και ανέκδοτο ακουστικό υλικό– θα παρουσιαστούν στο ισόγειο (Ηχητικές Οδύσσειες), εστιάζοντας στη ριζοσπαστικότητα της σκέψης του.

Μάλιστα, σε έναν ειδικά διαμορφωμένο χώρο, σχεδιασμένο από την Εύα Μανιδάκη και τον Θανάση Δεμίρη (Flux Office), ο επισκέπτης θα αποκτήσει ένα ακόμη πιο έντονο βίωμα από την ιστορία του Ξενάκη, ενώ παράλληλα στον 3ο όροφο του μουσείου θα παρουσιαστεί μια νέα παραγωγή του ΕΜΣΤ σε συνεργασία με το Ωδείο Αθηνών και το Κέντρο Σύγχρονης Μουσικής Έρευνας, εστιάζοντας στη σχέση του Ξενάκη με την πρώτη του πατρίδα (Ο Ξενάκης και η Ελλάδα).

Εγκαίνια 29 Ιουνίου. Γενική είσοδος μουσείου: 8 €

Συλλογή Γιώργου Οικονόμου: Steven Shearer

Είναι θεσμοθετημένο κάθε καλοκαίρι να ανοίγει τις πόρτες του το κτίριο της Συλλογής Γιώργου Οικονόμου παραπλεύρως της Κηφισίας στο Μαρούσι, με μια έκθεση διεθνούς επιπέδου, σαν να προσφέρει τον καρπό που ανέπτυσσε σιωπηλά έναν χρόνο. Για την τωρινή έκδοση, έχει συνεργαστεί η διευθύντρια της συλλογής Skarlet Smatana με τον διακεκριμένο επιμελητή-ακαδημαϊκό Dieter Roelstraete για να δώσει την ατόφια, ανατριχιαστική και με μυθολογική καταγωγή σύνδεση μεταξύ ύπνου και θανάτου, όπως αποτυπώνεται στον Steven Shearer.

Με έδρα το Βανκούβερ, ο Shearer έγινε γνωστός αρχές των ’00s με την αισθητική του metal underground. Αρκετά έργα τέτοιου ύφους, με έντονα χρώματα θα παρουσιαστούν αλλά ο αναμφισβήτητος πρωταγωνιστής της έκθεσης είναι ένα κολάζ μνημειακών διαστάσεων του 2015, αποτελούμενο από χιλιάδες εικόνες που έχει αλλιεύσει ο καλλιτέχνης από το διαδίκτυο και αναπαριστούν ανθρώπους που κοιμούνται.

Η έκθεση θα είναι επισκέψιμη όλο το καλοκαίρι.

Μέγαρο Μουσικής: Free from what

Θα μπορούσαν οι ιστορίες των ανθρώπων που διαχρονικά έχουν εξαναγκαστεί σε εγκλεισμό κάθε είδους, έχουν περάσει φυλάκιση, σκλαβιά, και εξορία, έχουν ζήσει σε στρατόπεδα συγκέντρωσης ή απλά βρέθηκαν δέσμιοι της οικονομικής τους κατάστασης, να μετατραπούν σε ένα είδος εγχειριδίου για την ελευθερία; Αυτή ήταν η βασική σκέψη πίσω από την πρώτη ατομική της Μαρίας Παπανικολάου, ένα σύνολο in situ τοποθετημένων έργων στον βιομηχανικό χώρο της Υπηρεσιακής Αυλής του Μεγάρου Μουσικής.

Πρόκειται για «προτάσεις διάρρηξης των δεσμών που μπορεί να καθηλώνουν τον καθένα ή την καθεμία σε καταστάσεις ανελευθερίας», όπως σημειώνει η ίδια στο συνοδευτική κείμενο. Είναι τρεις minimal γλυπτικές εγκαταστάσεις και δύο πολυκάναλες βιντεοεγκαταστάσεις, που δεν «φωνάζουν» για να ακουστούν, αλλά υπαινίσσονται ποιητικά και ήσυχα το μήνυμά τους.

Εγκαίνια 21 Ιουνίου. Γενική είσοδος: € 3.

Ελευσίνα: Elefsina Mon Amour

Η κεντρική έκθεση σύγχρονης τέχνης της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας ανατέθηκε στην Κατερίνα Γρέγου, διευθύντρια του ΕΜΣΤ, και σκοπός της είναι να αποκαλύψει «την ομορφιά στο πιο σκληρό τοπίο και τον πολιτικό αγώνα στη φαινομενικά πιο γαλήνια θέα», συνδέοντας υπόγεια την πολιτική, την ποιητική και την αισθητική. Το ιστορικό παρελθόν της βαριά βιομηχανοποιημένης πόλης, τα τραύματα και οι ελπίδες όσων κατοικούν εκεί αποτέλεσαν την αφετηρία των έργων που θα παρουσιαστούν.

Και από το τοπικό ανοίγεται η συζήτηση στο παγκόσμιο: ζητήματα όπως η οικονομική αναδιάρθρωση, οι μετασχηματισμοί της βιομηχανικής παραγωγής, τα περιβαλλοντικά αδιέξοδα, η μετανάστευση και τα ανθρώπινα δικαιώματα, μεταξύ άλλων.

Εγκαίνια 7 Ιουλίου. Περισσότερες πληροφορίες θα ανακοινωθούν σύντομα.

Μουσείο Μπενάκη: Rick Lowe

Στο αθηναϊκό κοινό έγινε περισσότερο γνωστός με τη συμμετοχή του στην documenta14 – ήταν εκείνος που εγκατέστησε το Victoria Square Project στην πλατεία Βικτωρίας (σε συνεργασία με τη Μαρία Παπαδημητρίου) ως «κοινωνικό γλυπτό», όπως δήλωνε χαρακτηριστικά, ένα εγχείρημα που παραμένει ενεργό και δραστήριο μέχρι σήμερα. Με την επιστροφή του στην πρωτεύουσα, ο Αφροαμερικανός Rick Lowe θα καταλάβει το ισόγειο του κτιρίου της Πειραιώς με ένα νέο πρότζεκτ που επικεντρώνεται στο terra incognita.

Εικαστικές χαρτογραφήσεις άγνωστων τόπων, ταλαιπωρημένων από την ασταμάτητα επεκτατική συμπεριφορά της Δύσης, εμπόλεμες ζώνες και αποσταθεροποιημένες μητροπολιτικές περιοχές. Το άγνωστο, το αθέατο, το αχαρτογράφητο.

Στην έκθεση, ο Rick Lowe κι οι επιμελητές Πολύνα Κοσμαδάκη & Γιώργος Τζιρτζιλάκης, σε συνεργασία με την επιστημονική ομάδα του Μουσείου αλλά και το αρχιτεκτονικό γραφείο ARΕΑ, παραδίδουν μια έκθεση-εμπειρία που ανοίγει τον δρόμο σε νέες κοσμολογίες και διαδρομές.

Η έκθεση συνεχίζεται έως 30 Ιουλίου. Γενική είσοδος Μουσείου Μπενάκη (Πειραιώς 138): € 9

Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων: Νέα ελληνική ζωγραφική

Είναι ντεμοντέ η ζωγραφική σήμερα; Τι ρόλο έχουν τα πινέλα και οι καμβάδες στη σύγχρονη τέχνη; Υπάρχουν είδη που αναδύονται πέρα απ’ την αφαίρεση, τον εξπρεσιονισμό, την ποπ-αρτ και άλλα ρεύματα που έχουν πρωταγωνιστήσει τα προηγούμενα χρόνια; Η έκθεση Encore, με την οποία υποδέχεται το καλοκαίρι η Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων είχε διοργανωθεί πρώτη φορά το 2021 στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης, ενώ στην τωρινή έκδοση έχει διευρυνθεί και περιλαμβάνει (προσεκτικά επιλεγμένες) δουλειές από 33 ζωγράφους, ηλικίας έως 40 ετών.

«Καλλιτέχνες που διερευνούν καινούργιους, συναρπαστικούς και αναπάντεχους δρόμους στη σύγχρονη ελληνική τέχνη». Ανδρέας Ράγκναρ Κασάπης, Ειρήνη Ευσταθίου, Αριστείδης Λάππας, Ελένη Μπαγάκη και Σοφία Στεβή, μερικά από τα ονόματα που έχουν βρεθεί κατά καιρούς στο spotlight με βραβεία, υποτροφίες και συμμετοχές σε εκθέσεις ή μπιενάλε.

Εγκαίνια 27 Ιουνίου.

Πάρκο Σταύρος Νιάρχος: Return to Sender

Στο εκτενές πάρκο με τη μεσογειακή βλάστηση στο τέρμα της Συγγρού, που προσελκύει ακόμη περισσότερους επισκέπτες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού λόγω δροσιάς αλλά και του πρωτοφανώς μεγάλου φέτος Release Festival, έχει προσγειωθεί (καιρό τώρα) μια εγκατάσταση μνημειακών διαστάσεων από χρησιμοποιημένα ρούχα, στοιβαγμένα σε δέματα: είναι το Return to Sender από την κενυάτικη κολεκτίβα The Nest Collective, που μας φέρνει μπροστά σε μια απρόσμενη αποκάλυψη.

Όχι, το να πετάς τον ρουχισμό που δεν χρειάζεσαι πια στους σχετικούς κάδους ανακύκλωσης δεν είναι καλή και ενσυνείδητη επιλογή. Όπως εξηγούν οι συνεντευξιαζόμενοι στο φιλμ εσωτερικά της εγκατάστασης, μιλάμε για ένα κανονικό λαθρεμπόριο αποβλήτων που συμβαίνει εις βάρος των αφρικανικών χωρών.

Συγκεκριμένα, τα ρούχα φεύγουν χωρίς να προηγείται κάποιου είδους διαλογή και με τη μορφή των δεμάτων (όπως φαίνονται στο έργο στο ΚΠΙΣΝ) και οδηγούνται στα λιμάνια της Ανατολικής Αφρικής για να πωληθούν (!) εκεί σε τοπικούς εμπόρους, επιβαρύνοντας με τεράστια φύρα και απόβλητα τις ήδη προβληματικές χωματερές εκείνων των χωρών.

Το έργο θα παραμείνει προς θέαση για όλο το καλοκαίρι.

ΕΜΣΤ: Γιατί είμαστε μαζί

Έχει συμμετοχές σε μπιενάλε, μεγάλες εκθέσεις μουσείων, φεστιβάλ και πρότζεκτ δημόσιου χώρου ανά τον κόσμο, αλλά είναι η πρώτη φορά που η δουλειά του ελληνικής καταγωγής Μιχαήλ Καρίκη παρουσιάζεται εδώ, έχοντας λάβει εξαιρετικά σχόλια από το κοινό αλλά και αρκετή παράταση για να υποδεχθεί τους επισκέπτες του καλοκαιριού.

Στον 4ο όροφο του ΕΜΣΤ, πολυφωνικά σύνολα γεμίζουν ατμοσφαιρικά και με αίσθημα αλληλεγγύης τον χώρο από τις έξι προβαλλόμενες βιντεο-εγκαταστάσεις.

Τα video art εργα συμπληρώνονται από φωτογραφίες, κείμενα και εγκαταστάσεις μικρότερης κλίμακας, σε αυτή τη μίνιο ρετροσπεκτίβα που μεταφέρει τον πυρήνα των προβληματισμών του Καρίκι: το ζήτημα της συλλογικότητας απέναντι σε έναν κόσμο (και ένα οικοσύστημα) που ρημάζει, ο αγώνας για ένα καλύτερο μέλλον, η οικοδόμηση νέων συμπεριφορών, νέων συνηθειών.

Η έκθεση θα είναι επισκέψιμη όλο το καλοκαίρι. Γενική είσοδος μουσείου: 8 €